شهری در ایران که از تهران هم یک گام مدرن‌تر بود
با وجود زخم‌هایی که هنوز از جنگ بر تن آبادان مانده اما این بندر هنور هم زیبا و دیدنی است
آبادان از آن شهرهایی است که حتی اسمش هم خاطره‌انگیز است. برای آنها که سال‌های قبل از انقلاب را خوب به خاطر دارند، نام آبادان با اجناس خارجی و شکل متفاوتی از زندگی گره خورده.
شهری که حتی زندگی در آنجا از پایتخت هم یک گام مدرن‌تربود. اما این شکوه چندان دوام نیاورد، چراکه با حمله عراق به ایران در سال ۱۳۵۹ این شهر در جنوب غربی استان خوزستان زودتر و بیشتر از همه، تبعات جنگ را دید و بسیاری از ساکنانش مجبور به مهاجرت از این شهر باشکوه و زیبا شدند. آوازه آبادان اما سال‌ها قبل‌تر در تمام ایران پیچیده بود. بعد از کشف نفت در مسجد سلیمان شرکت‌های خارجی استخراج نفت در این بندر ساکن شدند و آبادان دروازه ورود بسیاری چیزها به ایران شد.
با وجود زخم‌هایی که هنوز از جنگ بر تن آبادان مانده اما این بندر هنور هم زیبا و دیدنی است؛ به خصوص ماه‌های آخر سال که سرما بیشتر شهرهای کشور را فرا گرفته، وقت سفر به این شهر است. می‌توانید برای یک سفر و گشت وگذار در آبادان دو روز وقت بگذارید؛ سفر به شبه جزیره‌ای که از جنوب به خلیج فارس، از غرب به اروندرود، از شرق به رودخانه کارون و از شمال شرقی به رود بهمنشیر می‌رسد.
چطور برسیم؟
از تهران تا آبادان را می‌توان از سه طریق هوایی، جاده‌ای و ریلی طی کرد.
مسیر هوایی: اگر قصد سفر به آبادان از طریق مسیر هوایی را دارید می‌توانید مستقیم از تهران به سمت آبادان پرواز کنید. با هواپیما یک ساعته به آبادان می‌رسید. حتی اگر به دلیل ازدحام مسافران نوروزی موفق به تهیه بلیت پرواز مستقیم به آبادان نشدید، می‌توانید به اهواز پرواز کنید. فاصله آبادان تا اهواز تنها ۱۰۰ کیلومتر است و می‌توانید این فاصله را به صورت زمینی طی کنید.
مسیر ریلی: مسیر ریلی تهران به خرمشهر گزینه دیگری برای سفر به آبادان است. باتوجه به اینکه فاصله شهرهای خرمشهر و آبادان تنها ۱۵ کیلومتر است، می‌توانید با قطار از تهران به خرمشهر بروید و از ایستگاه خرمشهر تا آبادان هم با تاکسی بروید. روزانه دو قطار از تهران به سمت خرمشهر حرکت می‌کنند.
مسیر جاده‌ای: اگر مسیر زمینی را برای سفر به آبادان انتخاب کرده‌اید، از اینکه مجبور هستید مدت زمان زیادی را در خودرو بگذرانید، ناراحت نباشید چون در سفر جاده‌ای از تهران به آبادان مناظر زیبایی را شاهد خواهید بود و از استان‌های قم، مرکزی و لرستان هم در طول مسیر عبور می‌کنید. روزانه تعداد زیادی اتوبوس در مسیر تهران به سمت اهواز و آبادان در ترددند و تقریبا همه تعاونی‌ها و شرکت‌های حمل‌ونقل مسافر در این مسیر فعال هستند. مدت زمان سفر با اتوبوس از تهران تا آبادان حدود ۱۶ ساعت است.
کجا بگردیم؟
بسیاری از دیدنی‌های آبادان طی هشت سال جنگ از بین رفته اما خود جنگ هم یادگارهایی را برای شهر باقی گذاشته که علاوه بر بازمانده‌ها می‌توان سراغ آنها هم رفت.
آبادان شهری است که در طول جغرافیایی کشیده شده و به همین خاطر می‌توانید به راحتی و در زمان کم از یک سر شهر به آن طرفش برسید، اما نقاط دیدنی شهر به هم نزدیک نیست و باید با خودروی شخصی یا با تاکسی بگردید. تماشای محلات قدیمی این بندر می‌تواند نقطه آغاز آبادان‌گردی شما باشد.
بریم: معماری قدیم آبادان را می‌توانید در محله بریم تماشا کنید. اگرچه این منطقه هم تقریبا بازسازی شده اما هنوز هم خانه‌های زیبا که دورتادورشان را باغ گرفته در این محله سرپا هستند. خانه‌های این محله به نسبت دیگر محلات شهر بزرگ‌تر و زیباتر هستند؛ خانه‌هایی که به وسیله دیواره‌های شمشاد از هم جدا می‌شوند. به خاطر باغ و درختان این محله، آب وهوای بریم از بقیه شهر معتدل‌تر است. برای گشت‌وگذار در بریم باید حسابی وقت گذاشت. به بریم که رفتید تماشای محله انکس را از دست ندهید، آنجا خانه‌های شیک و پارک زیبایی دارد. شب‌های بریم هم به یادماندنی است.
پالایشگاه نفت: پالایشگاه نفت آبادان در سال ۱۲۸۸ تا ۱۲۹۱ ساخته شده و با صد سال سن برای خودش یک میراث فرهنگی است. پالایشگاه در طول هشت‌سال جنگ صدمات زیادی دید اما دوباره بازسازی شد. بخش کوچکی از آنجا تعمیر نشد و به عنوان میراث جنگ برای بازدید باقی ماند. ورود به پالایشگاه ممنوع است اما درهای آنجا ایام عید برای بازدید عموم باز می‌شود. غیر از تعطیلات نوروز برای هماهنگی برای بازدید از پالایشگاه می‌توانید با روابط عمومی پالایشگاه: (۰۶۳۱) - ۲۲۲۵۱۷۴ و ۳۳۳۴۹۹۷ تماس بگیرید.
یادمان پرچم: دفتر سابق شرکت نفت انگلستان در کنار محل پالایشگاه قرار دارد. اینجا یکی از خاطره‌انگیزترین مناطق آبادان است؛ چراکه با ملی شدن صنعت نفت پرچم کشور انگلستان پایین آمد و پرچم ایران به احتزاز درآمد. اگر از کارمندان شرکت نفت سوال کنید محل را به شما نشان خواهند داد.
سید عباس: سیدعباس محل دفن یکی از سادات محبوب و مقدس مردم آبادان است که امروز یکی از زیارتگاه‌های اصلی اینجاست. گفته می‌شود که او از شیعیان اهل عربستان بوده که به آبادان مهاجرت می‌کند و زمین‌ها و نخلستان‌هایی را که امروز روبه‌روی زیارتگاه قرار دارد، آباد و از فقرای شهر دستگیری می‌کرده، زیارتگاه سید عباس هر روزه مخصوصا روزهای عید و مناسبت‌های مذهبی بسیار شلوغ می‌شود.
مسجد رنگونی‌ها: بعد از پالایشگاه نزدیک‌ترین محل دیدنی شهر مسجد رنگونی‌هاست. پس از منطقه بریم و جنوب پالایشگاه بزرگ آبادان در جائی که جاده به اروندرود بسیار نزدیک می‌شود و به خیابان امام به بافت غیر شرکتی شهر آبادان می‌رسد. به مسجد رنگونی‌ها رسیده‌ایم. پرچین بلند و ورق های شیروانی این بنای یک طبقه از دور پیداست. گفته می‌شود این مسجد را سال‌ها قبل مهاجرینی از شبه جزیره هند در اینجا ساخته‌اند. این مسجد چندین برجک روی دیوارهایش دارد و دارای معماری و نمای غیر متعارف و غیر ایرانی است، تاریخ ساخت مسجد به سال ۱۳۰۰ شمسی یعنی اواخر دوره قاجار و پهلوی اول بر می‌گردد. هم اکنون نوادگان آخرین امام جماعت این مسجد در شهر آبادان ساکن هستند و رستوران پاکستانی را در بازار آبادان اداره می‌کنند.
بازار: بعد از مسجد رنگونی‌ها به خیابان امام خمینی می‌رسید که در واقع مرکز خرید آبادان است. بازار ته‌لنجی‌ها بازار فروش اجناس لوکس خارجی است. در اینجا که در واقع بازار معروف آبادان است همه نوع اجناس خارجی می‌توانید پیدا کنید. در انتهای خیابان امام خمینی هم یک بازار دیگر به اسم بازار مرکزی در دو طبقه قرار دارد که آنجا هم مرکز فروش اجناس خارجی است.
دبستان مهرگان: انتهای خیابان امام خمینی به خیابان دبستان منتهی می‌شود که به دلیل وجود مدرسه مهرگان این نام را گرفته. این دبستان روبه‌روی بازار مرکزی قرار دارد و یکی از مدارس قدیمی ایران است. این مدرسه هم‌اکنون مورد استفاده است و در آنجا تدریس انجام می‌شود. به دلیل معماری جالب‌توجه آن، روزهای عید هم درهایش برای بازدید مسافران باز می‌شود. اما در ساعتی که مدرسه تعطیل است، اگر از نگهبان مدرسه بخواهید احتمالا اجازه می‌دهد برای چند دقیقه‌ای وارد آنجا شوید.
سینما نفت: از انتهای خیابان دبستان می‌توانید سوار تاکسی شوید و بخواهید شما را به سینما نفت در محله بوارده جنوبی برساند. این سینما را که در فهرست آثار ملی هم به ثبت رسیده، در سال ۱۳۲۴ توسط شرکت نفت و با آجرهای قرمزی که از لندن آورده شد، ساختند. اینجا یکی‌از زیباترین بناهای آبادان است که شکلی مثل یک شیر نشسته دارد و جالب آنجاست که هنوز هم به عنوان یک سینما در شهر فعال است.
بوارده: بوارده به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود. این منطقه در قدیم متعلق به فردی به نام «ابوورده» بوده. بعد از استقرار شرکت نفت، مدیریت این شرکت زمین‌ها را از ابوورده خریداری کرد و یک مجتمع مسکونی برای کارمندان پالایشگاه ساخت. خانه‌های این محله هم تماشایی و شبیه خانه‌های محله بریم است، با این تفاوت که خانه‌های اینجا کمی کوچک‌تر است.
موزه آبادان: موزه آبادان یکی از موزه‌های قدیمی شهر است که درخیابان ۱۵ اصلی احمدآباد قرار دارد. این موزه در سال ۱۳۳۸ در یک طبقه ساخته شد. اینجا مجموعه آثاری از دوره‌های قبل از تاریخ و آثاری از دوره‌های متاخرتر تا دوره قاجار را در خود جا داده است. بخش مردم‌شناسی این موزه هم زندگی مردم آبادان را در گذشته به تصویر کشیده است. معماری موزه با تاثیر از گنبد دانیال‌نبی در شوش ساخته شده.
کلیسای ارامنه: کلیسای «سورپ کارایت» یا کلیسای ارامنه که در خیابان زند قرار دارد، در سال ۱۳۳۶ ساخته شد. جالب آنجاست که کلیسا دیوار به دیوار مسجدموسی‌بن‌جعفر(ع) قرار دارد و یکی از نمادهای برادرمذهبی در آبادان است. درکلیسا بیشتر صبح‌ها برای انجام مراسم مذهبی باز می‌شود. اگر در کلیسا بسته بود، می‌توانید از خانم مانوکیان که مسؤولیت کلیسا را بر عهده دارد، بخواهید در را برایتان باز کند.
ساحل خلیج فارس: اگرچه نمی‌توان در آبادان تا ساحل خلیج فارس جلو رفت اما در منطقه‌ای که یادمان شهدای‌ثامن‌الائمه در کنار رود اروند ساخته شده و در ساحل کارون و جایی که این رود به دریا می‌ریزد، می‌توان وسعت خلیج‌فارس را تماشا کرد. در آنجا می‌توانید شهر فاو را که در آن سوی رودخانه و در کشور عراق است، از دور تماشا کنید.
رود بهمنشیر: اگر بخواهید به ساحل رود بهمنشیر هم بروید، می‌توانید به یکی از پل‌های ورودی شهر ازسمت اهواز پل ایستگاه ۷ بروید. در زیر این پل و در حاشیه رودخانه هم یک بوستان کامل ساخته شده.
کجا بمانیم؟
جنوبی‌ها اصطلاحی دارند که می‌گویند مهمان در شهر ما بیرون نمی‌ماند. پس در سفر به آبادان نباید نگران کمبود هتل و محل استراحت باشید. هتل‌های شهر آبادان بیشتر در دو منطقه بریم و خیابان امیری متمرکز هستند که هردو منطقه به بازار مرکزی شهر، ایستگاه راه‌آهن، اسکله کشتیرانی و همچنین فرودگاه آبادان نزدیک است. در ایام نوروز هم معمولا کمپ‌ها و اقامتگاه‌های ویژه‌ای برای مهمانان نوروزی در نظر گرفته می‌شود. در شهر آبادان، هم می‌توان هتل مجهز و با هزینه بالا پیدا کرد و هم می‌توان از مهمانپذیرهای ارزان‌قیمت استفاده کرد.
از دست ندهید
اگر فرصت کردید بد نیست، به خارج از شهر بروید و گشت وگذار کنید
گورستان ارامنه: گورستان ارامنه خارج از شهر و درانتهای منطقه «تانک فارم» قرار دارد. برای رسیدن به آنجا باید تاکسی دربست بگیرید. بخش زیادی از این گورستان از بین رفته اما هنوز گورهای سالمی را می‌توان اینجا پیدا کرد.
قدمگاه حضرت خضر: اگر می‌خواهید قدیمی‌ترین منطقه آبادان را ببینید حتما به روستای چویئده بروید. حتی ابن‌بطوطه مورخ قرن هشتم هم در کتاب خود از این روستا نام برده. قدمگاهی که منسوب به حضرت خضر است در همین روستا قرار دارد. محل فعلی قدمگاه یک اتاقک ۳۰ متری هشت گوش است که بعد از مرمت سال ۱۳۵۰ به این شکل درآمده. این قدمگاه با گنبد سفید و رواق به دلیل جنگ هنوز ترکش‌هایی روی دیواره‌هایش است. بالای گنبد لنگری نصب شده که اهل محل می‌گویند مربوط به کشتی خضر بوده و به‌عنوان تبرک حفظ شده است.
چه بخوریم؟
به آبادان رسیدید، حتما به غذاپزی‌های سنتی شهر سری بزنید
قلیه‌ماهی: قلیه ماهی غذای معروف آبادانی‌هاست که البته در بیشتر شهرهای منطقه جنوب غربی ایران طرفدار دارد. قلیه ماهی را بیشتر با ماهی‌های به اصطلاح گوشتی مثل شوریده، میش و هامور و همین‌طور سبزی مخصوص، سیر، پیاز و ادویه می‌پزند و شکلی شبیه قورمه سبزی دارد. در آبادان رستوران‌های هتل آزادی و کاج و رستوران پاکستانی‌ها در خیابان امام خمینی قلیه ماهی‌های خوشمزه‌ای دارند. برای خوردن غذاهای سنتی توصیه ما این است که رستوران پاکستانی‌ها را از دست ندهید.
دال عدس: دال عدس غذایی است که در آن علاوه بر عدس قرمز از سیر، سیب‌زمینی و ادویه استفاده می‌شود که آن را به شکل خورش همراه پلو می‌خورند و در بیشتر رستوران‌های آبادان می‌توانید آن را پیدا کنید.
فلافل: اصلا نمی‌شود تصور کرد کسی به آبادان برود و طعم فلافل را نچشد. فلافل را با نخود پخته، پیاز و ادویه می‌پزند و یک غذای سبک است. فلافل را در ساندویچی‌های اطراف بازار به راحتی می‌توانید پیدا کنید.
پاکوره: پاکوره یک غذای هندی است که پختن آن از قدیم در آبادان رواج داشته. آن را از سیب‌زمینی، پیاز، جعفری و ادویه درست می‌کنند. این غذا دارای طعم‌های متفاوتی است که بیشتر بستگی به ادویه‌های مختلفی دارد که در پخت آن به کار می‌رود. پاکوره هم یک غذای سبک است که در بیشتر ساندویچی‌های شهر می‌توانید طعم آن را بچشید.
چه بخریم؟
آبادان سوغاتی‌های متفاوتی دارد؛ از صنایع‌دستی گرفته تا خوراکی که برای یادگاری هم که شده یکی از آنها بخرید
خرما: خرمای آبادان انواع مختلفی دارد. گنطار، زاهدی و بریم از مرغوب‌ترین خرماهای این منطقه هستند. حلوا را باید از خیابان بازار لین یک احمدآباد بخرید. حلوای خرما، رولت خرما، شیره خرما، انواع شیرینی‌های خرمایی و حلوا ارده را هم باید از همین بازار بخرید. البته شیرینی‌فروشی‌های سطح شهر هم این خوردنی‌ها را آماده فروش دارند.
ماهی و میگو: یکی از سوغاتی‌های رایج آبادان، ماهی‌های خوش‌طعم خلیج فارس است. حلوای سفید (زبیدی)، راشگو، شوریده، شانگ، صبور، هامور، قباد و شیر از خوشمزه‌ترین ماهی‌های جنوب هستند. برای خرید ماهی و میگو باید به بازار ماهی‌فروش‌ها در نزدیکی بازار مرکزی بروید. توصیه ما این است که برای خرید ماهی همراه یک محلی بروید تا برای خرید ماهی و میگوهای تازه راهنمایی‌تان کند.
ادویه: در میان سوغاتی‌های آبادان، ادویه از معروف‌هاست. آبادانی‌ها غذاهای دریایی زیادی درست می‌کنند و به همین خاطر علاقه زیادی به ادویه هندی و تمر پاکستانی دارند. در این شهر دکان ادویه فروشی زیاد است اما بهترین ادویه را می‌توانید از ته لنجی بخرید. مغازه اشکانی زاده و جلالی.
حصیربافی: رایج‌ترین و پراستفاده‌ترین صنایع دستی آبادان، وسایلی هستند که از محصولات مرتبط با درخت خرما (سعف) بافته‌می‌شوند. حصیر، کلاه آفتابی، سفره، بادبزن و سبد نان از برگ خرما بافته می‌شوند. غیراز اینها هنرمندان آبادانی از لیف و خوشه خرما (پنگ) طناب، تور ماهیگیری و زنبیل درست می‌کنند که همه اینها را می‌توانید از بازار لین یک احمدآباد و خیابان امام بخرید.
اجناس خارجی: برای خرید اجناس خارجی باید به بازار ته‌لنجی، کویتی و مرکزی سر بزنید. در اینجا می‌توانید اجناس خارجی را با قیمت‌های مناسب بخرید؛ پتوهای مسافرتی، انواع شکلات و شربت، لوازم آرایشی و عطر. لباس و کفش و عطر را می‌توانید از این بازارها تهیه کنید. خودروها فقط برای تردد در شهر مناسب‌اند چون با این خودروها بیشتر از ۵۰ کیلومتر نمی‌توانید از شهر دور شوید؛ مگر با گرفتن مرخصی از منطقه آزاد.
