نرخ تورم اروپا چگونه تک‌رقمی شد؟

برای نخستین بار از ماه اوت، تورم منطقه یورو تک‌رقمی شد. پیش‌تر نیز تورم در آمریکا پس از رسیدن به اوج خود، در مسیر کاهشی قرار گرفت. کاهش یافتن تورم در اروپا و آمریکا درپی سیاست‌های انقباضی در بانک‌های مرکزی روی می‌دهد. جایی که روسای بانک‌های مرکزی، بر تداوم این سیاست‌ها برای کنترل تورم تاکید کردند. این کاهش در نرخ‌های تورم درحالی رخ می‌دهد که برخی کارشناسان نسبت به استفاده از ابزار‌های کلاسیک اقتصادی برای کنترل تورم این دوره بدبین بودند. اما اکنون به‌نظر می‌رسد که به‌کارگیری این سیاست‌ها چاره‌ساز بوده است.

آمار‌ها نشان می‌دهند که نرخ تورم در اروپا و آمریکا کاهشی شده است. به نظر می‌رسد که سیاست‌های انقباضی بانک‌های مرکزی اروپا و آمریکا توانسته در کنترل نرخ تورم موفق عمل کند. این درحالی است که برخی اقتصاددانان تاکید داشتند سیاست‌های پولی که در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ میلادی مرسوم بود و بحران‌های آن دوره را کنترل می‌کرد، نمی‌تواند متضمن حل بحران‌های فعلی اقتصاد باشد و باید از ابزار‌های جدید برای کنترل تورم استفاده کرد.

این گروه معتقدند شرایط اقتصاد جهان با وضعیت چهار دهه گذشته که هدف‌گذاری تورمی در آن کار می‌کرد متفاوت است و می‌تواند به شکست تلاش‌های جدید بانک‌های مرکزی برای کنترل تورم منجر شود؛ موضوعی که لااقل تاکنون درست نبوده و آمار‌های تورم در اروپا و آمریکا نشان می‌دهد که استفاده از ابزار‌ها و سیاست‌های پولی کلاسیک توانسته است در کنترل نسبی تورم موفق عمل کند.

کنترل تورم با سیاست انقباضی

آمار‌های اقتصادی نشان می‌دهد که تورم در اروپا و آمریکا پس از اعمال سیاست‌های انقباضی توسط بانک‌های مرکزی، کاهش پیدا کرده است. درواقع به‌رغم نظرات برخی کارشناسان و اقتصاددانان مبنی بر کارساز نبودن ابزار‌های کلاسیک کنترل تورم و سیاست‌های انقباضی بانک‌های مرکزی برای حل مشکل تورم در برهه کنونی، به نظر می‌رسد این ابزار‌ها توانسته اند در زمینه کنترل تورم به موفقیت دست پیدا کنند. این موفقیت آنچنان موثر بوده که جرمی پاول، رئیس فدرال‌رزرو آمریکا در روز‌های اخیر اعلام کرد که سیاست‌های انقباضی نهاد سیاستگذاری پولی آمریکا، تا زمان دستیابی به هدف تورم ۲درصدی، در سال جدید نیز با قدرت ادامه پیدا خواهد کرد.

به این ترتیب باید انتظار داشت که فدرال‌رزرو، نرخ بهره را از سطوح فعلی نیز بالاتر ببرد. به این ترتیب، استفاده از ابزار سیاست پولی انقباضی برای کنترل تورم، همچنان در اولویت فدرال‌رزرو خواهد بود؛ بنابراین سیاستگذاران پولی در جهان، برای حل مشکل تورم همچنان به ابزار‌های سنتی پایبند هستند و به گواهی آمار و ارقام، تورم با همین ابزار‌های سنتی در اروپا و آمریکا کنترل شده است.

استدلال مخالفان استفاده از ابزار‌های سنتی

کارشناسانی که بر لزوم تجدیدنظر در بازار‌های کنترل تورم تاکید دارند، معتقدند در برهه زمانی فعلی، شرایطی برقرار است که ممکن است نیرو‌هایی که در دهه‌های اخیر به پایین‌ماندن سطح تورم کمک بسزایی کرده اند تضعیف شوند و حتی روندی معکوس به خود بگیرند. در واقع ابزار‌هایی که بانک‌های مرکزی برای کنترل تقاضا و جلوگیری از پیشی گرفتن آن از عرضه دارند در زمینه‌ای مشخص کار می‌کند و تنها در صورت برقرار بودن این زمینه به کنترل تورم منجر می‌شود.

از دهه ۱۹۸۰ به بعد تورم در کشور‌های غربی با افت قابل توجهی روبه‌رو شد و به طور کلی شاهد نوسانات کمتری بود. این شرایط را معمولا به سیاست‌های پولی مناسب و افزایش بهره وری اقتصادی در آن زمان نسبت می‌دهند. درواقع ممکن است سیاست پولی متعارفی که در این سال‌ها به واسطه آن رشد قیمت‌ها کنترل می‌شد دیگر کار نکند و بانک‌های مرکزی ابزار‌های متعارف خود را از دست بدهند.

افزایش نرخ بهره براساس نرخ تورم

بانک‌های مرکزی برای مقابله با تورم، نرخ سود سیاستی خود را افزایش می‌دهند. نرخ سود سیاستی نرخی است که بانک‌های مرکزی از بانک‌های تجاری در قبال پرداخت وام دریافت کرده یا به سپرده‌های آن‌ها پرداخت می‌کنند. بانک‌های تجاری بخشی از این نرخ‌های بالاتر را به مشتریان خود منتقل می‌کنند که قدرت خرید کسب‌وکار‌ها و مصرف‌کنندگان را کاهش می‌دهد. در نهایت، افزایش نرخ بهره باعث کاهش هزینه و تشویق پس انداز می‌شود. با توجه به اینکه طی ماه‌های ابتدایی سال ۲۰۲۲، نرخ تورم در برخی کشور‌ها به بالاترین حد چند دهه اخیر رسید، بسیاری از بانک‌های مرکزی افزایش نرخ بهره را اعلام کرده‌اند. فدرال‌رزرو آمریکا با بیشترین افزایش نرخ بهره در این زمینه پیشرو بوده است.

بانک‌های مرکزی در واکنش به تورم بالا و انتظارات تورمی فزاینده، نرخ‌های سود را افزایش می‌دهند. این اقدام موجب کاهش رشد تقاضا، کمک به انطباق بیشتر تقاضا با عرضه و تعدیل انتظارات تورمی و درنهایت، کاهش فشار‌های تورمی خواهد شد.