آیا قیمت کالا‌های اساسی کاهش می‌یابد؟

فرادید | شوک تازه ارزی ناشی از پیروزی دموکرات‌ها در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، دلار را تا کانال ۲۴ هزار تومان عقب راند. این درحالی است که قیمت دلار در طول یک ماه اخیر در بازه ۳۰ تا ۳۲ هزار تومان قرار داشت. حالا هم ناظران پیش بینی می‌کنند که با روی کار آمدن دولت جو بایدن آمریکا هم به برجام بازگردد، از همین رو قیمت دلار نیز به کانال زیر ۲۰ هزار تومان کشیده خواهد شد. با این وجود انتظار عمومی و رویکرد دولت در حال حاضر همزمان با کاهش قیمت دلار، کاهش قیمت کالا‌ها است. اما آیا با کاهش قیمت ارز قیمت کالا‌ها هم به سرعت کاهش می‌یابند.

به گزارش فرادید، به دنبال کاهش قیمت ارز، حسن روحانی هم به تازگی سه وزارتخانه صمت، جهاد کشاورزی و دادگستری را مامور کاهش قیمت‌ها و مقابله با گرانفروشی کرده است.

البته روحانی، بانک مرکزی جمهوری را هم موظف کرده تا روند منطقی سازی نرخ ارز را تداوم ببخشد.

او در جلسه هیات دولت گفته که "سیاست اصلی دولت، آسان کردن معیشت مردم، حفظ ارزش پول ملی، کاهش قیمت‌ها، افزایش اشتغال، رشد و جهش تولید ملی و تعامل سازنده با اقتصاد جهانی است. "

از طرفی قاسمعلی حسنی، دبیر اتحادیه بنکداران مواد غذایی هم معتقد است که با کاهش ۲۰ درصدی قیمت ارز می‌توان شاهد کاهش ۳۰ درصدی قیمت کالا‌ها بود.

او در این رابطه گفته "در کوتاه‌مدت کاهش قیمت ارز تاثیری در قیمت کالا‌های اساسی نخواهد داشت. وقتی قیمت بالا می‌رود طی یک روز قیمت کالا را بالا می‌برند، ولی وقتی قیمت ارز پایین می‌آید چند هفته یا چند ماه طول می‌کشد که قیمت‌ها را پایین بیاورند چراکه کسانی که بار خریده‌اند نمی‌خواهند بپذیرند که بعد از ده بار سود کردن، یک بار ضرر کنند. "

دبیر اتحادیه بنکداران مواد غذایی تاکید کرده که پایین آمدن قیمت دلار در ۲ یا ۳ ماه آینده باعث کم شدن قیمت اقلام غذایی نیز می‌شود. او گفته میزان این کاهش نیز بستگی به مقداری دارد که قیمت دلار کاهش پیدا کند. "

البته برخلاف کارشناسان اقتصادی، وزیر صمت معتقد است که این امکان وجود دارد که قیمت کالا‌های اساسی در کوتاه مدت تغییر کند. به همین جهت او روز‌های گذشته وعده داد که در روز‌های آینده قیمت کالا‌های اساسی کاهش محسوسی داشته باشند.

رزم حسینی، وزیر صمت اعتقاد دارد که ستاد تنظیم بازار با قیمت گذاری درست و به موقع و وزارت صمت با هماهنگ کامل با سایر نهاد‌ها می‌تواند به سرعت قیمت کالا‌های اساسی را کاهش دهد. اما این در حالی است که موسی غنی نژاد، اقتصاددان و استاد دانشگاه خلاف این عقیده را دارد و معتقد است که فرایند قیمت گذاری نه تنها قیمت را کنترل نمی‌کند، بلکه خود باعث گرانی هم می‌شود.

او همچنین می گوید "وقتی در بازار روی یک کالا قیمت‌گذاری می‌شود، در واقع اموال تولیدکننده مصادره شده است. تولیدکننده می‌خواهد کالای خود را به قیمت A بفروشد و خریداری هم وجود دارد که حاضر است این قیمت را بپردازد اما دولت با مداخله در این امر در واقع حق مالکیت تولیدکننده را نقض می‌کند و نقض حقوق مالکیت یعنی مصادره. "

از طرفی خسرو فروغان گران سایه، نایب رئیس اول کمیسیون بازرگانی داخلی اتاق ایران هم درباره اینکه آیا امکان عملیاتی شدن وعده‌های وزیر صمت وجود دارد، گفته که " بعید می‌دانم بتوانند این وعده‌ها را عملیاتی کنند. اصلا امکانش نیست که آنچه نیتش را دارند و شعارش را می‌دهند، عملیاتی کنند. "

او همچنین گفته است "برای تنظیم بازار باید ساختار خود بازار را درست کرد. ساختار توزیع تا زمانی که غلط است، ساختار واردات ایراد دارد، تولید ایراد دارد، کمبود کالا داریم و نوسانات ارزی به خاطر پایه‌های اقتصادی غلط داریم، امکان اصلاح وجود ندارد. "
نایب رئیس اول کمیسیون بازرگانی داخلی اتاق ایران می‌گوید وقتی یک واحد صنفی کالا به دستش نمی‌رسد یا گران می‌رسد و یا اینکه شبکه مافیایی پشت توزیع است که به جا‌های خیلی حساس وصل است، چگونه می‌توان بازار را کنترل کرد.

فروغان گران سایه معتقد است که اگر قیمت تمام شده بیش از نرخی باشد که به تولیدکننده اعلام می‌کنند، فرد تقلب را وارد کارش می‌کند و کیفیت کالا را پایین می‌آورد که متعاقب آن مشکلات بیشتری برای مردم ایجاد می‌شود.

بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند که کاهش نرخ ارز تنها یکی از مولفه‌های لازم برای کاهش قیمت کالا‌ها است. به همین جهت برای کاهش قیمت‌ها به انتظارات تورمی در آینده، چسبندگی قیمت، کشش قیمت‌ها ودیگر مولفه‌های اقتصادی بستگی دارد.

این دسته از کارشناسان اقتصادی می‌گویند که وقتی قیمت دلار افزایش می‌یابد به تدریج هزینه‌های تولید بالاتر می‌رود. به عنوان مثال تولید کننده کالایی تولید می‌کند که به تدریج و به مرور زمان هزینه زیادی برای تولید آن صرف می‌کند. پس تولید کننده کالای نهایی را حتی اگر قیمت دلار پایین بیاید و هزینه تولید هم کاهش یابد، نمی‌تواند ارزانتر بفروشد. چرا که ساخت آن کالا گران تمام شده است. به این پدیده می‌گویند چسبندگی قیمت. این پدیده نشان می‌دهد لزوما اینگونه نیست که متناسب با کاهش قیمت دلار قیمت کالا هم کاهش یابد. "

آن‌ها معتقدند که برای کاهش قیمت کالا، انتظارات اهمیت زیادی دارد. این گروه از کارشناسان اقتصادی می‌گویند در حال حاضر قیمت دلار ۲۵ هزار تومان است، اما آیا تولید کننده و یا حتی مصرف کننده مطمئن است که این قیمت تغییر نخواهد کرد و یا احتمال می‌دهد در آینده افزایش یابد؟ پس کاهش قیمت یک کالا به عوامل متعددی بستگی دارد و با یک متغیر نمی‌توان امید داشت قیمت کالا کاهش یابد.

با این وجود می‌توان گفت که "کاهش قیمت کالا معادله یک متغییری نیست بلکه چند متغیر دارد. یکی از آن متغییر‌ها قیمت دلار است. کشش قیمتی، انتظارات تورمی، چسبندگی قیمت‌ها و حتی عوامل سیاسی و اقتصادی دیگر هم در این زمینه موثر اند. "