بورس عقب‌نشینی کرد!

بورس اوراق‌بهادار تهران روز یکشنبه تا یک قدیمی سطح ۵/ ۱میلیون واحدی عقب نشست. این روز‌ها در حالی عرضه از تقاضا در بازار سهام پیشی می‌گیرد که کالا‌های اساسی در بازار‌های جهانی نیز وضعیت چندان مساعدی ندارند و هفته گذشته را غالبا با کاهش ارزش خود به پایان رساندند.

در این میان مدتی می‌شود که خروج منابع عمدتا حقیقی از بورس تهران و فرابورس ایران تشدید شده است. هر چند حاکم شدن رکود در اقتصاد جهانی و استفاده از پادزهر افزایش نرخ بهره تا حدودی می‌تواند چنین موضوعی را طبیعی جلوه دهد، اما نباید فراموش کرد که بازار سهام ایران با قیمت‌های حداقلی کامودیتی‌ها نیز فاصله زیادی دارد و فرسایش نرخ در بازار‌های جهانی (محدوده‌های فعلی) همچنان نمی‌تواند چشم انداز پیش روی صنایع اثر پذیر را خدشه دار کند.

به‌رغم چنین مواردی خروج منابع تحت‌تاثیر عواملی از جمله قطعی برق صنایع که به‌طور مستقیم حاشیه سود شرکت‌ها را نشانه می‌رود، رنج سرمایه گذاران بورس تهران را نسبت به گذشته تشدید کرده است. حال، واهمه سرمایه گذاران از تعمیق افت یا رکود قیمتی در بازار‌های جهانی همچنان ادامه دارد.

برخی معتقدند شناسایی سود یا خروج با زیان حداقلی می‌تواند تا زمان بهبود وضعیت کالاها، سرمایه گذاران را از زیان بیشتر در امان نگه دارد. چنین نگرشی بازدهی بورس تهران را از ابتدای سال‌۱۴۰۱ تاکنون به رقم ۸/ ۹‌درصد تقلیل داده است.

در این میان درحالی‌که ماه‌ها مذاکرات با قدرت‌های جهانی معلق شده بود و شورای‌حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی قطعنامه‌ای را علیه ایران به تصویب رساند، اما سفر اخیر جوزپ بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران را می‌توان گام دیگری در راستای احیای برجام دانست. واکنش منفی اسکناس آمریکایی به چشم انداز مذاکرات احیای برجام دیگر موضوعی است که مورد‌توجه سرمایه گذاران قرار گرفته است.

هر چند چشم انداز تورمی به مدد افزایش نرخ دلار پررنگ شده بود، اما کاهش نرخ ارز می‌تواند در صورت عدم‌تعمیق رکود در اقتصاد جهانی در بهبود وضعیت معیشت خانوار مثمرثمر واقع شود.

گمانه زنی‌ها حاکی از آن است که عبور از بن بست برجامی تا حدودی محقق شده است، حال باید دید در صورت حصول معاهده بین المللی در حوزه سیاست خارجه آیا ایران به نقطه گذشته در راستای فروش نفت بازمی‌گردد و می‌توان این مهم را اهرمی در راستای بهبود صنایع داخلی مرتبط و حتی غیر‌مرتبط تلقی کرد یا خیر.

در چنین شرایطی حمایت از صنعتگران، جلوگیری از رفتار‌های تعزیراتی و قیمت‌گذاری دستوری، بازگرداندن اعتماد به جامعه ۵۰‌میلیون نفری سهامداران با حمایت از سازوکار بخش مولد اقتصاد همانند بازگرداندن قیمت‌گذاری خودرو به بورس‌کالای ایران و مواردی از این قبیل می‌تواند در پروسه اعتماد سازی مفید باشد.

ضرورت تغییر نگرش دولت

حمید رضا مهرآور، کارشناس بازار سرمایه: خروج منابع از بخش مولد اقتصاد بسیار بیشتر از ورود آن به بازار بوده و چنین موضوعی مورد‌توجه سرمایه گذاران است. بازار به‌شدت در مورد سلسله اخبار پیرامون گشایش یا عدم‌گشایش در حوزه برجام نیز حساسیت دارد و این مهم در تعیین استراتژی ورود و خروج نقدینگی موثر است. قطعی برق صنایع نیز دیگر موضوعی است که طبیعتا پیامد آن دارای آثار منفی خواهد بود.

قیمت کامودیتی‌ها در بازار‌های جهانی که عمدتا در روند نزولی حرکت می‌کنند هم مورد‌توجه سرمایه گذاران قرار دارد. مجموع چنین عواملی مقداری نگرش نسبت به آینده بازار را با ابهام مواجه می‌کند. حال با تغییر روند معاملات در بازار‌های جهانی حتی آثار تحت‌تاثیر کوچک‌ترین خبر مثبت، سریعا در بازار سهام کشور مشاهده می‌شود.

به‌نظر می‌رسد که دولت باید از تمام توان خود در راستای تغییر مسیر منابع به سمت بازار سرمایه استفاده کند. همچنین دولت باید درخصوص قطع برق یا سایر موارد ابتدا برخی از صنایع را مستثنی کند و در راستای رشد و توسعه صنایع هر اقدامی که ممکن است صورت پذیرد.

علاوه بر این به‌نظر می‌رسد در صورتی‌که کاهش تعرفه‌ها به روند صادرات کشور کمک می‌کند، باید تعرفه‌ها نیز کاهش یابد یا در برخی از موارد به صفر تبدیل شود تا صنعتگران بتوانند به‌راحتی محصولات را صادر کنند. انتظار می‌رود موانع برای تولید و صادرات تا جای ممکن باید کاهش پیدا کند تا کشور بتواند گام‌های رو به جلو بردارد و در نهایت دولت‌ها نباید از هر محلی به‌دنبال درآمد باشند.

نگرش بلندمدت به موضوعات می‌تواند به‌خصوص در بخش بازار سرمایه از عقب ماندگی‌هایی که احتمال می‌رود دولت با آن‌ها درگیر شود نیز جلوگیری کند، در غیر این‌صورت بعید به‌نظر می‌رسد با این حجم از اخبار منفی که پیرامون بازار سهام وجود دارد نه‌تن‌ها دماسنج بازار نمی‌تواند حتی از کانال فعلی عبور کند، بلکه احتمال نزول به سطوح پایین‌تر نیز وجود دارد.

رفتار ضد‌ونقیض بازار سهام نسبت به احیای توافق در برهه فعلی نسبت به دوره مشابه در دولت قبل نشان از پذیرش سخت این مهم در جامعه سهامداران کشور دارد. در گذشته اخبار و عملکرد با یک دیگر تطبیق داشتند، اما مدتی است که شرایط تغییر کرده است، درحالی‌که طی چند وقت گذشته خبر از مراحل پایانی حصول برجام شنیده می‌شد، اما در ادامه، مذاکرات به کلی منتفی شد چرا که متاسفانه اخبار و عمل با یکدیگر همخوانی ندارد.

بازار سرمایه بر مبنای اعتماد رفتار می‌کند. اگر اعتماد از بازار سرمایه گرفته شود، یقینا خسران عجیبی ایجاد می‌شود که بازگرداندن چنین اعتمادی سال‌ها به طول خواهد انجامید. در این زمینه دولتمردان باید مراقب بیان خود باشند. قطعی برق صنایع در تابستان و احتمالات افزایش قیمت حامل‌های انرژی می‌تواند ابهام صنایع را بیش از گذشته کند.

هر اندازه که به ابهامات افزوده شود، یقینا وضعیت بازار سرمایه مطلوب نخواهد شد، از این‌رو باید در ابتدا سایه ابهام را از بازار برداشت و در ادامه به بازار سرمایه اطمینان بدهیم که منابع به بازار تزریق خواهد شد.

اینکه برخی به‌صورت لفظی از بازار سرمایه حمایت کنند یا در سخنرانی چندین‌بار عبارت بازار سرمایه را تکرار کنند و امیدوار باشند که سرمایه گذار بر چنین مبنایی تصمیم به ورود و یا ماندگاری در بازار بگیرد، موضوعی است که بعید به‌نظر می‌رسد.

باید توام با اقدامات عملی، حرف با عمل نیز در بخش مولد با یکدیگر تطبیق داشته باشند. در برهه فعلی توصیه می‌شود سرمایه گذاران استراتژی صبر را همچنان در نظر داشته باشند.