چهار گام هوشمندانه برای نوشتن نظرات انتقادی

فرادید | آرتور مارتین در اثر باشکوه خود راهنمای هنر مکالمه به سال ۱۸۶۶ می‌گوید: «در مباحثات بر سر نکات اخلاقی یا علمی اجازه دهید هدفتان رسیدن به حقیقت باشد، نه مغلوب کردن طرف مقابل. با این دیدگاه هرگز از نتیجه نگرفتن از استدلال خودتان احساس شکست نمی‌کنید و به لطف طرف مقابل به یک کشف تازه دست می‌یابید.»

به گزارش فرادید، البته بیشتر اوقات هنگام بحث کردن این اتفاق نمی‌افتد، فرقی نمی‌کند بحث حضوری باشد یا آنلاین، اما این سرسختی به‌ویژه زمانی آشکار می‌شود که از پشت سپر کیبورد در توپخانه‌ی حقانیت خودمان موضع می‌گیریم.

این نوع «انتقاد» که در واقع واکنش است تا پاسخ یادآور اظهارنظر بیادماندنی مارک تواین است: «سمبل منتقد باید سوسک غلتان باشد که تخم خود را مدفوع حیوانات دیگر می‌گذارد، درغیراینصورت نمی‌تواند تخم بگذارد.» برای انتقاد کردن با حفظ مهربانی راه‌هایی وجود دارد، البته به شرطی که هدف نه «مغلوب کردن» بلکه «رسیدن به حقیقت»، نه درست بودن به هر قیمتی بلکه درک و پیشبرد درک جمعی باشد.

دَنیِل دِنِت فیلسوف، نویسنده و دانشمند علوم شناختی (متولد سال ۱۹۴۲) که ماروین مینسکی (۱۹۲۷-۲۰۱۶) پیشگام هوش مصنوعی او را «بهترین فیلسوف معاصر» و «برتراند راسل بعدی» نامیده است پرسش مناسبی طرح می‌کند که کاوشی است پیرامون برخی گرایشات و پویش‌های بنیادیِ فرهنگ «هر کس منتقد است» امروزی: «هنگام انتقاد کردن از دیدگاه‌های طرف مقابل انتظار می‌رود چقدر مهربان باشید؟»

در کتاب «Intuition Pumps and Other Tools for Thinking» او چیزی را پیشنهاد می‌کند که خودش آن را «بهترین پادزهر برای تمایل به کاریکاتور ساختن حریف» می‌نامد: فهرستی از قوانین که ده‌ها سال پیش توسط روانشناس اجتماعی و نظریه‌پرداز بازی آناتول راپورت افسانه‌ای تدوین شد که برای ابداع استراتژی نظریه‌ی بازی "این به آن در" معروف است. دِنِت مراحل زیر را تلفیق کرد:

چگونه یک تفسیر انتقادی موفق بنویسیم:

۱. باید تلاش کنید موضع سوژه‌ی خودتان را آنقدر واضح، شفاف و منصفانه مجدداً بازگویی کنید که هدف شما بگوید: «متشکرم، ایکاش منم هم به فکرم می‌رسید اینطوری بیانش کنم.»

۲. باید تمام نقاط توافق را فهرست کنید (به‌ویژه اگر مسائل مربوط به توافق‌های عمومی یا گسترده نباشند).

۳. باید هرچیزی را که از سوژه‌ی خود آموخته‌اید ذکر کنید.

۴. فقط در این صورت است که اجازه دارید از تکذیب یا انتقاد استفاده کنید.

ایکاش میشد همین آداب رفتاری را در مورد تفسیر‌های انتقادی آنلاین به‌ویژه جهنمِ ازیادنرفتنیِ نظرات به کار برد.

اما دِنِت به‌جای یک رویکرد آرمان‌گرایانه و خیالاتی به «بحث» متذکر می‌شود که این یک استراتژی روانشناختی درست است که یک نکته‌ی کلیدی را به سرانجام می‌رساند: طرف مقابل شما را به یک مخاطب پذیرنده‌تر (شنواتر) برای انتقاد یا مخالفت شما تبدیل می‌کند که متعاقباً به پیشبرد مباحثه کمک خواهد کرد.

منبع: themarginalian