رکود نوروزی تورهای گردشگری

نوید شکراللهی l بررسی قیمت تورهای خارج از کشور در تعطیلات نوروز ۹۷ و مقایسه آن با قیمت این تورها در سال گذشته به‌روشنی نشان می‌دهد این حوزه عمیقا تحت تاثیر نوسانات ارزی صورت گرفته در زمستان امسال قرار گرفته و بنا بر پیش‌بینی کارشناسان و با افزایش قابل توجه قیمت‌ها در مقایسه با نوروز ۹۶، باید انتظار داشت درتعداد گردشگران خروجی از کشور در ایام تعطیلات نوروز نزول چشمگیری صورت گیرد.

برخی فعالان گردشگری در هفته‌های گذشته اظهار کرده بودند که در مقایسه با نوروز ۹۶، انتظار ریزشی ۵۰ درصدی را در تعداد ایرانیان گردشگری که در ایام نوروز ۹۷ به کشورهای خارجی سفر می‌کنند، می‌کشند. از طرف دیگر با ثابت ماندن قیمت حامل‌های انرژی همچون بنزین و اعمال سیاست‌هایی از طرف دولت همچون نرخ‌گذاری دستوری هتل‌ها و مراکز اقامتی که به موجب آن در این حوزه و در مقایسه با سال گذشته افزایش چندانی صورت نگرفته و همچنین بررسی قیمت تورها و بسته‌های سفر در نوروز ۹۷ می‌توان دریافت که گردشگری داخلی چشم به‌راه نوروزی پررونق است؛ امری که مورد پیش‌بینی عالی‌ترین مقام اجرایی گردشگری کشور نیز واقع شده است و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در اظهارنظرهای اخیر خود از افزایشی قریب‌الوقوع در تعداد سفرهای داخلی در نوروز۹۷ خبر می‌دهد.

علی‌اصغر مونسان همچنین در خصوص تاثیر برنامه‌های سازمان متبوعش برای نوروز ۹۷ اظهار کرده که به دنبال توزیع سفرها در سراسر نقاط گردشگری کشور است.

افزایش قیمت تورهای خروجی
هرچند تمامی گردشگران ایرانی در قالب تور به سفرهای خارجی نمی‌روند و بخشی از آنها مقدمات و ملزومات سفر را خود تهیه می‌کنند، با این حال مقایسه قیمت تورها در نوروز ۹۶ و ۹۷ می‌تواند نمایش‌دهنده تخمین خوبی از حدود هزینه‌های سفر به کشورهای خارجی برای یک مسافر، حداقل برای مقایسه میان دو بازه زمانی مدنظر باشد. یکی از محبوب‌ترین مقاصد خارجی گردشگران ایرانی استانبول ترکیه است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد برای نوروز ۹۷ قیمت یک تور سفر به این شهر با ۶ شب اقامت در یک هتل ۴ ستاره برای یک مسافر حداقل حدود ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان تمام می‌شود و این در حالی است که این رقم برای نوروز ۹۶ حدود یک میلیون تومان کمتر و چیزی حدود ۲ میلیون و ۲۷۵ هزار تومان بوده است.

همچنین تور سفر به تفلیس برای گردشگران ایرانی در ایام نوروز ۹۷ با مدت زمان و کیفیت مشابه از حدود ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان آغاز می‌شود و این در حالی است که در نوروز ۹۶ قیمت همین تور حوالی ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان قیمت‌گذاری شده بود.

شرایط برای تورهای دیگر مقاصد خارجی محبوب ایرانیان، مشابه است و در کمترین مقدار حدود یک میلیون تومان بر قیمت این تورها در مقایسه با سال گذشته افزوده شده است. کارشناسان نوسانات ارزی را مهم‌ترین عامل این افزایش چشمگیر قیمت‌ها می‌دانند.

در همین خصوص، رئیس انجمن صنفی دفاتر مسافرتی استان تهران و از فعالان عرصه ارائه خدمات تورهای گردشگری با اشاره به قیمت‌های مذکور و تایید افزایشی که در نرخ‌ها رخ داده است، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» اظهار می‌کند: «استقبال مردم و گردشگران ایرانی از تورهای خارجی به شکل چشمگیری در مقایسه با هر سال کاهش پیدا کرده است.»

رضا اباذری می‌افزاید: «از طرفی به‌دلیل تورم داخلی قدرت خرید گردشگران ایرانی محدوتر شده و از طرف دیگر با نوسانات ارزی پیش آمده و افزایش نرخ ارزهای عمده خارجی، قیمت تورهایی که به مقاصد خارج از کشور می‌روند به شکل قابل توجهی افزایش پیدا کرده است.»

وی درخصوص جایگزین‌ها برای سفر ایرانیان به خارج از کشور تصریح می‌کند: «بخشی از این گردشگران با وجود گرانی پیش آمده، همچنان تمایل به سفر خارجی دارند و تحت تاثیر چنین شرایطی ناچار هستند یا مقاصد نزدیک‌تر و ارزان‌تر را انتخاب کنند یا از کیفیت سفر خود بکاهند، برای مثال اقامت در هتلی ۳ ستاره را جایگزین اقامت در هتل‌های ۵ ستاره کنند. بخش دیگری نیز ممکن است سفرهای به مقاصد داخلی را جایگزین کنند.

اما درخصوص مثبت یا منفی بودن این پدیده باید این نکته را در نظر گرفت که آیا زیرساخت‌های گردشگری کشور که همواره با مازاد تقاضا در ایام تعطیلات مواجه می‌شوند، تحمل این سطح تقاضای جدید را خواهد داشت یا خیر.»

افزایش ۱۲درصدی قیمت تورهای داخلی
اما اوضاع افزایش قیمت‌ها در خصوص تورهای داخل کشور به اندازه تورهای خارجی وخیم نیست. هرچند که با بررسی قیمت‌های ارائه‌شده برای تورهای داخلی در ایام نوروز ۹۷ می‌توان افزایش قابل توجهی را در قیمت‌ها مشاهده کرد، اما این مساله بیشتر ناشی از افزایش سطح عمومی قیمت‌ها به تبع تورم داخلی بوده است.

در همین خصوص مدیر تورهای داخلی یکی از آژانس‌های فعال کشور نیز در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» اظهار می‌کند: «مجموعه‌ای از خدمات و عوامل متنوع در فراهم کردن یک بسته سفر جهت ارائه به گردشگر موثر هستند که هتل‌ها و خدمات اقامتی، دستمزد راهنمای تور و بلیت هواپیما و حمل و نقل در مقصد از جمله این موارد هستند. تا نوروز ۹۶ قیمت تمام‌شده در تهیه یک بسته سفر برای ارائه به گردشگر به هیچ عنوان توانایی رقابت با تور مقاصد خارجی را نداشت و بعضا پیش می‌آمد که سفر به مقاصدی همچون استانبول از سفر به کیش ارزان‌تر تمام شود.»

محمدرضا افشاری می‌افزاید: «برای چند سال و به دنبال کم‌وبیش ثابت ماندن نرخ ارز، قیمت تورهای خارج از کشور نیز کم‌وبیش ثابت می‌ماند و همه ساله بر تعداد افرادی که تهیه چنین تورهایی ذیل قدرت خرید آنان بگنجد افزوده می‌شد.

از طرف دیگر بنگاه‌های ارائه خدمات گردشگری داخلی همچون خطوط هوایی و هتل‌ها بدون ارائه خدماتی خاص یا حتی ارتقای سطح کیفیت خدمات خود، هر سال بر قیمت محصولات خود می‌افزاید.

در چنین فضایی بود که در نوروز سال ۹۶ قیمت تورهای داخلی از تورهای خارج از کشور پیشی گرفت و در صورتی که بر نرخ ارز در زمستان افزوده نمی‌شد، این روند در نوروز ۹۷ تکرار و حتی تشدید می‌شد.» اما با وجود فرصتی که کم‌وبیش برای رونق در فروش تورهای مقاصد داخلی در نوروز برای گردشگران ایرانی فراهم شده بود، وی افزایش استقبال از این تورها را نسبت به سال گذشته رد می‌کند.

این فعال گردشگری کشور در این خصوص تصریح می‌کند: «به‌رغم فرصتی که به وجود آمد، اتفاقات ناخوشایند ماه‌های اخیر همچون زلزله‌های غرب کشور و سقوط هواپیمای مسافربری اثری منفی بر انگیزه خرید تورها از طرف گردشگران کشورمان گذاشت.

بسیاری از تورهای داخلی به مناطق غربی کشور که برای نوروز پیش‌رو تدارک دیده شده بودند، هم‌اکنون لغو شده‌اند. همچنین پس از سانحه هوایی مسیر تهران به یاسوج، در جامعه مسافران ایرانی نوعی بی‌اعتمادی نسبت به شرکت هواپیمایی آسمان شکل گرفت و افراد بسیاری تورهای خود را که بنا بود پرواز آنها از طریق این هواپیمایی صورت بگیرد، لغو کرده‌اند.»

افشاری با این وجود نوروز پررونقی را برای سفرهای داخلی پیش‌بینی و در این خصوص خاطرنشان می‌کند: «با ارتقای فرهنگ سفر ایرانیان، طیف گسترده‌ای از مسافران می‌توانند مستقل از آژانس‌های ارائه‌دهنده تور، بسته سفر را خود مهیا کنند. از طرفی به رسم معمول و به تبع افزایش سطح قیمت‌ها در کشور، قیمت تورهای داخلی برای نوروز ۹۷ نیز رقمی در حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد افزایش پیدا کرده؛ اما قیمت حامل‌های انرژی همچون بنزین ثابت مانده است و مردم می‌توانند با قیمتی پایین برای سفر خود به مقاصد داخلی برنامه‌ریزی کنند.

به همین سبب پیش‌بینی می‌شود نوروز ۹۷، بازه‌ای پررونق برای مقاصد داخلی کشور باشد.» با برآیندگیری از قیمت تورهای سفر به مقاصد محبوب داخلی همچون کیش، قشم و مشهد می‌توان نتیجه‌گیری کرد به لحاظ شاخص قیمت، امکان رقابت میان تورهای داخلی و خارجی بیشتر از سال‌های گذشته است.

قیمت تور جزیره کیش در ایام نوروز ۹۶ برای ۶ شب و با اقامت در هتلی ۴ ستاره رقمی در حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بود؛ رقمی به‌وضوح بالاتر از قیمت توری مشابه به مقاصد استانبول، ایروان یا تفلیس در همان بازه زمانی. اما با درنظر گرفتن رشد ۱۲ درصدی می‌توان به‌طور تقریبی قیمت چنین توری را به مقصد کیش در نوروز ۹۷ در حدود ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان دانست که اکنون پایین‌تر از تورهای مشابه به مقاصد دور و نزدیک خارجی است که در کانال‌های بیش از ۳ میلیون تومان سیر می‌کنند.

به نظر می‌رسد افزایش نرخ ارز و به تبع آن افزایش هزینه‌های سفر به مقاصد خارجی یک فرصت استثنایی برای رونق ایرانگردی و سفرهای داخلی و همچنین استقبال و توجه به مقاصد داخلی و شکوفایی بنگاه‌های گردشگری داخلی فراهم آورده و این آزمون مشخص خواهد کرد که مسوولان و فعالان گردشگری چه میزان توانایی بهره‌برداری از این موقعیت را برای تزریق روح توسعه به صنعت گردشگری کشور خواهند داشت.