تعطیلی سفارت انگلیس در دولت مصدق

۲۲ ژانویه سال ۱۹۵۲ به‌دنبال تیرگی روابط تهران و بریتانیا، سفارت انگلیس در تهران تعطیل شد. دولت مصدق به فعالیت‌های کارگزاران انگلیس بدبین بود و از هر فرصتی برای محدود کردن فعالیت‌شان بهره می‌برد. آن‌ها با مداخله در امور ایران موجب بی‌ثباتی و دردسر برای دولت شده بودند.

در پی تذکر شفاهی مصدق نسبت به اقدامات نسنجیده دیپلمات‌های انگلیسی، وزیر خارجه ایران در مردادماه ۱۳۳۰ در یادداشتی به سفارت انگلیس درباره سخنان چارلز کپر فرانسیس، کنسول آن کشور در خرمشهر، هشدار داد و آن را مداخله‌جویانه و خلاف روح مسالمت و دوستی دانست.

شپرد تذکر را جدی نگرفت و اظهارات کنسول را غیررسمی و کپر را کنسول مورد اعتماد دولت متبوعش خواند و فراخواندن وی را ضروری ندانست. طبق برخی اسناد موجود در آرشیو مرکز اسناد مجلس، کنسولگری‌های انگلیس در اقصی‌نقاط کشور اقدامات خودسرانه را جزئی از برنامه‌های خود می‌دانستند. دولت در ژانویه ۱۹۵۰ (دی ماه ۱۳۲۹) یادداشتی به سفارت ارسال کرد و به آن‌ها درخصوص کارشکنی‌های کنسولگری‌های آن کشور هشدار داد.

سفیر مغرور انگلستان که هیچ‌گاه حاضر نبود به نظر دولت و ملت ایران احترام بگذارد، تنها به دادن چند مراسله کم محتوا به وزارت خارجه ایران قناعت کرد. دولت ایران که بیش از این طاقت تحمل رویه نامطلوب کنسول‌های انگلیس را نداشت، از لحاظ حفظ مصالح عالیه کشور خود را محق و موظف دانست تا کنسولگری‌های انگلستان را تعطیل کند.

وزیر خارجه در نامه‌ای به سفارت انگلیس اعلام کرد «ترتیبی اتخاذ شود که تا سی‌ام دی ۱۳۳۰ همه کنسولگری‌ها، کنسولیاری‌ها و سرکنسولگری‌های انگلیس در تمام نقاط کشور تعطیل و منحل شود.» سفیر انگلیس از تصمیم دولت ایران ابراز تعجب کرد و آن را خلاف قوانین بین‌المللی دانست و پاسخ گفت: «دولت اعلی‌حضرت پادشاه انگلستان اطمینان دارد که ماموران کنسولی در ایران به نحوی که در یادداشت دولت ایران ذکر شده یا به هر نحو دیگری در امور داخلی ایران مداخله نمی‌کنند و نکرده‌اند.»

دولت ایران در واکنش به این سخنان، یادداشت شدیداللحنی به همراه چند سند به‌عنوان شواهد مداخلات کنسولگری‌ها برای سفیر فرستاد و انحلال کانون‌های مداخله‌جویانه را مهری بر ترک سیاست قدیم و پایه‌گذاری سیاست جدید خواند. به‌دنبال این نامه‌نگاری‌ها در سی ام دی‌ماه کنسولگری‌ها و مراکز فرهنگی آن کشور در سراسر ایران تعطیل شد.