قیمت نفت تا پنج سال آینده

فعالان بازار نفت سال‌های کم نوسانی را پیش‌روی نفت پیش‌بینی می‌کنند. ۹۵۰ صاحب‌نظر در نظرسنجی رویترز متوسط سالانه قیمت نفت در سال جاری میلادی تا پایان ۲۰۲۴ را در حوالی ۶۵ تا ۷۰ دلار بر بشکه برآورد کرده‌اند.

به باور آن‌ها رشد عرضه شیل و تولیدکنندگان خارج از اوپک قیمت نفت را برای مدت نامعلومی در نزدیکی سطوح کنونی نگه می‌دارد. البته ۵ درصد از شرکت‌کنندگان میانگین قیمت‌ها را بیش از ۱۰۰ دلار و حدود ۱۶ درصد کمتر از ۵۰ دلار پیش‌بینی کرده‌اند.

متخصصان حوزه بازار نفت معتقدند بهای طلای سیاه تا ۵ سال آینده در بازه ۶۵ تا ۷۰ دلار باقی خواهد ماند و نوسانات آنقدر قوی نخواهند بود که میانگین قیمت نفت را به محدوده‌های افراطی برساند. این نتیجه آخرین نظرسنجی رویترز از ۹۵۰ فعال بازار نفت است.

جان کمپ، تحلیلگر بازار نفت و ستون‌نویس رویترز در گزارشی با اعلام نتایج این نظرسنجی می‎نویسد: «عرضه فراوان نفت از سوی تولیدکنندگان نفت نامتعارف شیل در آمریکا و برخی صادرکنندگان خارج از اوپک موجب می‌شود قیمت این کالای استراتژیک برای مدتی نامعلوم نزدیک به سطوح کنونی باقی بماند.»

این نظرسنجی از بیش از ۹ هزار فعال بازار نفت انجام شده، اما در بازه زمانی هشتم تا یازدهم ژانویه حدود ۹۵۰ نفر به پرسش‌های رویترز پاسخ داده‌اند. این بازیگران بازار اعم از فعالان حوزه نفت و گاز یا دیگر حوزه‌های مرتبط انتظار دارند تا سال ۲۰۲۴ بهای نفت در سطوح کنونی لنگر انداخته و تغییرات زیادی را نبیند.

این نتایج نشان می‌دهد که انتظارات در بازار نفت تغییرات اساسی داشته است و هراس از پایان یافتن منابع نفتی که تا حدود ده سال پیش رایج بود، از بین رفته و حالا نشانه‌هایی از انتظارات مبنی بر به اوج رسیدن تقاضای نفت و سپس افول آن پدیدار شده است.

میانه ارقام اعلام شده توسط این کارشناسان برای بهای نفت برنت طی تمام سال‌های مورد بررسی (۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴) ۶۵ دلار بر بشکه بوده است. با این حال میانگین ارقام پیش‌بینی شده برای سال‌جاری ۶۷ دلار در هر بشکه است که به‌تدریج تا سال ۲۰۲۴ افزایش یافته و به ۶۹ دلار می‌رسد.

عمده کسانی که در این نظرسنجی شرکت کرده‌اند نفت را در بازه ۶۵ تا ۷۰ دلاری در پنج سال پیش‌رو می‌بینند؛ اگرچه عده قلیلی از آن‌ها پیش‌بینی بسیار بدبینانه یا برعکس رویاپردازانه از بازار نفت داشته‌اند و پیش‌بینی کرده‌اند که بهای این کامودیتی به زیر ۵۰ دلار بر بشکه یا به‌بالای ۹۰ دلار صعود کند.

در واقع کمتر از ۵ درصد از آن‌ها فکر می‌کنند میانگین قیمت نفت از مرز ۱۰۰ دلار بر بشکه عبور خواهد کرد، اتفاقی که در صورت وقوع فشار کمرشکنی بر تولید صنایع دیگر به‌خصوص در کشور‌های غیرنفتی خواهد گذاشت و یادآور سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ خواهد بود. در آن زمان نفت روی ۱۲۰ دلار خود را نشان داد و باعث رونق اقتصادی در کشور‌های نفتی از یکسو و بروز مشکلات فراوان برای مصرف‌کنندگان نفت از دیگر سو شد.

در این میان، اما تعداد بدبین‌ها به آینده نفت یا کسانی که قیمت‌های بسیار پایینی برای نفت متصور شده‌اند بیشتر از رویاپردازان بوده است. آن‌طور که کمپ می‌نویسد، نزدیک به ۱۶درصد از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی معتقدند نفت احتمالا به‌دلیل کاهش مصرف و اشباع بازار به زیر ۵۰ دلار بر بشکه سقوط خواهد کرد. آن‌ها دلیل ریشه‌ای این افت شدید قیمتی را گذار به حمل‌و‌نقل غیر‌فسیلی در بسیاری از کشور‌های توسعه‌یافته می‌دانند.

نظرسنجی رویترز از سال ۲۰۱۶ از پیش‌بینی قیمت نفت طی ۵ سال آتی آغاز شده است. آن‌طور که در جدول نشان داده شده است، نتایج این نظرسنجی سالانه بسیار نزدیک به قیمت‌های محقق شده در بازار نفت بوده است به‌طوری‌که در بسیاری از موارد فقط یک یا ۲ دلار از قیمت حقیقی فاصله داشته است.

نگاهی به برآورد‌ها از قیمت نفت در دوره‎های قبلی نشان می‌دهد که پیش از این کارشناسان روندی صعودی را پیش‌روی بازار پیش‌بینی می‌کردند، اما امسال پیش‌بینی شده که طی سال‌های آینده بازار نفت روند صعودی محسوسی را تجربه نکند. بیشتر پاسخ‌دهندگان ظاهرا با‌توجه به شواهد موجود به‌این نتیجه رسیده‌اند که در میان‌مدت به‌اندازه کافی بشکه‌های نفت برای نگه داشتن قیمت در سطح ۶۵ دلار در بازار وجود خواهد‌داشت.

نمایندگان صنعت نفت چه می‌گویند؟
شناخت گروه‌های مختلف شرکت‌کننده به کشف جزئیات بیشتر این نظرسنجی کمک می‌کند. به گفته کمپ، ۲۶درصد پاسخ‌دهندگان به‌صورت مستقیم با تولید نفت و گاز در ارتباط بوده‌اند که حوزه‌های اکتشاف، حفاری، تولید، پالایش، بازاریابی و خدمات میدانی را شامل می‌شود.

۷۴ درصد افراد مورد پرسش در حوزه‌های بانکداری و فاینانس (۱۹درصد)، پژوهش (۱۱درصد)، خدمات حرفه‌ای (۷درصد)، صندوق‌های پوششی (۷درصد) و بقیه صنایع انرژی فعالیت داشته‌اند. با این حال افرادی که مستقیما در صنعت نفت و گاز فعال بوده‌اند پیش‌بینی مشابه گروه دوم از آینده بازار داشته‌اند.

این موضوع برای قیمت نفت در سال‌جاری میلادی بیشتر خود را نشان داده و دیدگاه این دو گروه برای قیمت نفت در ۲۰۲۰ کم‌و‌بیش با هم یکسان بوده است. با وجود اینکه دیدگاه افزایشی از روند قیمت نفت در آینده حداقل بین فعالان این حوزه برای اطمینان از رشد عرضه ضروری به‌نظر می‌رسد، اما پیش‌بینی فعالان نفت و گاز برای سال‌های بعد تنها کمی بالاتر از دیگر شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی بوده‌است.

آن‌ها برای سال ۲۰۲۲ فقط ۲ دلار در هر بشکه و برای سال ۲۰۲۴ حدود ۴ دلار قیمت نفت را بیشتر از دیگر شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی پیش‌بینی کرده‌اند.

پراکندگی در پیش‌بینی‌ها
از آنجا‌که این نظرسنجی در سال‌های گذشته توانسته تا حدود زیادی قیمت نفت را نزدیک به واقعیت پیش‌بینی کند، برای بسیاری از معامله‌گران بازار نفت قابل اتکا است. نظرسنجی سال گذشته پیش‌بینی کرده بود قیمت نفت به‌طور میانگین در سال ۲۰۱۹ در سطح ۶۳ دلار بر بشکه قرار بگیرد که این پیش‌بینی با واقعیت رخ داده همبستگی زیادی را نشان داده است. در سال گذشته متوسط قیمت پایانی نفت برنت حدود ۶۴ دلار در هر بشکه بود.

با این حال در سال ۲۰۱۸ قیمت‌ها بیش از انتظار پیش‌بینی‌شده در این نظرسنجی افزایش یافتند، قیمت نفت در این سال به حدود ۷۲ دلار رسید درحالی‌که در نظرسنجی رویترز در سه دوره به‌طور متوسط بهای این نفت شاخص حدود ۶۲ دلار پیش‌بینی شده بود.

رویترز مدعی است، مهم‌ترین دلیل این خطا وقوع اتفاقاتی مانند تحریم صنعت نفت ایران از سوی آمریکا و خروج بخشی از نفت دریافتی بازار در این سال بوده است. علاوه بر این، رویداد‌هایی مانند خط‌مشی عربستان در محدود کردن تولید نفت و همچنین سرعت گرفتن رشد اقتصاد جهانی به بالا رفتن ارزش این کالای استراتژیک کمک کرده و زمینه عدم تحقق نظرسنجی را فراهم کرده است.

با وجود ادعای رویترز درخصوص قابل اتکا بودن نظرسنجی این سایت خبری، باید در نظر داشت که این‌گونه نظرسنجی‌ها با دو مشکل عمده مواجهند؛ اول اینکه معمولا بسیار تحت تاثیر روند جاری بازار قرار می‌گیرند، به این معنا که قیمت‌های کنونی در پیش‌بینی‌ها از قیمت‌های آتی بسیار اثرگذار است.

دوم اینکه فاکتور‌هایی در بازار نقش بازی می‌کنند که عدم‌قطعیت از آینده را افزایش می‌دهند و چندان قابل پیش‌بینی نیستند، به همین دلیل نظرسنجی‌ها نمی‌توانند مانند آنچه در سال ۲۰۱۸ اتفاق افتاد را پیش‌بینی کنند. در بازار نفت ریسک‌های ژئوپلیتیک می‌توانند فارغ از هرگونه روندی که بازار دارد، آن را به سوی سطوح بسیار بالا بکشانند.

نکته دیگر این است که اطمینان شرکت‌کنندگان به پاسخ خود برای سال‌جاری و سال ۲۰۲۱ بیشتر اطمینان آن‌ها به پیش‌بینی قیمت نفت برای سال‌های دورتر بوده است. این موضوع باعث شده که تمرکز انتظارات فعالان بازار از قیمت نفت برای سال‌های ۲۰۲۱-۲۰۲۰ بیشتر باشد، اما پیش‌بینی‌ها از قیمت نفت در سال‌های ۲۰۲۴-۲۰۲۳ پراکندگی بیشتری داشته باشد.

با این حال همچنان تعداد کسانی که قیمت نفت را کمتر از ۵۰ یا بیشتر از ۹۰ دلار پیش‌بینی کرده‌اند، اندک است. همچنین نگاهی به نظرسنجی دوره‌های قبلی نشان می‌دهد که با گذشت زمان اطمینان از اینکه قیمت نفت در میان‌مدت در محدوده ۶۰ تا ۷۵ دلار باقی خواهد ماند، بیشتر شده است.

در ۲۷ ماه گذشته، بهای نفت برنت در ۷۴درصد روز‌ها در بازه ۶۰ تا ۷۵ دلار قرار داشته و فقط در ۱۰درصد روز‌ها پایین‌تر از این بازه بوده است. همچنین در ۱۶درصد موارد قیمت برنت بالاتر از این بازه جای گرفته است.