عدم همبستگی ما اجتماعی است یا سیاسی؟

تقی آزاد ارمکی | نکته اصلی که وجود دارد تمایز بین انسجام میان نیرو‌های سیاسی و همبستگی اجتماعی است. بسیاری فکر می‌کنند که همبستگی اجتماعی نداریم و...

شاهد آن را هم این مثال می‌گیرند که بین رییس‌جمهوری، قوه مقننه و قوه‌قضاییه با ارکان دیگر همسویی وجود ندارد، بر این اساس مطرح می‌کنند که همبستگی اجتماعی در کشور نیست.

این، اما در واقع نشان‌دهنده عدم همبستگی سیاسی بین نیرو‌های سیاسی است. جامعه ایرانی هم به این سه قوه و بازی که این سه قوه در جامعه ایرانی می‌سازند خلاصه نمی‌شود. جامعه ایرانی فراختر از آن چیزی است که ما تصور می‌کردیم.

در قدیم می‌گفتند ایران به عنوان دولت و نظام سیاسی است، اما ایران امروز چیزی فراتر از دولت و نظام سیاسی است. ایران ساحت اجتماعی قدرتمندتری دارد و در برابر این ساحت سیاسی ضعیف‌تر و مریض‌تر است.

گرفتاری هم که در حوزه سیاسی آن وجود دارد در ضعف است نه در قدرت و قوت آن؛ یعنی زمانی که یک قوه ضعیف می‌شود، دغدغه مداخله در دو قوه دیگر را پیدا می‌کند.

این در حالی است که قوه‌ای که کار خود را با قوت پیش می‌برد، زمان انجام کنش‌ها و مسوولیت خود را هم ندارد. به نظر من جامعه ما با وضعیت جدیدی روبه‌رو است. [..]چرا؟ به این دلیل که اول نمی‌خواهند مسوولیت بپذیرند، دوم می‌خواهند جامعه را بترسانند و سوم قصد ترساندن رقیب را دارند.

اتفاقا جامعه ایرانی فربه شده، قدرت پیدا کرده، متکثر شده است، از طرف دیگر جامعه سیاسی ضعیف و دچار ویرانی شده و نمی‌تواند کار خود را انجام دهد و به همین دلیل است که این همه مشکلات در عرصه‌های اقتصای و اجتماعی دارد، اما عرصه سیاسی ما در این زمینه مسوولیت‌پذیر نیست.

از طرف دیگر نام آن را فروپاشی جامعه می‌گذارند این در حالی است که جامعه دچار فروپاشی نشده بلکه دچار دگردیسی شده است.

جامعه وارد ساحت جدیدی از کنش اجتماعی شده و براساس مناسباتی که در آن هزینه فایده است عمل می‌کند تا وفاداری، اطاعت، تبعیت، تن‌دادن. به همین دلیل مفهوم اعتماد اجتماعی هم تغییر می‌کند و معنای دیگری به خود می‌گیرد.