کلاف بلند خشونت

زهرا عمرانی | ۱۹ سال پیش چهارم آذرماه، از طرف سازمان ملل به عنوان روز جهانی حذف خشونت علیه زنان نام‌گذاری شد. هدف از نام‌گذاری این روز، آگاهی‌بخشی درباره این واقعیت بود که زنان در اقصی نقاط جهان، مورد تجاوز، خشونت خانگی و دیگر انواع خشونت قرار می‌گیرند.

در واقع عیان‌کردن مقیاس و واقعیت ذاتی خشونت علیه زنان که اغلب موضوعی پنهان است، یکی از انگیزه‌های اصلی این نام‌گذاری بود. اما دلیل انتخاب چهارم آذر برای نام‌گذاری چنین روزی، به ۵۸ سال قبل برمی‌گردد؛ زمانی که سه خواهر میرابال که از فعالان سیاسی و مخالفان حکومت وقت در جمهوری دومینیکن بودند، به طرز وحشیانه‌ای به قتل رسیدند.

قصه همچنان ادامه دارد، امسال جایزه صلح نوبل به دونفری تعلق گرفت که زندگی خود را گذاشته‌اند تا با خشونت جنسی به‌مثابه یک اسلحه جنگی مبارزه کنند.

دنیس موک‌وگه، ۶۳ ساله، پزشک متخصص زنان اهل کنگو و نادیا مراد، دختر ۲۵ ساله کرد از اقلیت ایزدی و اهل موصل عراق است؛ دنیس مردی که به خاطر حرفه‌اش با عمق خشونتی که علیه زنان می‌شود، مواجه شده و کوشیده است زشتی و کراهت آن را به جهانیان بنمایاند، نادیا دختری که به دلیل جبر جغرافیا، از قربانیان خشونت بوده و لایه‌های عمیق آن را با گوشت و استخوان چشیده است. هر دو به پا خاسته‌اند بلکه بتوانند کاری در برابر این همه ظلم آشکار و نهان کنند.

دنیس که در دوران پزشکی عمومی با زنان بسیاری که از ناراحتی‌های مربوط به زایمان رنج می‌بردند مواجه بود، تخصصش را در رشته زنان و زایمان به پایان رساند.

با شروع جنگ داخلی کنگو و افزایش روزافزون زنان و دخترانی که مورد تعرض و تجاوز قرار می‌گرفتند، دنیس، یک بیمارستان فوق‌تخصصی زنان و زایمان تأسیس کرد. از زمان تأسیس تاکنون نزدیک به صد هزار زن آسیب‌دیده در این بیمارستان درمان شده‌اند، حدود ۶۰ درصد از این آسیب‌ها ناشی از خشونت‌های جنسی سربازان جنگی بوده است.

دنیس که پی برده بود خشونت جنسی یکی از اسلحه‌های جنگی شورشیان در گروه‌های مختلف است، از اواخر دهه ۹۰، زندگی خود را وقف درمان و جراحی زنان خشونت‌دیده کرده است. از دنیس امروزه به عنوان یکی از برجسته‌ترین متخصصان ترمیم جراحت‌های ناشی از تجاوز نام برده می‌شود.

تجربه عجیب او در مواجهه با حجم زیاد خشونت جنسی در جنگ، باعث شد تا در سال ۲۰۱۲ در سازمان ملل درباره تجاوز جمعی در جمهوری کنگو صحبت کرده و از کشور‌ها به دلیل کم‌کاری‌شان در «جنگ ناعادلانه‌ای که از خشونت علیه زنان و تجاوز به عنوان استراتژی جنگی استفاده می‌کند»، انتقاد کند.

نادیا مراد، یکی از قربانیان این جنگ‌ها بود. ۱۹ سال داشت که روستایش مورد تهاجم داعش قرار گرفت. در این تهاجم شش برادرش کشته شدند و او به همراه خواهرانش به اسارت گرفته شد. در آن سال او یکی از حدود هفت هزار زنی بود که به اسارت داعش درآمد و در بازار به یکی از سربازان عالی‌مقام داعش فروخته شد و به عنوان برده، مورد ضرب‌وشتم و تجاوز قرار گرفت. او توانست بعد از سه ماه به کمک یکی از همسایه‌ها فرار کند و خود را به کمپ پناهندگان برساند.

از چهار سال پیش تا امروز، نادیا هر روز قصه خود را برای رسانه‌ها و نهاد‌های بین‌المللی تعریف کرده است. او می‌گوید: «استفاده از زنان به عنوان برده جنسی، تصمیمی نبود که یک‌روزه از سوی یک سرباز حریص داعشی گرفته شود. این یک استراتژی برنامه‌ریزی‌شده است. تجاوز به عنوان یک سلاح جنگی در همه جنگ‌ها مورد استفاده بوده است». نادیا که ساکن روستای کوچکی در موصل عراق بود، اسمی از کنگو یا جمهوری دومینیکن، نشنیده بود و هرگز فکر نمی‌کرد با زنانی در آن کشورها، فصل مشترک داشته باشد. اما حالا به قول خودش «به بدترین نوع ممکن یعنی به‌مثابه یک قربانی جنایت جنگی» به آنان متصل شده است.

۱۵ سال پیش از آنکه داعش به روستای نادیا حمله کند، سازمان ملل روزی را به نام روز مبارزه با خشونت علیه زنان نام نهاده بود. ۱۶ سال پیش‌تر زنان کنگو مورد خشونت قرار گرفته و ۴۰ سال قبل از آن در جمهوری دومینیکن خواهران معترض به طرز وحشیانه‌ای به قتل رسیده بودند.

سال‌هاست که فعالان حوزه زنان، افراد خشونت‌دیده و نهاد‌های بین‌المللی به پا خاسته‌اند تا این ظلم هرروزه نهان را عیان کنند و تأثیرش را بر زندگی بشریت فریاد بزنند. امسال دبیر کل سازمان ملل در بیانیه‌ای که به مناسبت این روز داده، گفته است: «تا زمانی که نیمی از جمعیت جهان که زنان و دختران هستند، بتوانند بدون ترس از خشونت و ناامنی زندگی کنند، نمی‌توان گفت که عدالت و امنیت بر این جهان حاکم است». نقش تک‌تک ما برای مبارزه با این خشونت چیست؟