(تصاویر) اینجا اولین مسجد روی آب خاورمیانه است
حتما شما هم درباره لار شنیده‌اید؛ شهری که به عنوان تنها شهر بدون کوچه در خاورمیانه شهر است و در استان فارس قرار دارد. اما این شهر در بافت تاریخی خود یک جاذبه دیگر هم دارد؛ مسجد روی آب.
زلزله ۱۴ اردیبهشت ۱۳۳۹ به بزرگی ۶.۷ ریشتر در جنوب فارس و حوالی لار بیش از ۴۰۰ هزار کشته برجای گذاشت که این حجم از تلفات را نتیجه بافت شهری متراکم با کوچه‌های تنگ و باریک، ساخت بناها بر روی رسوبات آبرفتی به همراه مصالح ساختمانی ضعیف و تراکم بالای جمعیتی می‌دانستند. همین اتفاق و رنج از دست دادن موجب شد بازسازی لار در ۴ کیلومتری از شهر قدیم که ۷۰ درصد تخریب شده بود با هدف جلوگیری از تلفات احتمالی مجدد، این بار بدون هیچ کوچه و بن‌بستی ساخته شود؛ رویکردی که این شهر را در خاورمیانه به عنوان «شهر بدون کوچه» به شهرت رساند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لارستان با بیان اینکه لار از دو شهر قدیم و جدید تشکیل شده است به همشهری می‌گوید: «شهر جدید لار ۶۰ سال قدمت دارد که بعد از زلزله ۱۳۳۹ در فاصله چند کیلومتری شهر قدیم ساخته شد و همچنان تنها شهر بدون کوچه خاورمیانه است که البته شطرنجی و قرینگی هم دارد. بافت تاریخی یا شهر قدیم هم با داشتن بناهای تاریخی ارزش خود را دارد.«
«محمد ابراهیم کیان» یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی را مسجد آن می‌داند که روی آب بنا شده است و می‌افزاید: «بازار قیصریه لار با 110 سال قدمت زنده‌ترین بازار مسقف دنیاست. پلان این بازار به صورت صلیبی شکل ساخته شده و کنار این پلان، یک آب‌انبار شامل 4 آب‌انبار صندوقچه‌ای و مستطیلی به صورت صلیبی و یک آب‌انبار دایره‌ای در مرکز قرار دارد. پلان این مسجد مدور شبیه پلان بازار قیصریه صلیبی است و در واقع می‌توان گفت ماکت قیصریه روی این مسجد پیاده شده است و سقف مسجد چهار برکه از طاق‌های دو لنگه‌ای هفت و پنج استفاده شده که به صورت دالان به هم نزدیک شده است، یعنی شرق به غرب، غرب به شرق، شمال به جنوب و جنوب به شمال، تا اینکه به هم نزدیک شده‌اند و مربع وسط که به صورت دو طبقه ایجاد شده است. سقف اول از سقف چهار سوی پایین‌تر گرفته شده است تا بتواند هوای خنک و مرطوب از طریق پنجره‌ها وارد شبستان مسجد شود، طبقه دوم به صورت هشت ترک طاق‌ها اجرا و به هم متصل شده است که چهار سوی آن به چهار دالان برکه وصل شده و چهار سوی دیگر مابین چهار دالان است.»
مسجد چهاربرکه هنوز مورد استفاده استبه گفته او، این آب‌انبار در ضلع شرقی بازار قیصریه و قرینه آن است و مرکز این آب‌انبارها تبدیل به مسجد و در وسط سقف آن به صورت گنبد ساخته شده است.
ورودی یکی از آب انبارها
لایروبی آب انبارها در زیر بنای مسجد
مسجد چهاربرکه ثبت ملی شده استاین مسجد که ثبت ملی هم شده، هنوز هم در حال استفاده است. آب انبار با هر بارندگی با آب باران پر می‌شود و یک ضلع آن با 38 پله به آب ا نبار می‌رسد و مردم هنوز از آب آن استفاده می‌کنند؛ البته بهداشت این آب را کلر می‌زند تا برای استفاده بهداشتی باشد.
مسجد «چهار برکه» لار است که به عنوان اولین و قدیمی‌ترین مسجد با پلانی منحصربه‌فرد و روی آب در ایران و احتمالاً در دنیا هم اولین و قدیمی‌ترین باشد.
با توجه به کتیبه مسجد این بنا حدود ۳۵۰ سال است که به مسجد تغییر کاربری داده است و پیش از آن انبار کسبه بازار بوده.
این مسجد کوچک که به نام‌های «چهار برکه»، «حاج رجب‌علی موحدی» و «حاج‌رجبعلی» شهرت دارد، دارای فضایی حدود ۸۱ متر مربع است که پنجره‌هایی مشبک در چهار طرف آن به سمت حوض انبار یا برکه‌های زیرین باز شده که موجب می‌شود تا هوای درون مسجد در تابستان خنک باشد.
از دهه ۱۹۹۰ میلادی ساخت مساجد روی آب در بعضی کشورها مانند عربستان، مالزی، مراکش، امارات و حتی ایتالیا، صرفاً به دلیل جذب گردشگر و ایجاد جاذبه توریستی، شروع شده و ادامه دارد، اما به هیچ وجه از لحاظ قدمت نمی‌توانند با چهار برکه رقابت کنند.
منبع: همشهری
