زنجیره ناقص ایمنی پاکبانان؛ از ماشین های مکانیزه تا البسه شبرنگ

تنها در سال گذشته بیش از ۱۰ پاکبان در حین نظافت معابر به علت تصادف جان باختند؛ تصادفاتی که عمده آن‌ها شبانه و در ساعاتی رخ داد که پاکبانان در تاریکی در حال جارو کشیدن بزرگراه‌ها بودند و لباس شبرنگی بر تن نداشتند که رانندگان را متوجه حضورشان کنند.

 

در تاریکی شب و در میان ناترازی‌ برق که شب را در خیابان‌ها و بزرگراه‌ها به سیاهی مطلق نزدیک می‌کند، مردانی نارنجی پوش در بزرگراه‌ها مشغول حفظ محیط پاک شهری هستند؛ هر روز از کنارشان عبور می‌کنیم، بی‌آنکه لحظه‌ای درنگ کنیم. ستون‌های نامرئی شهر گاهی از یاد می‌روند و بی صدا خاموش می‌شوند.

 

پاکبان‌ها یا همان نیروهای خدمات شهری از مهم‌ترین اقشار اما کمتر دیده‌شده‌ در سیستم مدیریت شهری هستند. با وجود آنکه مدیریت شهری همواره بر لزوم ارتقاء کیفیت محیط زیست شهری تأکید دارد؛ اما معمولا پاکبانان به عنوان قشر ضعیف جامعه شناخته می‌شوند.

مسئولان شهری بارها از لزوم بهبود وضعیت پاکبان‌ها سخن گفته‌اند؛ اما در عمل، تغییر چشمگیری در زندگی آنان دیده نمی‌شود. البته در دوره‌هایی هم مدیران شهری تلاش کردند تا حقوق و مزایای پاکبانان افزایش یابد. پاکبان‌ها نقش اساسی در سلامت عمومی ایفا می‌کنند؛ چرا که نبود نظافت شهری علاوه بر کاهش کیفیت زیست شهری، می‌تواند زمینه‌ساز شیوع بیماری‌ها و بحران‌های بهداشتی شود.

 

بسیاری از پاکبانان از شرایط شغلی و معیشتی خود رضایت ندارند. دستمزد پایین، نبود امنیت شغلی، فقدان بیمه‌ کافی و نبود امکانات ایمنی از جمله چالش‌هایی‌ است که همواره از سوی آنان مطرح می‌شود. در برخی موارد، فقدان لباس‌های ایمنی و شبرنگ، موجب بروز حوادث تلخ و گاه مرگبار شده است. در آخرین حادثه در مسیر شرق به غرب بزرگراه فتح قبل از بزرگراه آزادگان و روبروی شهرک دریا یک دستگاه خودرو با عابر پیاده‌ای که از عوامل پاکبان شهرداری و در حال نظافت بزرگراه بصورت سنتی بوده، برخورد کرد و متأسفانه در اثر این حادثه و شدت صدمات وارده یکی‌ از پاکبان‌های شهرداری جان خود را از دست داد.

 

در بزرگراه‌ها همچنان از نیروی انسانی برای نظافت استفاده می‌شود؛ در حالی که این کار باید توسط ماشین‌های مخصوص انجام شود. شهرداری نیز وظیفه نظارت دارد و باید سخت‌گیری بیشتری در این زمینه اعمال کند.ناصر امانی در خصوص وضعیت پاکبانان به ایسنا می‌گوید: هرچند بیشتر پیمانکاران این مسئله را رعایت می‌کنند؛ اما متأسفانه در بزرگراه‌ها همچنان از نیروی انسانی برای نظافت استفاده می‌شود؛ در حالی که این کار باید توسط ماشین‌های مخصوص انجام شود. سرعت بالای خودروها در بزرگراه‌ها، جان پاکبان‌ها را تهدید می‌کند و تا کنون چندین مورد تصادف منجر به فوت گزارش شده است.

 

وی همچنین عنوان می‌کند: هرچند این موضوع در حیطه وظایف پیمانکاران است؛ اما شهرداری نیز وظیفه نظارت دارد و باید سخت‌گیری بیشتری در این زمینه اعمال کند و امیدواریم با اجرای اقدامات پیشگیرانه امسال شاهد کاهش حوادث مربوط به پاکبان‌ها باشیم.

 

سوده نجفی عضو شورای شهر تهران نیز در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به نقش پاکبانان در شهر که به صورت شبانه‌روزی نیز فعال هستند،‌ می‌گوید: متأسفانه در شهرداری ها یکی از گروه‌هایی که به آنها بی‌توجهی می‌شود پاکبانان هستند. اگرچه اغلب آن‌ها تحت نظر پیمانکار فعالیت می‌کنند و ارتباطی با شهرداری ندارند، اما انتظار می‌رود که معاونت مربوطه در شهرداری نظارت کافی در حین انعقاد قرارداد با پیمانکاران و بعد از آن داشته باشند.

 

نجفی بیان می‌کند: پیمانکاران و شهرداری باید نسبت به ایمنی کاری پاکبانان دقت ویژه‌ای داشته باشند. بسیاری از امور مربوط به رفت و روب و نظافت شهر در شب انجام می‌شود و باید پاکبانان از لباس و علائم دارای شب رنگ استفاده کنند. متأسفانه ما شاهد این هستیم که برخی از این پاکبانان به دلیل همین مسئله از سوی خودروها و موتور سیکلت‌ها دچار حادثه می‌شوند.

 

عضو هیئت رئیسه شورای شهر تهران می‌افزاید: جان همه شهروندان برای ما مهم و عزیز است و نباید به دلیل برخی موارد که عمدتا به دلیل بی‌توجهی و عدم نظارت کافی است جان آن‌ها را به خطر بیاندازیم. شهرداری و به ویژه معاونت خدمات شهری باید نسبت به این موضوعات حساسیت ویژه‌ای داشته باشند. پاکبانان برای ما و شهر مهم و کاری که انجام می‌دهند ویترین شهرداری است.

همچنین مهدی اقراریان در این خصوص با اشاره به عدم اهتمام و عدم توجه به موضوع آموزش به ایسنا می‌گوید: در برنامه‌های خدمات شهری نقش آموزش بسیار کمرنگ و حتی نزدیک به صفر است؛ در حالی باید به صورت مستمر و دوره‌ای دوره‌های آموزشی و توانمندسازی پاکبان‌های عزیزمان مورد توجه قرار بگیرد و این هم مساله‌ای است که به نظر من ضرورت دارد. یعنی با آموزش می‌توانیم بخشی از خطرات و اتفاقاتی که ممکن است برای آن‌ها اتفاق بیوفتد را اصلاح کنیم.

 

رئیس کمیته حقوقی شورای شهر تهران در خصوص تجهیزات و لوازم پاکبانان بیان می‌کند: چراغ‌های هشدار دهنده و لباس‌های دارای شبرنگ واقعی نیاز است؛ یعنی لباس شبرنگی که کاملاً با برخورد نور از دور دیده شود چون بعضی از این شبرنگ‌ها و بعضی از این لباس‌ها هم به صورت فیک هستند. پیمانکارها با قیمت‌های ارزان یا نازل لباس‌ها را برای اینکه فقط رفع تکلیف کرده باشند، تهیه می‌کنند؛ متأسفانه این اتفاق باعث می‌شود که جان پاکبان‌ها هر چند وقت یک‌بار گرفته شود و این حوادث تلخ را شاهد باشیم. از طرف دیگر امروز تجهیزات مکانیزه در دنیا مورد بهره برداری قرار می‌گیرد و شهرداری تهران و شهری در این زمینه هم ضعیف عمل کرده است.

محسن قضاتلو، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص دلایل مرگ پاکبانان در سال گذشته اظهار می‌کند: برخی از مواردی که در این خصوص تاکنون اتفاق افتاده در حین انجام کار نبوده و شاید با بی احتیاطی این اتفاق رخ داده است.

 

وی با اشاره به وضعیت امکانات پاکبانان می‌گوید: پیمانکار موظف است لباس پاکبان‌ها را تأمین کند و مشکل لباس نداریم؛ نظارت بر اصل بودن لباس‌ها بر عهده مناطق شهرداری است و باید رسیدگی لازم صورت بگیرد؛ اما لباس‌ها عموما شب نما هستند. کارگران در بزرگراه‌ها باید به صورت مکانیزه فعالیت کنند و بعضی وقت‌ها هم که از ماشین‌های مکانیزه استفاده نمی‌شود باید نکات ایمنی مثل علائم ترافیکی و چارچوب‌های خاص ایمنی رعایت شود.

 

چراغ‌های سردوشی چشمک زن را خریداری کرده‌ایم تا به کارگرانی بدهیم که در شب فعالیت می‌کنند. پاکبانان فقط در معابر فرعی و معابر کوچک تر می‌توانند به صورت دستی فعالیت کنند.قضاتلو همچنین می‌افزاید: نکته دیگر این است چراغ‌های سردوشی چشمک زن را خریداری کرده‌ایم تا به کارگرانی بدهیم که در شب فعالیت می‌کنند. در کنار آن باید از نظر اجرایی بتوانیم در تمام بزرگراه‌ها از ماشین‌های مکانیزه استفاده کنیم. پاکبانان فقط در معابر فرعی و معابر کوچک تر می‌توانند به صورت دستی فعالیت کنند.

 

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران عنوان می‌کند: بعضی وقت‌ها به خاطر پستی بلندی‌ها یا مدل گارد ریل نصب شده امکان استفاده از کارگر را نداریم؛ به صورت کلی پاکبانان طبق آموزش‌هایی که دیده‌اند ضرورت دارد ایمنی را رعایت کنند.

 

توسعه پایدار شهرداری تنها به معنی اجرای پروژه‌های عمرانی نیست؛ بلکه توجه به نیروی انسانی در راستای ارتقای کیفیت یک سازمان نقش بسیار تاثیرگذاری خواهد داشت. شهرداری و شورای شهر تهران با توجه به خسارات جانی رخ داده در این حوزه می‌بایست روند جدیدی را در پیش بگیرند. در این راستا نیاز است مدیران شهری الزام توجه به ستون‌های مهم شهر که در روند نظافت شهری تاثیرگذار هستند را در دستور کار قرار دهند.

 

منبع: ایسنا