نگین درخشان تجریش در گذر زمان؛ از حمله مغول‌ها تا سیل ویرانگر
امامزاده صالح (ع) تهران که درمحدوده شمیران واقع شده به‌دلیل نسب ویژه با ائمه اطهار (ع) و قدمت تاریخی در میان زیارتگاه‌های تهران، جایگاه ویژه‌ای دارد و از مکان‌های تاریخی محله تجریش محسوب می‌شود.
محوطه امامزده صالح(ع) پیش از تغییر فضای خیابانی محدوده تجریش، مانند بسیاری از دیگر زیارتگاه‌های ایران منطقه‌ای کاملا محصور بود؛ اما امروزه ظاهر آن تغییر کرده و از حصار دیوارها درآمده است .
بنای اصلی، بقعه و بارگاه امامزاده صالح (ع) در سده پنجم هجری قمری ساخته شده است؛ البته این بنای اولیه در جریان حمله مغول‌ها به شهر ری و در حدود سال ۶۱۷ هجری قمری ویران شد . با توجه به نشانه‌های تاریخی اطراف بقعه امامزاده صالح (ع)، همچون سنگ قبرهای عهد مغول، می‌توان گفت قدمت این آرامگاه به قرن هفت یا هشت هجری قمری و دوره ایلخانی می‌رسد. البته این نکته را هم باید گفت که در سال ۷۰۰ هجری قمری، «غازان خان» بنای امامزاده را احیا و بازسازی کرد. بعد از دوره ایلخانان، در دوره صفویه و قاجاریه نیز بخش‌هایی به اصل بقعه امامزاده صالح (ع) اضافه شد .
سیل‌سال۱۳۶۶ و تخریب امامزاده
پس از سیل مخرب تجریش در سال ۱۳۶۶ ، بنای امامزاده صالح (ع) آسیب جدی دید؛ به این دلیل و با توجه به افزایش زائران، در سال ۱۳۷۴ طرح توسعه و بازسازی آرامگاه کلید خورد. طی این طرح بیشترین میزان تغییرات در ضلع غربی حرم اتفاق افتاد. از اقدامات انجام‌شده در این طرح می‌توان به خریداری املاک شرق، غرب و جنوب امامزاده، تخریب مقابر صحن قدیمی، اتصال پارکینگ و پایانه مسافربری به حرم، ساخت ورودی اصلی امامزاده در ضلع غربی، هم‌تراز کردن صحن‌های مختلف، ساخت ایوان جنوبی و غربی، توسعه شبستان جنوبی در دو طبقه، ساخت کتابخانه، بهداری، آشپزخانه و سرویس بهداشتی جدید اشاره کرد.
نقاشی‌های زیبای دوره قاجار داخل حرم امامزاده صالح (ع) را زیباتر کرده‌اند. بنای بقعه امامزاده صالح (ع)، ساختمان چهارگوشی بزرگ و محکم با دیوارهای قطور است که فضای درونی آن حدود ۶۰ متر مربع مساحت دارد. بنای آرامگاه امامزاده صالح (ع) از نظر تناسب طاق‌های داخل حرم و شکل ساختمان در شمار آثار ممتاز عهد قاجار قرار می‌گیرد؛ البته از بنای قدیمی و تزیینات داخلی حرم چیز زیادی باقی نمانده و شکل امروزی امامزاده حاصل تغییرات کلی در دهه‌های اخیر است.
منبع: همشهری
