یکی از بزرگترین پروژه‌های آبیاری جهان در قلب صحرای آفریقا
یک شبکه لوله‌ای در قلب صحرای آفریقا که به «رودخانه عظیم دست‌ساز» معروف است، یکی از بزرگترین پروژه‌های آبیاری در جهان محسوب می‌شود. بر اساس یک تخمین، این رودخانه عظیم دست‌ساز، ۷۰ درصد از کل آب مصرفی لیبی را تامین می‌کند.
منطقه دورافتاده و خشک کفره در لیبی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پروژه‌های آبیاری در جهان شناخته شده است. منطقه دورافتاده کفره در جنوب لیبی در قلب صحرای آفریقا قرار دارد. بخش اعظم این منطقه پر از تپه‌های شنی و فلات‌های ناهموار است و میزان خشکی این صحرا در گذشته مانند اکنون نبوده است.
در ۲۶ می ۲۰۲۲، MODIS (تابش‌سنج طیفی تصویربرداری با وضوح متوسط) در ماهواره Terra ناسا، تصویر زیر را از ناحیه کفره به دست آورد. این منطقه بزرگترین و کم جمعیت‌ترین منطقه کشور لیبی است.
در سمت چپ بالای تصویر، دریای شنی Ribiana، به‌عنوان دریایی از شن و ماسه تجمیع نشده، با فلات‌هایی در لبه شمالی کوه‌های تیبستی (Tibesti) برخورد می‌کند.
در زیر تپه‌های شنی متحرک، یک آبخوان فسیلی وسیع و بقایای رودخانه‌هایی که اکنون خشک شده‌اند، مدفون است.
تصویر ماهواره‌ای از منطقه کفره ( Kufrah district ) که در می ۲۰۲۲ توسط ماهواره ترا (Terra) متعلق به ناسا گرفته شد.
منطقه خشک عمدتاً عاری از پوشش گیاهی است، به جز یک خوشه سبز که در سمت راست بالای تصویر قابل مشاهده است. بیشتر این پوشش گیاهی زمین‌های کشاورزی در شهر الجوف است. الگوهای مزارع سرنخ هایی از نحوه آبیاری آنها می‌دهد.
همچنین، عکس زیر که توسط یک فضانورد در ایستگاه فضایی بین المللی در ۲۲ اکتبر ۲۰۱۶ گرفته شده است مزارع با الگوهای آبیاری متفاوت در الجوف را نشان می‌دهد. در سمت چپ بالای تصویر، مزارع شبکه‌بندی شده احتمالاً از روش آبیاری شیاری استفاده می‌کنند که در آن آب به داخل ترانشه‌هایی با فاصله یکسان بین ردیف‌های محصولات پمپ می‌شود.
تصویر الجوف که توسط یک فضانورد در ایستگاه فضایی بین المللی در ۲۲ اکتبر ۲۰۱۶ گرفته شده است، مزارع را با الگوهای آبیاری متفاوت نشان می‌دهد.
مزارع دایره‌ای احتمالاً از یک روش محوری مرکزی استفاده می‌کنند: آب از چاهی در مرکز دایره پمپ می‌شود و از طریق لوله‌ای به طول صدها یارد توزیع می‌شود که حول یک نقطه مرکزی می‌چرخد.
اینجا آب مورد استفاده برای آبیاری از یک سفره زیرزمینی بزرگ به نام آبخوان ماسه سنگی نوبی (Nubian Sandstone Aquifer) پمپاژ می‌شود. این مخزن وسیع آب در زیر قسمت اعظمی از ناحیه کفره قرار دارد و حاوی آب فسیلی است.
این آب فسیلی از ۱۰ هزار تا یک میلیون سال پیش، زمانی که در این منطقه بارندگی بیشتر و آب و هوای معتدل‌تری وجود داشت، در ماسه سنگ‌های منطقه نفوذ کرده است.
این اسناد از داده‌هایی از لندست و ماموریت توپوگرافی رادار شاتل ناسا (SRTM) به دست آمده و دانشمندان از این داده‌ها برای نقشه‌برداری سیستم بزرگی از رودخانه‌هایی که زمانی از منطقه عبور می‌کردند، استفاده کرده‌اند. امروزه، این منطقه هیچ رودخانه و دریاچه دائمی ندارد و سالانه در آن تنها حدود یک میلی‌متر باران می‌بارد.
در واقع، لوله‌های زیرزمینی، آب فسیلی را از سفره‌های ماسه سنگی به شهرهای پرجمعیت تر در امتداد سواحل مدیترانه لیبی می‌برد. این شبکه لوله‌ای که به «رودخانه عظیم دست‌ساز» معروف است، یکی از بزرگترین پروژه‌های آبیاری در جهان محسوب می‌شود و در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ برای رساندن آب از آبخوان به شهرهای بزرگ از جمله طرابلس و بنغازی ساخته شد. بر اساس یک تخمین، رودخانه عظیم دست ساز، ۷۰ درصد از کل آب مصرفی لیبی را تامین می‌کند.
منبع: ایسنا
