قیمت برق گران میشود؟!
در همه جای جهان مسئله عرضه و تقاضا بهویژه در برق را با قیمت حل کردهاند، اما در ایران به دلیل سیاستهایی که از گذشته وجود دارد، ارزانترین برق را داریم و در طول تاریخ صنعت برق ارزانترین زمانی است که برق عرضه میشود.
احتمالا در این چند روز ناگهان برای ساعاتی خانهتان خاموش شده، اینترنتتان قطع شده، از بیکولری و گرما کلافه شدهاید و به زمین و زمان فحش دادهاید. قطعی برق باز آغاز شده و دست مردم را بند کرده است. پیش از این در سالهای گذشته شاهد این اتفاق بودهایم و هر بار برای آن دلیلی ذکر میشد. زمانی بین مردم رایج بود که امسال خشکسالی است و برق نداریم.
ولی حالا کمی مسئله روشنتر شده است و مثلا به گفته محسن طرزطلب، مدیرعامل شرکت تولید نیروی برق حرارتی در تابستان سال گذشته «نیروگاههای حرارتی بخش عمده تأمین انرژی مورد نیاز کشور را برعهده دارند و نقش مهم و تأثیرگذاری در این زمینه ایفا میکنند و هشت درصد از برق مورد نیاز کشور از طریق نیروگاههای برقابی و نیروگاههای تجدیدپذیر تأمین میشود و این بیانگر آن است که نیروگاههای حرارتی مهمترین وظیفه در تأمین برق را برعهده دارند».
مثلا همین آقای متولیزاده اول بسمالله گفت «بحث استخراج غیرمجاز رمزارزها در ماههای اخیر شدت بیشتری یافته و همین امر سبب افزایش چشمگیر مصرف برق در کشور شده است. ورود این حجم قابل ملاحظه دستگاههای غیرمجاز استخراج رمزارز سبب شده علاوه بر افزایش دمای هوا و کاهش تولید نیروگاههای برقابی، تأمین برق با شرایط حادتری همراه شود».
البته متولیزاده از خیر خشکسالی هم نگذشت و گفت: «مسئله دیگر بحث خشکسالی است که در ۵۰ سال گذشته بیسابقه بوده و در عمل منجر به افزایش مصرف در بخش کشاورزی و هم منجر به کاهش ذخیره آب نیروگاههای برقابی و کاهش تولید این نیروگاهها شده است؛ بنابراین از یک طرف با افزایش مصرف و از طرف دیگر با کاهش تولید نیروگاهها روبهرو هستیم و این شرایط همکاری بیشتر مردم و مشترکان را ضروریتر کرده است» که عملا یعنی الان ما داریم چوب اتفاقی به درازای ۵۰ سال را میخوریم و هر سال گفتهایم انشاءالله سال دیگر ترسالی است؛ و البته گرچه خشکسالی تا حدی باعث افزایش مصرف در بخش کشاورزی میشود اما- آخرین آماری که یافتیم- براساس گزارش مؤسسه پژوهشهای برنامهریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی، در پایان فاز اول هدفمندی یارانهها در سال ۹۷ سهم مصرف برق کشاورزی با اینکه روند افزایشی داشته است.
مدیرعامل توانیر، اما خواستار کمک رسانهها شد و گفت به مردم بگویند مصرف نکنند وگرنه برق میرود. او همچنین ۴۰ تا ۴۵ روز گذشته را به یادمان آورد که برق نرفت، آن هم «با وجود شرایط سختی که پشت سر گذاشته شد»، اما گفت «در روزهای آینده به دلیل موج گرما خواستار همکاری بیش از پیش مردم هستیم، در این زمینه کمک رسانهها میتواند مشارکت مردم را جلب کند».
مسئله جذاب قیمت؛ گران کنید
او گفت «این امر باعث میشود که انگیزه لازم برای مصرف بهینه وجود نداشته باشد، حساسیت مردم کمتر شده و دستگاههای غیربهرهور مورد استفاده قرار گیرد و امکان سرمایهگذاری کافی وجود نداشته باشد».
البته این «مشکل» عمده کشورهای پرانرژی است که، چون برق را ارزان تولید میکنند خیلی هم پول بابتش نمیگیرند. البته از نظر تربیتی حرف کاملا درستی میزنند و مردم باید مشکل برق را با پایینآوردن تقاضا حل کنند که این همه خاموشی نداشته باشیم.
جدا از درستی و نادرستی این مقایسهها، اما سؤالی که پیش میآید این است که خب دولت اگر این را میداند چرا این کار را نمیکند؟ چون مردم دیگر اینجا دستشان کوتاه است و قدرت قانونگذاری ندارند.
وظیفه دولت: ساخت نیروگاه که خیلی گران است
پیام باقری نایبرئیس سندیکای صنعت برق ایران اردیبهشت امسال توضیحاتی جالب به ایرنا داده است. اولا به گفته ایشان «افزایش قیمت نهادههای تولید نیز سبب شده بسیاری از قراردادهای صنعت برق دیگر توجیه نداشته باشد و اکنون با تعداد زیادی از قراردادها روبهرو هستیم که متوقف شدهاند».
عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران گفته بود: «غربالگری این نوع قراردادها و اصلاح ساختارهای حقوقی و قراردادی باید در دستور کار قرار گیرد». باقری، اولویتبندی این نوع قراردادها و خارجکردن قراردادهای بدون اولویت را از راهکارهای مناسب توصیف کرد و گفت تأمین مالی قراردادهای اولویتدار میتواند به رفع چالشهای صنعت برق بینجامد.
قانون سال ۱۳۵۶!
اما راهکار آقای متولیزاده را هم ببینیم. ایشان گفت: «برای ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا برنامههای متعددی را در نظر گرفتهایم که یکی از آنها تغییر ساعت کاری بوده که البته این مسئله در اختیار استانداران است». راهکار عمده دیگر نیز به گفته او این بود که توانیر:
ایشان همچنین گفت: «تأکید ما این است؛ صنایعی که امکان جابهجایی بار دارند امتیازات و مشوقهایی را برای آنها در نظر بگیریم که این کار انجام شده و این پاداشها به آنها پرداخت میشود». اما آماری از میزان موفقیت طرح پاداشپردازی نگفت، ولی این را گفت که «ایران از نظر توان فنی و مهندسی هیچ مشکلی ندارد» فقط پول نداریم، پس مردم رعایت کنند.
این مقام مسئول البته به طرحهایی اشاره کرد که به نظر فعلا که پول ساخت نیروگاه نداریم حداقل کمی بلندپروازانه است: انرژیهای تجدیدپذیر. متولیزاده البته با اشاره مجدد به قیمت نشان داد که کاملا به مسئله تسلط دارد و گفت: «گسترش استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر و پاک در همه جهان و کشورهای همسایه به دلیل آن است که آنها مسئله قیمت را حل کرده اند که سبب شده هزینه تولید و مصرف این نوع انرژی در این کشورها برابری کرده و همین امر به گسترش آن انجامیده است».
مدیرعامل توانیر افزود: «استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر در کشورمان گرچه علاقهمندانی دارد، اما به واسطه مشکلات قیمتی و موانعی که وجود دارد معادلهای غیرقابل حل ایجاد کرده که تمایل سرمایهگذاران در این بخش را به شدت کاهش میدهد. اگر این زمینه فراهم شود که مشترکان برق خود را از انرژی تجدیدپذیر تأمین کنند، راه توسعه نیروگاههای تجدیدپذیر در کشور وجود دارد و نتیجه خواهد داد».
نتیجه آنکه باید امسال را اقلا صبر کنیم و ببینیم سال آینده بالاخره رسانهها موفق میشوند مردم را تربیت کنند یا پول ساخت نیروگاه جور میشود یا کشور مملو از انرژیهای تجدیدپذیر خواهد شد تا دیگر برقمان نرود.