مسئول اخلاق در فوتبال کیست؟

آیین‌نامه جدید کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال در تاریخ ٢٩ آذرماه ١٣٩٦ در حاشیه جلسه مجمع عمومی سالیانه به تصویب رسید. حالا بعد از گذشت یک‌ماه از این اتفاق، برخی خبرها در راهروهای فدراسیون فوتبال حکایت از این مسأله دارد که مدیران کمیته اخلاق با بررسی دقیق‌تر مفاد آیین‌نامه جدید کمیته انضباطی که در مجمع هم با آن ابهامات تصویب شد، متوجه شده‌اند این آیین‌نامه بسیاری از اختیارات کمیته اخلاق را سلب و دایره تصمیم‌گیری آنها را در فوتبال کشور کوچکتر می‌کند.

برای این مسأله می‌توان به مفاد مربوط به تبانی، تعارض منافع، مصاحبه‌های خارج از روال فوتبال و... اشاره کرد که رسیدگی به آن به کمیته انضباطی هم واگذار و همان‌طور که اشاره شد بسیاری از اختیارات کمیته اخلاق سلب شده است.

کمیته اخلاق حساس شد
مسأله‌ای که نباید آن را فراموش کرد، این است که در هفته‌های منتهی به مجمع عمومی سالیانه فدراسیون عجله بسیار زیادی برای تصویب مقررات جدید کمیته انضباطی وجود داشت و کارها برای اجرایی‌شدن این طرح به‌قدری سریع انجام شد که حمایت یکی از نواب رئیس فدراسیون هم از این پروسه آشکار بود.

اخیرا اما رئیس و برخی ارکان قضائی فدراسیون فوتبال با بررسی مجدد آیین‌نامه جدید انضباطی تصویب‌شده متوجه محدودیت‌های ایجاد شده برای کمیته اخلاق شده‌اند. کمیته‌ای که اداره آن بر عهده قضات برجسته قوه ‌قضائیه است و برنامه‌های زیادی برای مبارزه با فساد و ناپاکی‌های فوتبال در دستور کار خود دارد. به همین ترتیب، شنیده می‌شود دلخوری‌هایی در رابطه با همین پرونده به وجود آمده و حتی برخی اعضای کمیته اخلاق با مشورت با کارشناسان حقوقی به‌صورت رسمی متوجه کوچک‌تر شدن دایره اختیارات خود با توجه به آیین‌نامه جدید انضباطی شده‌اند.

تاج، حامی بزرگ کمیته اخلاق
از آن‌جایی که همین کمیته اخلاق در ماه‌های اخیر برخی از اعضای هیأت‌رئیسه فدراسیون فوتبال را برای برخی اتفاقات و موارد خاص به جلسات احضار کرده بود، این شائبه ایجاد شده که برخی در فوتبال ایران به دنبال راهکاری برای انحلال کمیته اخلاق هستند. اتفاقی که البته بعید به نظر می‌رسد مهدی تاج به‌عنوان رئیس فدراسیون موافق آن باشد و به‌راحتی اجازه اجرایی شدن آن را بدهد. به هر صورت همه می‌دانند که تاج اعتقاد بسیار زیادی به کمیته اخلاق دارد و به هیچ عنوان راضی نمی‌شود مشکلی در روند کاری آنها به وجود بیاید.

انتقاد به آیین‌نامه جدید
مسئولان کمیته تدوین مقررات فدراسیون تلاش زیادی کرده‌اند تا بهترین آیین‌نامه جدید انضباطی ممکن را برای اجرا در فوتبال کشور مطابق با قوانین روز داخلی و بین‌المللی تنظیم کنند. با این‌که خیلی‌ها اعتقاد دارند آیین‌نامه جدید انضباطی یک آیین‌نامه خوب و جامع است،‌ باز هم به‌نظر می‌رسد مشکلاتی در برخی بندهای آن وجود دارد که آن را با حاشیه روبه‌رو می‌کند.

به‌طور مثال در همان روزهای اول، پرونده محرومیت جباروف عملا جنجال بزرگی در فوتبال کشور به راه انداخت. آیین‌نامه جدید می‌گوید از بازیکنان خاطی قبل از صدور رأی دفاعیه گرفته شود و همین موضوع باعث می‌شود صدور رأی با تأخیر بسیار زیاد در هر پرونده‌ای همراه باشد.

به همین ترتیب بود که اهالی فوتبال ایران برای رسیدگی به پرونده جباروف که با استوک روی کمر بازیکنان استقلال خوزستان راه رفت، مجور شدند بیش از یک هفته صبر کنند و همین تأخیر در رسیدگی که بعد از انتقادهای برانکو ایوانکوویچ اتفاق افتاد، زمینه‌ساز نقدهای جدی به کمیته انضباطی شد! این درحالی است که با آیین‌نامه قبلی در چنین پرونده‌هایی رئیس کمیته انضباطی می‌توانست بلافاصله فرد خاطی را محروم کند.

البته در آیین‌نامه جدید هم دستور موقت برای محرومیت و سایر تصمیم‌گیری‌ها وجود دارد اما کار با همان جنجال‌هایی که همه دیدند، مواجه می‌شود که به نظر می‌رسد با وجود کارشکنی‌ها به مرور زمان این مشکل هم حل شود.

ابهام بزرگ چیست؟
منتقدان عملکرد کمیته حقوقی و تدوین مقررات فدراسیون فوتبال‌ معتقدند این کمیته در نوشتن آیین‌نامه بیشتر از این‌که از کدهای انضباطی فیفا الهام بگیرد، قوانین انضباطی کنفدراسیون فوتبال آسیا را مورد توجه خود قرار داده ‌است. به همین ترتیب، آنها صرف نظر از این‌که کمیته اخلاق و کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال دو رکن قضائی مجزا از هم هستند، کدها و مقررات انضباطی آنها را در بسیاری از زمینه‌ها در هم آمیخته‌اند تا به یک آیین‌نامه انضباطی جامع برسند و همین مسأله خواسته یا ناخواسته باعث کوچک شدن دایره اختیارات کمیته اخلاق شده است.

قضیه وقتی جالب‌تر می‌شود که متوجه شویم در کنفدراسیون فوتبال آسیا هم کمیته‌های انضباطی و اخلاق ادغام شده‌اند و رکن قضائی با نام کمیته انضباطی اخلاق فعالیت می‌کند. در تشکیلات فیفا البته کمیته انضباطی و کمیته اخلاق هر دو وجود دارند. با این‌حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد که یک جریان خاص در فوتبال ایران به دنبال مخالفت با سیاست‌گذاری‌ها، تصمیمات و فعالیت‌های کمیته تدوین مقررات فدراسیون است.

شایعه ادغام کمیته انضباطی و اخلاق
با توجه به همین توضیحات بعضی از اهالی فوتبال درباره این احتمال فکر می‌کنند که شاید با تغییراتی که قرار است در اساسنامه فدراسیون فوتبال ایجاد شود، کمیته اخلاق حذف و تشکیلات انضباطی با نام کمیته انضباطی اخلاق ایجاد شود. درست است که این موضوع به‌صورت زیرپوستی از مفاد جدید آیین‌نامه انضباطی استنباط می‌شود، منتهی همان‌طور که اشاره شد فعلا همه چیز در حد شایعه و احتمال در گوشه و کنار شنیده می‌شود. باز هم باید اشاره کنیم که مهدی تاج حامی قدرتمند کمیته اخلاق است و حذف شدن این کمیته از تشکیلات فدراسیون به راحتی شدنی نیست. به همین ترتیب باید دید مسئولان برای تداخل برنامه‌های کاری کمیته انضباطی و اخلاق با توجه به آیین‌نامه جدید چه تصمیمی اتخاذ خواهند کرد.

براتی: بحث انحلال کمیته اخلاق مطرح نیست
احمدرضا براتی یکی از کارشناسان برجسته حقوقی و رئیس کمیته تدوین مقررات فدراسیون فوتبال است. او در گفت‌وگو با «شهروند» توضیحات بسیار مهمی درباره ابهامات به وجود آمده پیرامون تداخل کاری کمیته اخلاق و کمیته انضباطی ارایه داد.

این مقام مسئول که نگارش آیین‌نامه جدید انضباطی هم توسط او انجام شده است، گفت: «برخی افراد برای ضربه‌زدن به فعالیت‌ها و تلاش‌های ما مثل ماه‌های گذشته از هر حربه‌ای استفاده می‌کنند. ما هیچ وقت اعتقاد نداشته‌ایم که بدون عیب هستیم و ممکن است در کارمان اشتباهاتی داشته باشیم. منتهی بحث اصلی این‌جاست که هنوز به بحث نگارش اساسنامه جدید فدراسیون فوتبال ورود نکرده‌ایم که بخواهیم برای حذف کمیته اخلاق حتی فکر کنیم؛ چه برسد به این‌که برنامه‌ریزی داشته باشیم تا کمیته اخلاق را حذف کنیم. پس وقتی چنین چیزی از اساس وجود ندارد، مشخص می‌شود که برخی‌ قصد جوسازی علیه فعالیت‌های ما را دارند.»

وی همچنین درباره ابهامات به وجود آمده پیرامون موضوع کم شدن دایره اختیارات کمیته اخلاق با تصویب آیین‌نامه جدید می‌افزاید: «به هیچ عنوان این سناریویی که برخی راه انداخته‌اند، درست نیست. اول از همه این را بگویم که شخصا به‌عنوان یک فرد حقوقی معتقدم کمیته اخلاق بهترین دوره کاری خود را سپری می‌کند و عملکرد بسیار قابل ‌قبولی داشته است. مسأله دوم این است که به‌عنوان رئیس کمیته تدوین مقررات این آمادگی را دارم که در جهت تقویت عملکرد و تاثیرگذاری این رکن قضائی هر کمکی که از دستم برمی‌آید، انجام بدهم.

نکته سوم اما این است که در آیین‌نامه جدید انضباطی ما سعی کردیم به یک آیین‌نامه جامع برسیم که قطعا بدون عیب نیست اما تلاش این بود بهترین آیین‌نامه در وضع کنونی مطابق با استانداردهای فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیا باشد. در این آیین‌نامه ما تخلفات مختلف را شرح داده‌ایم و اصلا درباره صلاحیت رسیدگی به پرونده‌ها تصمیم‌گیری نشده و کمیته اخلاق مثل گذشته با قدرت به کار خود ادامه خواهد داد و هیچ تصمیمی هم برای حذف این کمیته در دستور کار قرار ندارد.»