بنر‌های پرحاشیه شهرداری

نگین باقری l بهشت زیر پای مادران است نه کارمندان؛ همین یک جمله کافی است تا بدانیم نیمی از جمعیت جامعه در این شرایط نا بسامان اقتصادی که مجبور به کار کردن هستند، نادیده انگاشته می‌شوند. تبلیغاتی که گاهی سنگ محک آن‌ها بر هیچ قاعده و اصولی نیست و صرفا قصد دارند موجی از بی‌عدالتی را در جامعه ترویج دهد.

این در حالی است که امروزه زنان دوشادوش مردان در جامعه حضور دارند و نمی‌توان با جدیت گفت که زنان خانه‌دار فرزند بهتری را به جامعه تحویل می‌دهند. گرچه چنین بنری با این مضمون مربوط به سال گذشته است، اما اخیرا در فضای مجازی دست به دست شده و واکنش‌هایی را به همراه داشته است. البته باید گفت که رویکرد نسنجیده مضامین این گونه تبلیغات محیطی مدنظر است، چرا که هر از گاهی شاهد انواع مختلف آن هستیم.

اگر در گذر از خیابان‌های پرجمعیت تهران چشمتان برخی بیلبورد‌ها را نبیند، حتما در فضای مجازی متوجه بازتاب آن خواهید بود.

بیلبورد‌هایی که تریبون را از آن خود کرده و به شعور مردم توهین می‌کنند. از بیلبورد توهین‌آمیز جام‌جهانی در میدان ولیعصر گرفته که چندی پیش موجی از حواشی را به راه انداخت و درصدد بود نیمی از جامعه را نادیده بگیرد تا بنری که اخیرا در فضای مجازی دست به دست می‌شود و می‌گوید که «بهشت زیر پای مادران است نه کارمندان» یا هزار و یک بیلبورد دیگر که قصد فرهنگسازی دارند، اما صرفا شاهد هستیم که نتیجه معکوسی را از خود ساطع می‌کنند.

در واقع باید بگوییم که هزینه‌های گزافی صرف تبلیغاتی می‌شوند که هیچ جایگاهی در میان افکار عمومی ندارند. آنچنان که شهریور ۹۶ عضو فراکسیون زنان مجلس در اعتراض به این بنر جنجالی گفت: بهشت درجات مختلفی دارد و درجات بالای آن متعلق به مادران کارمند و شاغل است. به گفته پروانه سلحشور کسانی که این‌گونه می‌خواهند زنان را خانه‌نشین کنند نه تنها موفق نخواهند شد، بلکه موج انزجار و نفرت نسبت به این‌گونه رفتار‌ها بیشتر می‌شود.

ما زنان هم می‌توانیم کار در خانه و مادری خود را داشته باشیم و هم می‌توانیم برای کل جامعه مادری کنیم. گرچه مدتی پیش این اظهارنظرات انجام شده است، اما دوباره می‌بینیم که تصویر این بنر در فضای مجازی واکنش سلبریتی‌ها را نیز برانگیختانده است.

در واقع در این مقال نوع رویکرد مهم است. اینکه هر از گاهی بنر و بیلبوردی با این مضامین در سطح شهر نصب می‌شود. انگار که شکاف جنسیتی به تبلیغات محیطی شهر هم راه یافته و جنس زن را نشانه گرفته است، چرا که مفاهیم قصد دارند به طرقی مانع حضور زنان در جامعه شوند.

بنر‌هایی که ترویج بی‌عدالتی می‌کنند
عضو فراکسیون زنان مجلس درباره نصب بنر و بیلبورد‌های ضد زن به «آرمان» می‌گوید: یکی از مسائلی که همواره مورد توجه ما بوده این است که زنان در مقدرات اصلی کشور شرکت کنند. اکنون در آماری که به نوعی ارائه شده‌اند، بیش از ۸۰ درصد زنان ایرانی یک فعالیت اجتماعی دارند. این فعالیت می‌تواند رفتن به حوزه علمیه باشد تا یک فعالیت ورزشی.

طیبه سیاوشی بیان می‌کند: بنابراین زنان ایرانی به نوعی مشارکت اجتماعی و اقتصادی دارند. البته متاسفانه مشاکت اقتصادی آن‌ها بسیار حداقلی است و حدود ۱۴ تا ۱۵ درصد اشتغال زنان در کشور را به طور رسمی شامل می‌شود، چون بازار اشتغال هر چه تنگ‌تر می‌شود، زنان دو برابر از این بازار حذف می‌شوند. در واقع می‌توان گفت که زنان نقش حداقلی را در اقتصاد ما ایفا می‌کنند.

این عضو فراکسیون زنان مجلس اظهار می‌کند: از این رو نباید با نصب بنر و بیلبورد‌هایی در سطح شهر از زاویه کج سلیقه، ضد زن و غیرانسانی ورود پیدا کنیم. بسیاری از زنان مادر، همسر و کارمند هستند. او عنوان می‌کند: در عین احترام به اکثریت زنان خانه‌دار جامعه نمی‌توانیم بگوییم که زنان خانه‌دار مادران بهتری نسبت به زنان کارمند هستند.

در واقع این مقیاس‌ها تعیین‌کننده نیست، بلکه رویه زندگی این افراد است که نحوه تربیت فرزندان را مشخص می‌کند. سیاوشی خاطرنشان می‌کند: بحث این است که براساس اصل ۲۰ قانون اساسی زنان حق مشارکت و سهم بردن از تمام فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی را دارند. همچنین در هیچ جایی بیان نشده که زنان از حق اقتصادی محروم هستند.

او اضافه می‌کند: ماده ۱۰۱ قانون برنامه ششم توسعه تاکید بر عدالت جنسیتی دارد. در واقع براساس این عدالت زنان می‌توانند به حوزه اقتصادی هم ورود پیدا کنند. نماینده مردم تهران در مجلس بیان می‌کند: افرادی که بنر‌ها و بیلبورد‌های ضد زن را نصب می‌کنند، باید به جامعه ۵/۳ درصدی زنان سرپرست خانوار توجه کنند.

زنانی که به دلایل مختلف همسر خود را از دست داده و به نوعی سرپرست، بدسرپرست و خودسرپرست هستند و ناچار که به فعالیت اقتصادی بپردازند. آنچنان که مجبورند همزمان نقش زن، مادر و پدر را ایفا کنند؛ بنابراین نصب بنر‌ها و بیلورد‌ها با این مضامین صرفا به بی عدالتی بیشتر در جامعه دامن می‌زند و هیچ مساله‌ای را حل نمی‌کند.

پیام‌های جنسیتی بیلبورد‌های شهر!
مریم بانویی شاغل است که در این باره به «آرمان» می‌گوید: «زنان نیمی از جمعیت کشور هستند و به دلیل مسائل مالی و همچنین پیشرفت‌هایی که در سال‌های اخیر در حوزه‌های مختلف تحصیلی و اجتماعی داشتند، سهمی در اشتغال جامعه دارند؛ بنابراین استفاده معنادار از هویت یا ظاهر آن‌ها در بیلبورد‌های شهری اقدامی ناپسند است. من نمی‌دانم چرا افرادی دائما در تلاش برای اصلاح رفتار زنان هستند یا تصمیم‌ها و انتخاب‌های آن‌ها را به باد انتقاد می‌گیرند؟

باید بگویم که با چنین رویکرد‌هایی به نیمی از جامعه کشور ظلم شده و زنان مورد پیش داوری قرار می‌گیرند؛ بنابراین باید سازمان‌زیباسازی یا تبلیغات شهری به دور از جنسیت افراد و خارج از پیام‌های جنسیتی شهروندان را اعم از مرد و زن یکسان بشمارد و اگر قصد فرهنگسازی و آموزش برای افراد را دارد؛ دو جنسیت را به یک اندازه مورد انتقاد یا مخاطب قرار دهد.» البته روی دیگر سکه نیز نمایان است. بیلبورد‌هایی که موفق ظاهر شده و نشان می‌دهند که حرفی برای گفتن دارند.

مثلا بیلبورد‌هایی از چهر‌ه‌های زنان برتر که به مناسبت پاسداشت روز زن، سال گذشته در سطح شهر تهران نصب شدند؛ بنابراین آنچه در این میان حائز اهمیت است، نحوه نظارت‌هاست. اینکه هزینه‌های سنگینی که صرف بیلبورد‌ها در سطح شهر می‌شوند، به جیب کدام ارگان می‌رود و آیا بر محتوای این بیلبورد‌ها دقت‌عملی صورت می‌گیرد که موجب تهییج افکار عمومی نشود یا نه؟ سوالاتی که هنوز هم پاسخ آن در هاله‌ای از ابهامات قرار دارد.

یک جای کار می‌لنگد
به قول یکی از اعضای شورای شهر تهران یک جای کار می‌لنگد؛ ۲۶ تیر بود که محمود میرلوحی اعلام کرد که اگر قرار است تبلیغات شود و چشم مردم به زحمت بیفتد، باید هزینه اش پرداخت شود. با یک حساب سرانگشتی می‌توان گفت که امروز در تهران با توجه به این تردد و جمعیت بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان پول برای تبلیغات پرداخت می‌شود، اما سهمی از این درآمد به شهرداری تعلق نمی‌گیرد.

به فاصله یک روز بعد هم محمدمهدی تندگویان، عضو سابق شورای شهر تهران با اشاره به موضوع درآمد بیلبورد‌های تبلیغاتی تهران بیان کرد که سیستم سازمان زیباسازی شهر تهران حداقل ۲۰ سال است که دارای یک رانت است که هیچ‌گونه اطلاعاتی از آن خارج نمی‌شود. با وجود این اظهارنظرات باید بگوییم بازار ابهامات داغ پیرامون این موضوع به سال‌های پیش برمی‌گردد. از همان زمان‌هایی که شهر مزین بود به تبلیغ کالا‌های متنوع تا به امروز که گاهی توهین به قشر خاصی را به دنبال دارد.

انحراف کارکرد وسایل ارتباطی با تفکیک جنسیتی
«در راستای استفاده از وسایل ارتباط جمعی عمومی باید الزامات، شروط، قاعده‌ها و مبانی اخلاقی را رعایت کنیم. در واقع حقوق برابر انسان‌ها مورد تاکید ادیان مختلف است. از هر منظری که نگاه کنید حکومت‌ها، دولت‌ها و مردمی موفق هستند که انصاف و عدالت را بین زنان و مردان خود رعایت کنند. این در حالی است که کشور‌های عقب‌مانده بیشترین تاکید را بر مرزبندی شدید بین زنان و مردان دارند.»

او در واکنش به بنر‌هایی نظیر «بهشت زیر پای مادران است نه کارمندان» می‌افزاید: هر جامعه از زن و مردم تشکیل شده و برای پیشرفت به نیروی و همکاری هر دو جنس نیاز دارد. نباید زنان را با استفاده از تبلیغات و تشبیهات منفی از فعالیت‌های اجتماعی، ادامه تحصیل، به دست آوردن پست‌های شغلی و... محروم کرد. قدیمی بیان می‌کند: با چنین رویکردی نیمی از انرژی و استعداد جامعه نفی می‌شود. او ادامه می‌دهد: وسایل ارتباط جمعی ابزار‌های ارتباط و اطلا‌ع‌رسانی جامعه هستند.

در واقع از نهاد‌های قانونی جامعه اطلاعات می‌گیرند و در کل جامعه پخش می‌کنند؛ بنابراین اگر وسایل ارتباط جمعی براساس تفکیک جنسیتی حقوق زن و مرد را در تبلیغات نادیده بگیرند، کارکردشان دچار انحراف می‌شود، چرا که هیچ وسیله ارتباطی حق ندارد با استفاده از قدرت، بودجه عمومی و رانت‌هایی که در اختیارش است، حق نیمی از جمعیت را ضایع کند.

این در حالی است که قانون اساسی همچنین رویکردی ندارد. او در پایان می‌گوید: اگر وسایل ارتباط جمعی وابسته به شهرداری، صدا و سیما، ارگان‌های حکومتی و... بیلبورد‌هایی را با توهین به شعور جامعه نصب کنند، قطعا کارآمد نخواهند بود.

منبع: آرمان امروز