مسیر کارت سوخت؛ چند قدم تا سهمیه‌بندی؟
امکان عرضه سوخت به صورت سهمیه‌ای در بستر کارت‌های بانکی وجود دارد و فقط باید یک‌سری تغییرات در سوئیچ ایجاد شود. او اضافه می‌کند: یک مسیر سه‌لایه سر راه کارت‌خوان و سوئیچ در زمان عرضه بنزین در جایگاه‌های سوخت وجود دارد که با اندکی تغییرات در این سه لایه، امکان ارائه سوخت سهمیه‌ای توسط کارت‌های بانکی فراهم می‌شود.
کد خبر :
۶۴۹۹۵
بازدید :
۹۱۳
۱۱ سال قبل طرح ارائه کارت سوخت به صاحبان خودروها مطرح شد. در آن سال‌ها اعلام شد برای ایجاد زیرساخت‌های استفاده از کارت سوخت که توسط شرکت ملی پالایش و پخش در تمام پمپ‌بنزین‌ها مستقر شده بود، چهار هزار میلیارد تومان پول نفت صرف شده است تا بتوانیم بنزین سهمیه‌ای به مردم ارائه کنیم. به این ترتیب قرار بود کسانی که بیش از الگوی مصرف، بنزین و گازوئیل می‌سوزانند، از یارانه پنهانی که دولت به سوخت پرداخت می‌کند، بهره نبرند و خودشان بهای واقعی این اسراف را پرداخت کنند.
اما با رویکارآمدن دولت یازدهم، سامانه‌ای که برای آن، این همه هزینه شده بود، جمع شد و حالا در میانه راه دولت دوازدهم، باز هم طرحی مطرح است که کارت سوخت را به چرخه توزیع بنزین و گازوئیل باز می‌گرداند، اما این بار از بستر کارت‌های بانکی برای توزیع سوخت استفاده خواهد شد.
منابع مطلع می‌گویند همان سال‌ها که تازه تصمیم گرفته شده بود برای جلوگیری از قاچاق سوخت، کارتی طراحی شود هم می‌توانستیم با هزینه‌های بسیار کم از بستر کارت‌های بانکی برای توزیع سوخت یارانه‌ای استفاده کنیم، اما به دلیل اینکه منافع عده‌ای تأمین شود، این طرح با صرف هزینه‌های میلیاردی، به صورت توزیع کارت‌های سوخت اجرا شد.
با اجرائی‌شدن طرح هدفمندی یارانه‌ها کارت‌های سوخت جایگاه ویژه‌ای پیدا کردند زیرا قرار بود کسانی که بیش از حد الگوی مصرف، بنزین یا گازوئیل در خودرو‌های خود می‌سوزانند، هزینه‌های این مصرف مازاد را خودشان پرداخت کنند. بنزین دونرخی عرضه می‌شد و حتی مسئولان وقت می‌گفتند اگر صاحبان خودروها درست مصرف کنند با توجه به اختلاف معنی‌دار بین قیمت بنزین آزاد و بنزین دولتی، مردم می‌توانند با فروش بنزین مازاد، درآمد هم کسب کنند.
البته هدف دیگری هم از ارائه کارت سوخت وجود داشت. متولیان تصمیم داشتند با کنترل مصرف، قاچاق سوخت به آن سوی مرز‌ها را برای کسانی که از نبود نظارت‌ها سوءاستفاده می‌کردند، کمی سخت‌تر کنند. طرح ارائه کارت‌های سوخت به یکباره در میانه راه رها شد. با رویکارآمدن دولت یازدهم، کارت‌های سوخت که قبلا به جان صاحبان خودروها گره خورده بود و حتی طنز‌های زیادی درباره آن میان مردم ردوبدل می‌شد، به یکباره بی‌مصرف شد و از چرخه توزیع سوخت حذف شد. حالا باز هم خبر رسیده است کارت سوختی که خیلی از صاحبان خودروها آن را معدوم کرده‌اند، بار دیگر به چرخه توزیع سوخت اتومبیل‌ها باز خواهد گشت.
اتصال کارت‌های بانکی به کارت سوخت
بر اساس اعلام بانک مرکزی طرح اتصال کارت‌های بانکی به نظام مدیریت مصرف سوخت کشور با بهره‌گیری از زیرساخت‌های تبادل داده و ابزار‌های تسویه و پرداخت در نظام بانکی اجرا شده است. روابط‌عمومی بانک مرکزی درباره این طرح بیان کرد: در این طرح به جای صدور کارت جدید سوخت، از طریق اتصال برخط (آنلاین) به نظام پرداخت بانکی، از کارت‌های بانکی موجود شهروندان به عنوان کارت سوخت استفاده می‌شود.
برای انجام این اتصال، با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، رابط کاربری بسیار ساده‌ای ایجاد شده که بر اساس کد ملی هر شخص، فهرست کارت‌های بانکی او به نمایش درآمده که انتخاب یکی از آن‌ها به عنوان کارت سوخت با سهولت و بدون نیاز به ورود اطلاعات انجام می‌شود. بر اساس طرحی که شرکت ملی پالایش و پخش ارائه کرده است، مالکان خودرو‌های فاقد کارت سوخت طبق یک جدول زمان‌بندی‌شده تا ۲۴ آذرماه مهلت دارند از طریق دفتر‌های پلیس+۱۰ و سامانه‌های اینترنتی به صورت رایگان نسبت به ثبت‌نام برای کارت سوخت اقدام کنند زیرا استفاده از این کارت، در پمپ‌بنزین‌ها به‌زودی اجباری خواهد شد.
طرحی برای تأمین منافع گروهی خاص
اینکه چرا کارت سوخت‌های صادرشده به یکباره کنار گذاشته شد و حالا باز هم طرح دیگری در دستور کار است، مهم‌ترین پرسشی است که در ذهن بسیاری از مردم ایجاد شده است. یک منبع مطلع در این‌باره می‌گوید: بحث امکان استفاده از بستر کارت‌های بانکی برای عرضه سوخت، از ابتدای مطرح‌شدن طرح عرضه کارت سوخت به صاحبان خودروها، از سوی کارشناسان به دولت ارائه شد.
او اضافه می‌کند: این یک تراژدی در کشور ما است که تصمیمات درست گرفته نمی‌شود. پروژه‌ها صاحب دارند؛ زیرا قبلا عده‌ای راه‌هایی را باز کرده‌اند و کار‌هایی کرده‌اند و باید تجهیزات خود را به دولت بفروشند. در این‌گونه موارد، متأسفانه دولت فاقد توانمندی، صلابت لازم و درایت است و تصمیماتی که می‌گیرد، منطقی نیست. این منبع مطلع بیان می‌کند: دستگاه‌هایی که به صورت ویژه در پمپ‌بنزین‌ها برای خوانش کارت‌های سوخت متصل شد، بسیار پرهزینه و گران بود.
همان موقع مطرح بود که نصب این دستگاه‌ها ضرورتی ندارد و بهتر است از کارت بانکی استفاده شود و نحوه پرداخت نقد در پمپ‌بنزین‌ها منتفی شود؛ اما متأسفانه به دلیل اینکه این پروژه‌ها رانتی هستند و کسانی دستگاه‌ها را پیش‌خرید کرده بودند، موفق شدند و بنابراین، آن دستگاه‌ها در پمپ‌بنزین‌ها نصب شد. حالا هم آن ساختار‌های قبلی، یعنی دستگاه‌های نصب‌شده به کار نمی‌آید و به‌ناچار باید جمع شود.
او طرح فعلی ارائه سوخت از طریق کارت بانکی را به جهت اینکه نیازی به ایجاد زیرساخت‌های جدید نیست، طرح مثبتی توصیف می‌کند و بر این باور است که اگر حتی سهمیه‌بندی بنزین و دونرخی‌کردن آن هم در دستور کار دولت قرار گیرد، در بستر کارت‌های بانکی امکان عرضه بنزین با دو قیمت متفاوت وجود دارد. البته این منبع مطلع تأکید می‌کند: هر نظام دو نرخی با خود رانت و فساد می‌آورد؛ بنابراین بهتر است سوخت با یک قیمت عرضه شود و اصلاح قیمت انرژی، بهعنوان یک امر بایسته در دستور کار دولت قرار گیرد.
امکان عرضه سوخت سهمیه‌ای
نیما امیرشکاری، کارشناس بانکداری الکترونیک، نیز عنوان می‌کند: امکان عرضه سوخت به صورت سهمیه‌ای در بستر کارت‌های بانکی وجود دارد و فقط باید یک‌سری تغییرات در سوئیچ ایجاد شود. او اضافه می‌کند: یک مسیر سه‌لایه سر راه کارت‌خوان و سوئیچ در زمان عرضه بنزین در جایگاه‌های سوخت وجود دارد که با اندکی تغییرات در این سه لایه، امکان ارائه سوخت سهمیه‌ای توسط کارت‌های بانکی فراهم می‌شود. به گفته شکاری، استفاده از کارت‌های بانکی به دلیل اینکه نیاز به تغییراتی از جنس نرم‌افزاری در زیرساخت‌های سیستم بانکی دارد، هزینه‌های کمتری را نسبت به تعریف کارت سوخت به کشور تحمیل می‌کند.
اگرچه شایعه‌هایی درباره وجود مشکل برای تأمین کارت‌های الکترونیک و هوشمند به دلیل تحریم‌ها وجود دارد، اما این کارشناس بانکداری الکترونیک می‌گوید: امکان تأمین کارت‌های هوشمند را داریم، ولی هزینه‌های صدور کارت بالا رفته است. قبلا در بانک‌ها هزینه هر کارت الکترونیک حدود پنج هزار تومان بود، اما حالا این هزینه به ۱۴ تا ۱۵ هزار تومان رسیده است. او اضافه می‌کند: ۲۲ میلیون خودرو کارت سوخت دارند که فقط سه تا چهار میلیون نفر از صاحبان این خودروها، کارت‌های سوخت خود را نگه داشته‌اند.
شکاری بر این باور است که اگر همان بستر قبلی کارت‌های سوخت را رها نمی‌کردیم، بهتر بود. او با تکیه بر نظر برخی منابع مطلع درباره دلیل رهاسازی ساختار‌های قبلی می‌گوید: کارشناسان پالایش و پخش باید به این پرسش پاسخ دهند، اما در دوره قبل دلیل اصلی توزیع کارت سوخت قاچاق گازوئیل بود و روی بنزین حساسیتی نبود؛ بعد که مشخص شد کارت سوخت روی مصرف بنزین تأثیر مستقیمی ندارد، این طرح را رها کردند؛ در‌حالی‌که بهتر بود آن را به‌روزرسانی کنند و در جامعه نگه دارند. او ادامه می‌دهد: پشت صحنه‌های قضیه حاکی از این است که دعوا‌های زیادی بین پشتیبان‌کننده سیستم قبلی کارت سوخت و شرکت پالایش و پخش وجود داشت؛ به همین دلیل این طرح رها شد.
به گفته این کارشناس بانکداری الکترونیک، از آنجا که درحال‌حاضر کارت‌های بانکی در بحث واریز یارانه و بسته‌های حمایتی خدمات ارائه می‌دهند، بستر لازم برای ارائه سایر خدمات فراهم شده است. تنها مشکلی که وجود دارد، تکنولوژی قدیمی سیستم بانکی است که از خیلی قبل‌تر، شبکه بانکی باید درباره به‌روزکردن این سیستم‌ها فکر می‌کرد.
او تأکید می‌کند: با افزایش ارائه خدمات در بستر کارت‌های بانکی، امنیت شبکه به خطر نمی‌افتد؛ فقط با هر سرویس جدیدی که می‌آید، باید ظرفیت شبکه را افزایش دهیم تا در مواقع پرتراکم سال، نظیر ایام نوروز، شبکه دچار قطعی و افت نشود.
۰
