قلب زمین را نجات دهیم

گاردین | خاویر باردم، فکر می‌کردم هوا سرد باشد. فقط سرد هم نه، بلکه سردتر از هرچه در زندگی‌ام تجربه کرده‌ام. تصاویری دیده بودم از کاشفانی که در برف و کولاک به دام افتاده بودند و ریششان از یخ پوشیده شده بود؛ اما وقتی آنجا ایستاده بودم و در آفتاب درخشان قطب جنوب، کوه‌های یخ آبی‌رنگ را تماشا می‌کردم و پنگوئن‌هایی که به آب می‌پریدند و بیرون می‌آمدند، از بودن در آن برهوت یخ‌زده بی‌نهایت راضی بودم.

چیزی که درباره آن فکر نکرده بودم، تاریکی بود. من تقریبا نیم‌کیلومتر پایین‌تر از سطح دریای قطب جنوب رفتم. ژانویه امسال بود (دی ۹۶) که با گروه پژوهشی صلح سبز (Greenpeace) در بخشی از کمپین ایجاد یک منطقه حفاظت‌شده عظیم در اقیانوس قطب جنوب به سفر رفتم. این منطقه ۱.۸ میلیون کیلومتر‌مربع مساحت دارد که پنج برابر مساحت کشور آلمان است.

اگر این منطقه ایجاد شود که احتمالا در یک گردهمایی سران دولت‌ها در چند هفته آینده این اتفاق خواهد افتاد، بزرگ‌ترین منطقه حفاظت‌شده در تمام کره زمین خواهد بود. من یکی از دو میلیون نفری هستم که می‌خواهند این اتفاق بیفتد. دانشمندان در کشتی از زیردریایی‌های کوچکی استفاده می‌کردند تا به جا‌هایی بروند که انسان‌ها هرگز پیش از آن نرفته بودند و اکوسیستم‌هایی را کشف کنند که خیلی کم درباره آن‌ها می‌دانستیم: زیستگاه‌هایی عمیق که در تمام عمر حرفه‌ای‌شان فقط روی صفحه‌نمایش دیده بودند، نه از نزدیک و با چشم خود. هیجان این کار حتی از سرمای تابستان قطب جنوب هم مسحورکننده‌تر بود؛ بنابراین در یک زیردریایی کوچک دو‌نفره به سمت مرز‌های دانش بشری رفتم. نور کمتر و کمتر شد و دریای اطراف ما به آبی تیره بدل شد. وقتی صد‌ها متر زیر سطح آب رفتیم، سیاهی مطلق ما را دربر گرفت. نمی‌دانستم اقیانوس می‌تواند به این رنگ درآید؛ سیاه مانند قیر.

چراغی مقابل زیردریایی می‌درخشید؛ مثل چراغ‌قوه‌ای در دست بچه‌ای که از تاریکی می‌ترسد. منظره‌ای که می‌دیدیم، حیرت‌انگیز بود. از اعماق تاریک و یخ‌زده، توده زنده مرتعشی بیرون می‌آمد، می‌جنبید و می‌خزید. دمای آنجا چنان پایین است که به‌سختی ممکن است گیاهی در آن زندگی کند.

جانورانی اینجا هستند: یک نوع یخ‌ماهی شبح‌وار عجیب و غریب و نیمه‌شفاف، عنکبوت‌های دریایی که انگار از دل فیلم‌های علمی-تخیلی بیرون آمده‌اند، ستاره‌های دریایی رنگارنگ، درهم‌پیچیده و پردار یا سبدشکل، مرجان و اسفنج. به من گفته‌اند تعداد افرادی که به ماه رفته‌اند، بیش از آن‌هایی بوده که به اعماق اقیانوس قطب جنوب فرو رفته‌اند. شاید عجیب باشد، اما درست به نظر می‌رسد. ما دانش اندک ولی ارزشمندی درباره این محیط بیگانه داریم؛ بنابراین مهم است پیش از آنکه خیلی دیر شود، از آن محافظت کنیم. وقتی به نور سطح آب می‌رسیدم و حباب‌هایی را می‌دیدم که از بدنه زیردریایی بیرون می‌زد، مثل بیدارشدن از یک رؤیا بود؛ رؤیای موجودات ندیدنی ورطه‌ای دوردست.

من نور و تاریکی قطب جنوب را به‌درستی دیدم. در سطح آن کلونی‌هایی از پنگوئن‌ها در کیلومتر‌ها مساحت در جزایر پوشیده از برف گسترده بودند و میلیون‌ها جفت از آن‌ها جوجه‌های خود را در آن محیط نامهربان پرورش می‌دادند. نهنگ‌های عظیم‌الجثه دورتادور از آب بیرون می‌زدند و از ابر‌های صورتی‌رنگ بزرگ، موجودات ریز میگومانندی که تقریبا تمام حیات وحش آنجا به آن‌ها متکی است، تغذیه می‌کردند.

شیر‌های دریایی و فیل‌های دریایی در میان قطعات یخ شیرجه می‌روند. در حالی که آن زیر، جهان دیگری در تاریکی وجود دارد و زندگی پرجنب‌و‌جوشی در جریان است. اغلب ما زمانی از تخریب محیط زیست شکایت می‌کنیم که اتفاق افتاده است. این نیز درست است که حیات وحش در قطب جنوب به علت تغییرات اقلیمی، آلودگی و ماهیگیری صنعتی در معرض تهدید است، اما این منطقه هنوز هم یکی از دست‌نخورده‌ترین مناطق این سیاره است.

ما اکنون فرصتی برای حفاظت از این مکان داریم. دولت‌های مسئول حفاظت از آب‌های قطب جنوب قرار است نشستی در نیمه دوم ماه اکتبر در هوبارت استرالیا برگزار کنند. چه چیزی ممکن است بهتر از حفاظت از اقیانوس قطب جنوب و ایجاد بزرگ‌ترین منطقه حفاظت‌شده روی زمین در قلب آن، در دریای ودل باشد؟

این اقدام، منطقه را دور از دسترس فعالیت‌های آینده بشر نگه می‌دارد، حیات وحش و جانورانی مانند پنگوئن‌ها، شیردریایی‌ها و نهنگ‌ها را حفظ می‌کند و به مقابله با تغییرات اقلیمی کمک می‌کند. من افتخار می‌کنم عضوی از این جنبش بیش از دو میلیون نفری هستم که امسال گردهم آمده‌اند تا از رهبران جهان بخواهند از منطقه قطب جنوب حفاظت کنند.

اکثر این افراد هرگز قطب جنوب را نخواهند دید، اما شور و شوق آن‌ها برای حفاظت از آن الهام‌بخش من است. مردم از سراسر جهان به سیاست‌مداران خود نامه نوشته‌اند، دوستان و خانواده خود را تشویق کرده‌اند که دست به اقدام بزنند، از خیابان‌های بوئنوس‌آیرس تا پکن لباس پنگوئن پوشیدند و روی یخ رقصیدند تا آگاهی عمومی را بالا ببرند و از ژوهانسبورگ تا سئول مجسمه‌های پنگوئن را نصب کرده‌اند.

این یک جنبش جهانی برای منطقه‌ای متعلق به همه ماست. اکنون که دولت‌ها برای دیدار در کمیسیون اقیانوس قطب جنوب آماده می‌شوند، میلیون‌ها چشم به آن‌ها دوخته شده است و از آن‌ها می‌خواهد اقدام کنند. از قطب جنوب برای نسل‌های آینده حفاظت کنند. به حیات وحش آن امکان فراوانی و شکوفایی بدهند و بگذارند گونه‌های مهاجر بین اقیانوس‌ها رشد کنند. با کمک به ایجاد اقیانوس سالم، سبب امنیت غذایی جهان شوند. عملکرد اقیانوس قطب جنوب را به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین ذخایر کربن جهان حفظ کنند؛ چون واقعیت این است که آنچه در قطب جنوب اتفاق می‌افتد، همه ما را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

ترجمه: ساسان گلفر