تشییع جنازه با خدمات آنلاین!

نگین باقری l جا نخورید! اگر تا چندی پیش تنها فرصت دورهم جمع شدن‌هایمان در جشن عروسی یا مراسم ختمی بود؛ اینک احتمال دارد که امواتمان را هم آنلاین تشییع کنیم. آن‌چنان که شاید کم کم دنیای واقعی رخت برکند و جای آن را دنیای مجازی پر کند.

وضعیتی قابل تامل که از مدت‌ها پیش زنگ خطر آن به صدا درآمده است، چون اپلیکیشنی در حال طراحی است که بر مبنای آن افراد مایل به حضور در مراسم تشییع، می‌توانند به شکل آنلاین همدردی خود را با خانواده‌های عزادار نشان دهند. در واقع باید گفت: به سمتی پیش می‌رویم که دیگر برو و بیایی وجود ندارد و هر چه هست و نیست خلاصه شده است در مجاز‌هایی که هر لحظه شکل جدیدی به خود می‌گیرند.

اگر رسم بر این است که اقوام و نزدیکان در مراسم تشییع حضور پیدا کنند تا تسلی خاطر بازماندگان شود، اینک باید گفت که فناوری آن‌چنان بر تمام وجوه زندگی سایه افکنده که انگار قرار است خبری از تخلیه روحی و روانی بازماندگان نباشد. حتی اگر تا امروز هم با اموات خود خلوت کرده و در آرامستان به دیدارشان می‌رفتیم، امکان دارد که فاتحه‌خوانی آنلاین نیز برای همیشه جای آن را بگیرد.

کمااینکه آن‌چنان وجوه مختلف دنیای مجازی را در نهایت بهت و حیرت در زندگی خود می‌بینیم. مساله‌ای حائز اهمیت که در کنار اثربخش‌بودن تبعاتی را با خود به‌دنبال دارد. به منظور این ادعا بهتر است که کمی به اخبار چند ماه گذشته رجوع کنیم. اسفند ۹۶ بود که مدیرکل دفتر شهردار سابق تهران از راه‌اندازی اپلیکیشن آنلاین تشییع و ترحیم در بهشت زهرا (س) خبر داد. به‌گفته عبدالرحیم کرکه آبادی تجربه نشان داده که حضور در بهشت زهرا (س) به منظور شرکت در مراسم تشییع و ترحیم برای بسیاری از شهروندانی که در کلانشهر تهران زندگی می‌کنند، دشوار است.

به این مورد باید اقوام ساکن در خارج از کشور یا شهرستان‌ها را نیز اضافه کرد. از این رو اقدامات مطالعاتی برای راه‌اندازی اپلیکیشنی برای برگزاری آنلاین مراسم تشییع و ترحیم با همکاری سازمان بهشت زهرا (س) و چند تیم استارتاپ آغاز شده است.

در قالب این اپلیکیشن افرادی که مایل به حضور در مراسم هستند، می‌توانند به شکل آنلاین در جریان مراسم قرار گیرند و همدردی خود را با خانواده‌های عزادار نشان دهند. در واقع از طریق ظاهر شدن عکس فرد روی صفحه نمایشگر، حضور مجازی او در مراسم اعلام می‌شود. حال در چنین شرایطی تصور کنید که بازماندگان از یک طرف یاد عزیز تازه از دست رفته‌شان روزگارشان را تلخ کرده و از طرف دیگر باید در چنین موقعیتی پاسخگوی اقوام آنلاین خود نیز باشند.

قطعا در روز‌های پر تلاطم فقدان عزیزان فوت شده، عدم حضور برخی اقوام ممکن است که موجی از دلخوری‌ها را رقم بزند. گرچه به باور کرکه آبادی این اقدام به‌طور حتم موجب می‌شود تا از بار ترافیکی مسیر بهشت زهرا (س) کاسته و امکان همدردی اقوام خارج از تهران یا ایران با خانواده فرد متوفی فراهم شود، اما باید گفت که در حال حاضر نه‌تن‌ها دید و بازدیدها، چون گذشته اتفاق نمی‌افتد، بلکه بر اساس صحبت‌های اخیر فریبا نظری پورکیایی، مشاور وزیر کشور در امور بانوان و خانواده میزان گفت‌وگوی اعضای خانواده در کشور به کمتر از نیم ساعت رسیده است، معضلی که باید راهکار‌هایی را برای مقابله با آن اندیشید.

ابراز همدردی از راه دور

هنوز هم اگر میت اقوام چندانی نداشته باشد و در سوت و کور به خاک سپرده شود؛ با خود می‌گوییم که چه تنها و غریبانه راهی دیار باقی شد. این در حالی است که با رسوخ فناوری در دنیای مردگان دیری نمی‌پاید که برای همیشه رسم و رسومات رنگ می‌بازند. آن‌چنان که اگر تا این لحظه وابستگان متوفی از نقاط دور و نزدیک خود را به مراسم می‌رسانند؛ دیگر با استطاعت از اپلیکیشن تشییع و ترحیم آنلاین کار خود را راحت کرده و از راه دور با گفتن یک تسلیت همدردی خود را نشان می‌دهند.

با تمام این تفاسیر طرح تسهیل امور دفن و کفن از جمله مواردی است که به‌طور قطع حامیان خود را دارد، اما باید به سمتی پیش برویم که نتایج حاصله از چنین اقداماتی از بعد روان شناختی و جامعه شناختی مورد بررسی قرار گیرد. این در حالی است که شاید برطرف کردن برخی مشکلات شهروندان در سازمان بهشت زهرا (س) در اولویت باشد.

از سوی دیگر، ابوالفضل قناعتی، عضو سابق شورای شهر تهران در ارتباط با این موضوع بر این باور است که بهتر بود قبل از آنکه سازمان بهشت زهرا (س) یا شهرداری تهران قصد ساخت اپلیکیشن تشییع و ترحیم را داشته باشد، از مردم نیز یک نظرسنجی واقعی می‌کرد تا در صورت عدم استقبال هزینه‌های ساخت نرم‌افزار از بین نرود. با این حال اپلیکیشن تشییع و ترحیم خدماتی را به شهروندان ارائه می‌کند که نمی‌توان اثربخشی آن را نادیده گرفت، اما سایر وجوه آن نیازمند بررسی موشکافانه و نظرسنجی دقیق است که باید هر چه زودتر در راستای عملیاتی سازی انجام شود.

تشییع اموات با خدمات آنلاین

«سازمان بهشت زهرا (س) یکی از سازمان‌های خاص، منحصر به فرد و بدون تعطیلی شهرداری تهران است که از ۲۵ تیر سال ۴۹ تاکنون حتی یک دقیقه هم تعطیل نشده است. این سازمان روزانه امور بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ نفر از اموات مردم را رتق و فتق می‌کند و در روز‌های سخت و بحرانی نیز همواره در کنار خانواده‌های داغدار تهرانی و سایر هموطنانمان است. به بیان دیگر تعطیلی در سازمان بهشت زهرا (س) معنا ندارد و برخی کار این سازمان را با عقربه‌های ساعت مقایسه می‌کنند.»

این‌ها را رضا پورناصرانی، سرپرست معاونت فرهنگی، اجتماعی و روابط عمومی سازمان بهشت زهرا (س) به «آرمان» می‌گوید. به‌گفته او سازمان بهشت زهرا (س) به‌عنوان یکی از سازمان‌های مهم و زیرمجموعه معاونت خدمات شهری شهرداری تهران اداره تمامی امور مربوط به متوفیان را از زمان حمل جسد تا خاکسپاری برعهده دارد.

پور ناصرانی بیان می‌کند: با توجه به اینکه سازمان بهشت زهرا (س) تنها گورستان فعال شهر تهران است و حجم قابل توجهی از شهروندان داغدار در بدترین شرایط روحی و روانی به سازمان بهشت زهرا (س) مراجعه می‌کنند، انجام امور مربوط به کفن و دفن اموات برایشان مشکل است. همچنین تنوع خدمات بخش‌های مرتبط با این سازمان و اداره امور مربوط به آن به‌صورت سنتی و دشوار و در برخی موارد پیچیده است.

او عنوان می‌کند: بنابراین برای تسهیل انجام امور، کاهش مراحل اداری، مدیریت زمان، رفاه حال مراجعه‌کنندگان و تاکید بر مدیریت متمرکز و یکپارچه بر تمامی اطلاعات در دوره مدیریت جدید شهری در راستای کاهش هزینه‌ها و سفر‌های درون‌شهری و کاستن از سیستم پیچیده و بوروکراسی اداری موضوع استفاده و به کارگیری مجموعه نرم‌افزاری برای ارائه مناسب‌تر خدمات به شهروندان و مراجعه کنندگان به بهشت زهرا (س) در دستور کار این سازمان قرار گرفته است.

سرپرست معاونت فرهنگی، اجتماعی و روابط عمومی سازمان بهشت زهرا (س) خاطرنشان می‌کند: به‌طور کلی هدف مجموعه نرم‌افزاری خدمات‌رسانی جامع و غیرحضوری به شهروندان است و در راستای تسهیل ارائه خدمات توسط سازمان بهشت زهرا (س) طراحی شده است. آن‌چنان که شهروندان به این طریق بتوانند خدماتی مانند رزرو اکو، مداح، میز و صندلی، گل، سنگ قبر و ... را به‌صورت آنلاین و بدون مراجعه به بهشت زهرا (س) دریافت کنند.

پور ناصرانی اظهار می‌کند: همچنین سازمان بهشت زهرا (س) در دوران مدیریت جدید با برنامه ریزی در قالب طرحی پنج‌ساله با استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها، موسسات دانش بنیان و دانشجویان با استعداد و نخبگان داخلی طرحی اولیه را از مجموعه نرم‌افزاری برای ارائه خدمات آنلاین در دست طراحی دارد تا بعد از بررسی و ارزیابی توسط واحد‌ها و کارشناسان سازمان بهشت زهرا (س) از نقطه‌نظر‌های مهندسی، انفورماتیک، فرهنگی، میزان اثربخشی و در نظر گرفتن نظرات مراجعه کنندگان، شهروندان و به‌طور کلی جامعه مخاطب نسخه اولیه طراحی به‌صورت آزمایشی به کار گرفته شود.

سرپرست معاونت فرهنگی، اجتماعی و روابط عمومی سازمان بهشت زهرا (س) بیان می‌کند: باید بازخورد‌ها و میزان رضایتمندی شهروندان از اجرای این طرح مشخص شود تا در انتها با ارزیابی عملکرد نرم‌افزار برای تهیه و اجرای نسخه نهایی تصمیمی گرفته شود.

نابودی ارتباطات میان‌فردی

هنوز اجرای مجموعه نرم‌افزاری برای ارائه خدمات آنلاین سازمان بهشت زهرا (س) نهایی نشده و معلوم نیست که در آینده چه روندی را پیش رو می‌گیرد. این در حالی است که ممکن است هر اپلیکیشنی در مراحل مقدماتی نتایج مثبت و منفی را در دل خود جای دهد. از این رو باید تمامی جوانب امر سنجیده شود تا دنیای فناوری جای برخی آیین‌های ایرانیان را نگیرد.

از سوی دیگر، طی این مدت کم ندیده و کم نشنیده‌ایم که فاتحه خوانی هم به سبک اینترنتی برگزار شد. شاید این گونه اخبار در نگاه اول گیرا باشند و در میان مشغله‌ها انجام امور را تسهیل کنند، اما نباید به سمتی پیش برویم که دنیای واقعی‌مان رنگ مجازی به خود بگیرد و ارتباطات میان فردی و گروهی‌مان در مرز نابودی باشد، چرا که در غیراین صورت با انواع آسیب‌های روحی و روانی مواجه خواهیم بود که در پاره‌ای موارد غیرقابل جبران‌اند.

منبع: آرمان امروز