آغاز پایان داعش در عراق

روز جمعه ۱۴ مهرماه نیروهای عراقی بر داعش اعلام پیروزی کرده و مردم حویجه و نیروهای نظامی در کوچه و خیابان سجده شکر به جا می‌آوردند.

«دیوید زوچینو» گزارشگر نیویورک‌تایمز می‌نویسد: نیروهای بسیج مردمی، پلیس فدرال عراق و ارتش با گوشت گوسفند و برنج به سور و سات پرداخته و میان مردم پخش می‌کردند. او می‌نویسد: «این پیروزی به منزله آغاز پایان برای شبه‌نظامیانی است که سه سال پیش یک‌سوم عراق را در اشغال خود داشتند.»

ژنرال صباح العبودا، از فرماندهان پلیس عراق، می‌گوید: «بازی تمام است. وقتی موصل را از دست دادند، همه‌چیز تمام شد و کمرشان شکسته شد.» این ژنرال و همقطارانش می‌گویند: داعش پس از بیرون رانده شدن از موصل به‌شدت لطمه دید، اعتبارش خدشه‌دار شد و نظام تدارکاتی‌اش مضمحل شد.

این ژنرال‌های نظامی معتقدند نیروهای خلافت خودخوانده در نبرد برای آزادسازی موصل برخی از بهترین فرماندهان و کادرهای خود را از دست دادند و خطوط تدارکاتی‌شان به سوریه از سوی نیروهای عراقی قطع شد.

ژنرال عبودا و رفقای نظامی‌اش می‌گویند: در عملیات حویجه بر حسب دستوراتی که از سلسله مراتب بالای داعش و فرماندهی این گروه به صدها نفر از نیروها داده شده بود، آنها حتی یک گلوله هم شلیک نکردند. در عوض، با خانواده‌های خود به سوی شمال گریختند تا تسلیم نیروهای کرد شوند اما برخی دیگر ماندند و جنگیدند.

بسیاری از آنها کشته و برخی دستگیر شدند و برخی هم گریختند. دیوید زوچینو می‌نویسد: «روز جمعه اجساد برخی از این داعشی‌ها که روی زمین افتاده بود نشان می‌داد که برخی سلاح در دست داشتند.»

«کریم قیطا»، از نیروهای شیعی بسیج مردمی که فرماندهی یک ایست بازرسی در این شهر ویران را بر عهده دارد، می‌گوید: «بسیاری از مبارزان داعش اراده خود برای جنگیدن را از دست دادند. رهبرانشان شکست خوردند. بسیاری از مبارزان گریختند. بازمانده‌ها کشته شدند.»

ژنرال عبودا می‌گوید: بسیاری از داعشی‌ها در سوراخ سمبه‌های شهر پنهان شده‌اند اما نیروهای عراقی درحال جست و جو برای یافتن آنها هستند. تیم‌های مهندسی فعال شده‌اند تا خیابان‌ها و ساختمان‌های بمب‌گذاری شده کنار جاده‌ای را پاکسازی کنند.

با این حال، مبارزه در بیرون از شهر همچنان ادامه دارد. در دور و نزدیک ستون‌های دود دیده می‌شود و نیروهای عراقی که شبه‌نظامیان فراری را تعقیب می‌کنند در این‌سو و آن‌سو وارد درگیری با داعشی‌ها می‌شوند.

«کلنل ریان دیلون»، سخنگوی نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا در بغداد، می‌گوید: شبه‌نظامیان داعش تنها در بخش‌هایی کوچک از کشور در حال نبرد هستند. با در نظر گرفتن اینکه مناطق بیرونی حویجه پاکسازی شود، داعش در عراق قسمتی از مناطق صحرایی در وادی فرات و شهر قائم در مرز سوریه را در کنترل خواهد داشت.

این گروه همچنان بخش‌های زیادی از سوریه را در دست دارد. نیروهای عراقی از سه جبهه وارد حویجه شدند. گزارشگر نیویورک‌تایمز می‌نویسد؛ یک روایت دیگر این است که نیروهای داعشی که خود را در محاصره می‌دیدند میلی برای نبرد نداشته و فرار را بر قرار ترجیح دادند.

آنهایی که گیر افتاده بودند، آخرین مقاومت‌ها را در مرکز شهر داشتند. در مرکز شهر خودروهای سوخته، چپ‌شده و سوراخ‌سوراخ شده دیده می‌شوند. سربازان عراقی می‌گویند این خودروها از سوی مبارزان داعش مورد استفاده بود.

بیشتر این خودروها غیرنظامی بودند اما تقریبا اثری از خودروهای نظامی نیست. این به آن معنا است که نیروهای داعش در داخل و بیرون حویجه امکان دسترسی به خودروهای زرهی و مسلح را ندارند. این خودروها در نبرد موصل بسیار مورد استفاده داعش بود.

«رهید طلال»، از شبه‌نظامیان شیعی ۲۲ ساله، می‌گوید: «داعشی‌ها دیگر نمی‌دانند چگونه بجنگند. سیستم عصبی آنها دیگر اجازه اتخاذ تصمیمات درست و به‌موقع را نمی‌دهد.» البته پیش از آغاز عملیات حویجه، نیروهای عراقی اعلامیه‌هایی را برای شهروندان از آسمان بر زمین ریختند و از آنها خواستند شهر را ترک کنند.

حدود ۷۵ تا ۸۰ هزار نفر در بیرون شهر پناه گرفتند. برای ساکنان این شهر آزادی از یوغ داعش «آزادی» است. ذکر گردن‌زنی‌های عمومی داعش و رفتارهای وحشت‌آور این گروه از سوی مردم حویجه رنگ از رخسار آنها می‌پراند. «رعد محمد جاسم» ۳۸ ساله که سه هفته از سوی داعشی‌ها محبوس بود و گله‌ها و ماشینش از سوی این گروه دزدیده شد، می‌گوید: «با کمربند جلوی چشم فرزندانم مورد ضرب و شتم قرار گرفتم.» بسیاری دیگر از ساکنان وقتی با آنها مصاحبه می‌شود از فرار بدون جنگ داعشی‌ها در بهت هستند.

باسط، یک شهروند حویجه، می‌گوید: «دیدن صورت و ریش آنها لرزه به اندامم می‌اندازد.» مقام‌های این شهر می‌گویند از هرکسی غیر از داعش استقبال می‌کنیم. آنها می‌گویند شیعیان کمک کردند ما آزاد شویم. چرا باید با آنها مخالف باشیم؟ برخی دیگر از شهروندان ۳۰ گوسفند و گاو در پیش پای نیروهای ارتشی و نیروهای بسیج مردمی سر بریدند تا با این کار به استقبال از اخراج داعش از شهر رفته باشند.

فرمان جدید داعش به زنان
با شکست‌هایی که به داعش در عراق و سوریه وارد شده، این گروه برای اولین‌بار و به‌طور رسمی از زنان خواسته تا سلاح به دست گیرند و به نبرد با کفار در عراق و سوریه بروند. «لی زی دردن»، گزارشگر ایندیپندنت، می‌نویسد؛ این به آن معنا است که زنان داعشی ممکن است از این پس نقش بیشتری در عملیات این گروه داشته باشند.

این نقش یا در قالب عملیات انتحاری است یا به شکل در دست گرفتن سلاح و ورود به میدان جنگ. داعش در بیانیه‌ای ورود زنان به جنگ را «تکلیف» نامیده و از آنها خواسته با جسم خود به جهاد دست بزنند.

در بیانیه این گروه آمده است: «امروز، در زمانی که جنگ علیه دولت اسلامی در جریان است، بر زنان تکلیف است که وظایف خود در تمام جبهه‌ها را در حمایت از مجاهدان محقق سازند.» در بخش دیگری از بیانیه آمده است که زنان باید «خود را برای دفاع از مذهب با قربانی کردن خود در راه‌الله آماده سازند.»

در این بیانیه طولانی به نبرد زنان در عصر طلایی اسلام اشاره شده و به‌وجود زنان در جنگ‌های پیامبر هم اشاراتی رفته است. داعش پیش‌تر مخالف حضور زنان در جبهه‌های جنگ بود و توصیه کرده بود که نقش زنان فقط باید در ازدواج با مجاهدان، توسعه تبلیغات دولت اسلامی و فرزندآوری و شست‌و‌شوی مغزی کودکان خلاصه شود.

چارلی وینتر، محققی که این گروه را مورد مطالعه قرار داده، می‌گوید: این تغییر نشان می‌دهد که داعش چاره‌ای جز پذیرش تغییر و واقعیات روی زمین نداشته و شرایط به سویی رفته که این گروه دستور مستقیم به زنان برای حضور در میادین نبرد می‌دهد و مجوز لازم را برای آنها صادر می‌کند. وینتر معتقد است این اقدام داعش «غیرمنتظره» است.