تغییر فاز پیشگویان نفتی

به‌دنبال صعود نفت برنت به بالای ۷۰ دلار در ماه ژانویه، بزرگ‌ترین بانک‌‌های وال‌استریت تغییری جدی در پیش‌بینی‌های خود از قیمت نفت خام در سال‌جاری میلادی ارائه کرده‌اند. بانک‌هایی چون گلدمن‌ساکس و جی‌پی مورگان که تا یک ماه گذشته در بهترین حالت میانگین قیمت نفت خام در سال ۲۰۱۸ را ۶۲ و ۵۸ دلار بر بشکه پیش‌بینی می‌کردند، با چرخشی ناگهانی از قیمت‌های ۵۰/ ۸۲ دلار یا ۷۰ دلار بر بشکه می‌گویند.

وضعیتی که پیش‌بینی‌ها در بازار پیچیده و پرنوسان نفت را به‌نوعی پیشگویی تبدیل کرده است. به‌نظر می‌رسد فضایی که در سال ۲۰۱۴ بر پیش‌بینی‌های قیمتی حاکم بود، در حال تکرار است. بانک‌های بزرگ جهانی چهار سال پیش و زمانی که سقوط قیمت نفت آغاز شده بود، هیچ‌گاه رسیدن قیمت نفت به کمتر از ۳۰ دلار بر بشکه را برآورد نکرده بودند. این در حالی است که نفت اوایل سال ۲۰۱۶ کانال ۲۰ دلاری را تجربه کرد.

ماه گذشته نیز، طلای سیاه توانست بالاترین سطح قیمتی خود در سه سال اخیر را به ثبت برساند. به این ترتیب، نفت خام آمریکا با رشد ۱/ ۷ درصدی و نفت برنت با افزایش ۳/ ۳ درصدی نخستین ماه ۲۰۱۸ را پایان دادند. در این شرایط، تنوع انتظارات از آینده نفت میان کارشناسان تشدید شده تا ذات این بازار پرنوسان را بار دیگر به رخ بکشد.

تغییر فاز پیشگویان نفتی
ژانویه برای بازار نفت ماه صعود به قله ۷۰ دلاری بود. در این ماه نفت خام برنت توانست برای چهار روز در قیمت‌های بالاتر از ۷۰ دلار معامله شود. این نفت شاخص همچنین در روزهای کاری ماه گذشته میلادی، به‌طور میانگین با قیمت ۹۸/ ۶۸ دلار بر بشکه معامله شده است.

عواملی همچون تداوم طرح کاهش تولید از سوی اوپک، کاهش سطح ذخایر نفت‌خام تجاری آمریکا، افزایش تقاضا در فصل سرد سال و ریسک‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه رشد ۳/ ۳ درصدی قیمت نفت خام برنت در ماه ژانویه را به همراه داشته است.

هرچند بازار در نخستین ماه سال میلادی با ریسک‌های خاص از جمله روند رو به رشد تولید نفت خام در آمریکا مواجه بود؛ اما نشانه‌ها حاکی از آن است که عوامل مثبت بازار که مهم‌ترین‌ آنها پایبندی بالا به توافق اوپک است، از قدرت بیشتری برخوردار بوده‌اند. در این میان بانک‌های شاخص دنیا نیز با توجه به تداوم قیمت نفت در محدوده ۷۰ دلار و انگیزه بالای اوپک برای حفظ توافق، پیش‌بینی‌های خود از آینده قیمت نفت را با رشد همراه کرده‌ و بر نقش‌آفرینی تاثیرگذار اوپک در بازار نفت تاکید کرده‌اند.

درواقع بانک‌های بزرگ جهانی که تا همین اواخر در بهترین حالت قیمت ۶۰ دلار را برای آینده نفت خام برآورد می‌کردند، حالا با تغییر جهتی چشمگیر محدوده ۸۰ دلار را برای ۶ ماه آینده نفت خام پیشگویی می‌کنند. نخستین‌بار در میانه ژانویه بود که برنت با لمس قیمت ۲۶/ ۷۰ دلار بر بشکه به بالاترین سطح از سال ۲۰۱۴ به این‌سو رسید.

یک هفته پس از آن، این نفت شاخص برای سه روز پیاپی در قیمت‌های بالاتر از ۷۰ دلار بر بشکه ثبات داشت و در یکی از این روزها به ۷۱ دلار بر بشکه نیز رسید. پس از آن اگرچه بازار نفت با کاهش قیمت همراه بود؛ اما از این محدوده دور نشد.

این کاهش قیمت در معاملات روز گذشته نیز ادامه داشت. به گزارش «دنیای‌اقتصاد» روز گذشته و تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۵ به وقت تهران) هر بشکه نفت خام برنت با افت ۱۹ سنتی به ۴۶/ ۶۹ دلار بر بشکه رسید. نفت‌خام آمریکا نیز با افت سه سنتی مواجه شد و با قیمت ۷۷/ ۶۵ دلار بر بشکه معامله شد.

تغییر نگاه بانک‌های جهانی به اوپک
پس از شروع قدرتمند بازار جهانی نفت در نخستین ماه از سال جاری میلادی که به واقع مدیون اجرای توافق کاهش تولید بوده؛ بانک‌های بزرگ بین‌المللی پذیرفته‌اند که اوپک در کاستن از مازاد عرضه نفت خام در دنیا موفق عمل کرده است.

گلدمن ساکس و مورگان استنلی از جمله این بانک‌ها هستند. دیگر بانک‌های بزرگ وال استریت نیز با تغییر دیدگاه نسبت به اوپک، انتظار خود از قیمت نفت خام را بالا برده‌اند. در تازه‌ترین گزارش‌ها از سوی گلدمن ساکس، مورگان استنلی و جی‌پی‌مورگان می‌توان این چرخش دیدگاه را مشاهده کرد. این بانک‌ها همان‌هایی هستند که در سال ۲۰۱۴ چشم‌اندازی برای اثرگذاری اوپک نمی‌دیدند و حتی از حصول توافقی برای کاهش تولید از سوی این سازمان نیز قطع امید کرده بودند.

اما در اواخر سال ۲۰۱۶ بازار نفت با تصمیم قطعی اوپک برای کاهش تولید غافلگیر شد چراکه اوپک علاوه بر اکثریت اعضا، ۱۱ کشور غیرعضو را نیز برای کاهش ۸/ ۱ میلیون بشکه‌ای تولید نفت خام در روز با خود همراه کرد. با این حال در این زمان نیز این بانک‌ها به پایبندی به توافق کاهش تولید و اثرگذاری آن امیدی نداشتند. مدتی بعد مشخص شد این پیش‌بینی نیز اشتباه بوده زیرا ائتلاف کشورهای عضو و غیرعضو اوپک در حال حاضر وارد دومین سال اجرای توافق کاهش تولید شده‌اند و بازار نیز از نتایج پایبندی آنها بهره‌برداری می‌کند.

تاکید پیش‌بینی‌ها به رشد قیمت نفت
به این ترتیب عملکرد موفق اوپک باعث شد بانک‌هایی مانند گلدمن ساکس به نقش مفید اوپک برای بازار اعتراف کنند و چشم‌انداز کوتاه‌مدت خود از قیمت نفت را نیز افزایش دهند. به گزارش بلومبرگ، گلدمن ساکس در گزارشی که پنج‌شنبه گذشته منتشر کرد؛ پیش‌بینی کوتاه‌مدتش از قیمت نفت خام را تا ۳۳ درصد افزایش داد.

طبق این پیش‌بینی، این بانک تخمین زده است که قیمت هر بشکه نفت خام برنت تا سه ماه آینده به ۷۵ دلار بر بشکه دست خواهد یافت و تا شش ماه آینده می‌تواند به ۵۰/ ۸۲ دلار بر بشکه نیز برسد. پیش‌بینی‌های قبلی این بانک برای هر دو دوره زمانی، قیمت ۶۲ دلار بر بشکه بود. تحلیلگران گلدمن عقیده دارند «به احتمال زیاد تعادل بازار شش ماه زودتر از آنچه ما انتظار داشتیم به دست آمده است.»

این تحلیلگران در ادامه کاهش بیش از اندازه موجودی‌های نفت خام در اواخر سال ۲۰۱۷، رشد قوی تقاضا، پایبندی بی‌سابقه اوپک به کاهش تولید و همچنین کاهش شدید تولید نفت خام ونزوئلا را از جمله دلایلی ذکر کرده‌اند که بازار جهانی نفت را به تعادل رسانده است.جی‌پی‌مورگان نیز بانکی بود که پیش‌بینی می‌کرد توافق کاهش تولید تا انتهای سال ۲۰۱۷ از هم می‌پاشد. اما این بانک حالا با پشتوانه اجرای توافق اوپک، پیش‌بینی خود از قیمت نفت خام را نسبت به ماه اکتبر ۵۰ درصد افزایش داده و میانگین قیمت نفت خام برنت در سال ۲۰۱۸ را ۷۰ دلار بر بشکه تخمین می‌زند.

کامرز بانک نیز در گزارش‌های قبلی‌اش عقیده داشت «وعده‌ای که اوپک برای کاهش تولید داده بیش از اندازه زیاد است و به زودی از سوی این سازمان با کاهش همراه می‌شود.» با این حال عملکرد اوپک در سال گذشته نشان داد که این سازمان تا ۹۵ درصد به سقفی که برای تولید تعیین شده بود، پایبند بوده‌ است.

همچنین میزان پایبندی کشورهای غیرعضو اوپک به طرح کاهش تولید نیز در مدت‌زمان یاد شده ۸۲ درصد بوده است. در این زمینه کاهش بی‌سابقه تولید نفت در ونزوئلا به‌عنوان یکی از اعضای اوپک، در افزایش بی‌سابقه سطح پایبندی به توافق نیز غیرقابل چشم‌پوشی است.

«برطرف نشدن مازاد عرضه نفت خام به واسطه اجرای توافق کاهش تولید» از دیگر پیش‌بینی‌هایی بود که از سوی تحلیلگران بانک‌های جهانی مطرح می‌شد.

اما موسسه سیتی‌گروپ و گلدمن ساکس به تازگی تغییر عقیده داده‌اند و تاکید می‌کنند «مازاد عرضه نفت خام از بین رفته است.»‌ یکی دیگر از مواردی که در میان پیش‌بینی‌های بانک‌های جهانی نقض شده به نظر می‌رسد «نقش شیل و تهدید آن برای توافق اوپک و قیمت‌های جهانی نفت خام» به نظر می‌رسد.

علاوه بر بانک‌های جهانی، حتی آژانس بین‌المللی انرژی نیز نسبت به افزایش تولید نفت شیل آمریکا هشدار داده بود. هرچند رشد قیمت نفت به واسطه اجرای توافق کاهش تولید در افزایش تولید نفت خام آمریکا تا بیش از ۱۰ میلیون بشکه در نوامبر که در ۴۷ سال گذشته بی‌سابقه بوده، اثر داشته است اما با این حال پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که حتی با وجود رشد تولیدات آمریکا، قیمت جهانی نفت با رشد همراه خواهد شد.

رشد ماهانه دبلیو تی‌ای
اما نفت خام آمریکا نیز به‌طور کلی در ماه ژانویه با رشد ۱/ ۷ درصدی قیمت همراه بود. افزایش مداوم قیمت نفت خام آمریکا در ماه گذشته در حالی اتفاق افتاد که تولید نفت خام در این کشور روندی رو به رشد داشته و در ماه دسامبر به ۹/ ۹ میلیون بشکه در روز رسیده است.

همچنین تازه‌ترین گزارش‌ از اداره اطلاعات انرژی آمریکا حکایت از آن دارد که تولید نفت خام آمریکا در ماه نوامبر (یک ماه پیش از دسامبر) رکورد ۱۰ میلیون بشکه در روز را شکسته و به ۰۳۸/ ۱۰ میلیون بشکه در روز رسیده است. با توجه به اینکه آمار ماهانه تولید در نوامبر قبلا یک بار منتشر شده و در آن اشاره‌ای به تولید بیش از ۱۰میلیون بشکه‌ای در روز نشده بود، به نظر می‌رسد اداره اطلاعات انرژی آمریکا به تصحیح آمارها پرداخته و نتیجه آن را به تازگی منتشر کرده است.

با این حال رشد تولید نفت خام آمریکا واقعیتی است که فعلا به واسطه افزایش تقاضای فصلی به علت سرمای هوا و چند هفته افت پیاپی ذخایر نفت خام تجاری این کشور، باعث افزایش چشمگیر عرضه و افت قیمت‌ها نشده است. در این میان کاهش تولید اوپک نیز عاملی مهم به‌شمار می‌رود. ذخایر نفت خام تجاری آمریکا در سراسر ماه ژانویه، به‌جز هفته آخر آن، روندی کاهشی داشته است.

در هفته منتهی به ۳۱ ژانویه، ذخایر نفت خام تجاری آمریکا با رشد ۷۷۶/ ۶ میلیون بشکه‌ای همراه شد. همچنین تعداد دکل‌های حفاری نفت خام آمریکا در ژانویه در حالی با افت و خیز همراه بوده‌اند که در هفته منتهی به ۲۶ ژانویه، با رشد ۱۲ عددی همراه شدند. با این حال عوامل مثبت بازار همچنان از قدرت بیشتری برای اثرگذاری بر روند معاملات برخوردارند.