سه‌شنبه خونین عراق

روز سه‌شنبه ۹ مهر (اول اکتبر) بغداد پایتخت عراق، شاهد تظاهرات گسترده ضددولتی بود. به‌دنبال مداخله نیرو‌های امنیتی و به‌کار بردن گاز اشک‌آور و شلیک گلوله‌های پلاستیکی و جنگی به سمت معترضان دو تن کشته و بیش از ۲۰۰ نفر نیز زخمی شدند که ۴۰ تن از آن‌ها به گفته وزارت بهداشت عراق نیرو‌های پلیس بودند.

مجروحان به کمک مردم به بیمارستان‌ها انتقال یافتند. تظاهرکنندگان دولت عراق و پارلمان این کشور را متهم به فساد، ارتشا و دزدی می‌کنند. «طائر السودانی» و «حیدر کاظم» در گزارش یکم اکتبر در رویترز نوشتند که نیرو‌های امنیتی با استفاده از گاز اشک‌آور، خودرو‌های آب‌پاش و بعضا گلوله‌های واقعی مبادرت به پراکنده کردن معترضان کردند؛ معترضانی که از بیکاری، فساد و خدمات عمومی افتضاح به تنگ آمده‌اند.

خبرگزاری آناتولی ترکیه نیز از بغداد گزارش داد که نیرو‌های امنیتی عراق علیه معترضان از گلوله‌های جنگی هم استفاده کردند. معترضان عراقی برای شرکت در تظاهرات روز سه‌شنبه ۹ مهر در شبکه‌های اجتماعی فراخوان داده بودند. کانال تلویزیونی «الشرقیه» عراق گزارش داد که معترضان عراقی علاوه بر بغداد در دیگر شهر‌ها از جمله بصره هم علیه فساد و دزدی و عدم تغییرات سیاسی در کشور اعتراض کردند.

اکثر مردم عراق به‌دلیل زیرساخت‌های ضعیف کشور و همچنین بیکاری ناامید شده‌اند. عراق یکی از تولیدکنندگان عمده نفت در جهان به‌شمار می‌آید و در عین حال از کمبود انرژی رنج می‌برد. بسیاری از مناطق عراق در جنگ با داعش ویران شدند.

حدود یک سال پیش هم در بصره تظاهرات ضددولتی انجام گرفت. یکی از دلایل عمده اعتراض گسترده مردم بصره آلودگی آب آشامیدنی بوده است. در آن زمان حدود ۳۰ هزار نفر از شهروندان بصره در اثر آشامیدن آب آلوده بیمار شده بودند. براساس آمار‌های رسمی، از زمان سقوط نظام دیکتاتوری صدام حسین به‌دست نیرو‌های ائتلاف آمریکا به این سو، دست‌کم ۴۱۰ میلیون یورو به جیب سیاستمداران و تاجران فاسد سرازیر شده است.

«السودانی- کاظم» در گزارش خود می‌افزایند: بیانیه دولت و سخنگوی وزارت بهداشت عراق اعلام کردند که یک نفر کشته شده و ۴۰ نفر از نیرو‌های امنیتی عراق هم مجروح شده‌اند. بیانیه دولت تقصیر را به گردن «گروه‌های تحریک‌کننده شورش» انداخت. در بیانیه دولت عراق آمده که عده‌ای در صدد اغتشاش و آشوب بوده‌اند و نیرو‌های امنیتی برای حفظ امنیت اعتراض صلح‌آمیز و معترضان تلاش می‌کنند.

این بزرگ‌ترین اعتراضات علیه دولت جدید عراق است که سال گذشته روی کار آمد. به گزارش خبرگزاری‌ها و تصاویری که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده تعدادی از معترضان با صورت‌های خونین دیده می‌شوند. نیرو‌های امنیتی ابتدا با گاز اشک‌‎آور و ماشین آب‌پاش و نارنجک گیج‌کننده سعی در متفرق کردن معترضان داشتند، اما چون موفق نشدند به تیراندازی به جمعیت روی آوردند.

شماری از معترضان در بغداد سعی کردند با عبور از پلی که به منطقه حفاظت شده بغداد متصل می‌شود، وارد این منطقه شوند، اما پلیس با ایجاد راه‌بند و تیراندازی هوایی سعی کرد مانع این معترضان شود. منطقه حفاظت شده یا سبز محدوده‌ای در بغداد است که ساختمان‌های دولتی و سفارتخانه‌ها در آن واقعند و از آن به‌شدت محافظت می‌شود.

معترضان شعار می‌دادند «دزد‌ها ما را غارت می‌کنند» و برخی نیز عکس‌های سپهبد عبدالوهاب سعدی را در دست داشتند که فرمانده ضدتروریسم عراق بود و در اقدامی غیرمنتظره چند روز پیش برکنار شد. برکناری او که قهرمان پیروزی بر داعش شناخته می‌شد باعث افزایش اعتراض‌ها به عادل عبدالمهدی نخست‌وزیر شده است.

سال گذشته نیز تظاهرات مشابهی در اعتراض به بیکاری و کمبود آب و برق شکل گرفت که از مناطق شیعه‌نشین جنوب شروع شد. مردم خشمگین مقامات دولتی و کشور‌های همسایه را عامل مشکلات می‌دانند و جوانان که ٢٥ درصد آن‌ها بیکار هستند به دولت به‌شدت اعتراض دارند.

عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق در جلسه عادی هیات دولت وعده اشتغال به فارغ‌التحصیلان داد و به وزارت نفت و دیگر نهاد‌های دولتی دستور داد که در قرارداد‌های آتی با شرکت‌های خارجی باید نیمی از کارکنان محلی باشند. به گفته نهاد شفافیت بین‌الملل که کشور‌ها را از نظر فساد مالی رده‌بندی می‌کند عراق دوازدهمین کشور دنیا از نظر فساد مالی و اداری است. گزارشگران رویترز می‌افزایند نیرو‌های پلیس در بغداد وقتی دیدند ۳ هزار نفر از معترضان قصد ورود به منطقه سبز را دارند مبادرت به تیراندازی کردند.

این گزارشگران می‌نویسند، ما به‌عنوان خبرنگار شاهد صورت‌های خونین معترضان بودیم و آمبولانس‌ها هم به سرعت مبادرت به انتقال مجروحان می‌کردند. یکی از معترضان با خطاب قرار دادن دولت و عوامل حکومتی فریاد می‌زد: «این دولت نیست بلکه شاخه‌ای از احزاب است که می‌خواهند عراق را ویران کنند.»

نیویورک‌تایمز نیز در گزارشی برگرفته از آسوشیتدپرس نوشت که تظاهرات اخیر می‌تواند عراق بحران‌زده و درگیر در مشکلات را با دور جدیدی از بی‌ثباتی مواجه سازد. براساس این گزارش، محرک این تظاهرات انگیزه‌های اقتصادی است.

مردم معتقدند دولت نتوانسته ابتدایی‌ترین خدمات را به مردم ارائه دهد. محمد جاسم، یکی از معترضان می‌گفت: «ما حقوق اساسی خودمان را می‌خواهیم: برق، آب، شغل و دارو. اما این دولت به جای پاسخگویی، تیر به سوی‌مان می‌فرستد.» نیویورک‌تایمز می‌افزاید بسیاری از معترضان تصاویر سرتیپ السعدی را برافراشته بودند.

مردم از برکناری او خشمگین هستند. فاضل صابر ۲۱ ساله هم می‌گفت: «خواهان تغییر و کنار رفتن این دولت هستیم. این دولت احزاب سیاسی است، نه دولت مردم.» به نوشته نیویورک‌تایمز، شهر‌های نصیریه (۲۰۰ مایلی جنوب شرق پایتخت) و بصره هم شاهد اعتراضات مردمی بودند.

عمار الحکیم، رهبر جریان حکمت ملی عراق در بیانیه‌ای اظهار کرد: «در پیش گرفتن خشونت بیش از حد، برای پراکنده کردن تظاهرکنندگان مساله‌ای نکوهش شده و غیرقابل پذیرش است، اتفاقاتی که رخ داده و موجب کشته و زخمی شدن تعدادی از تظاهرکنندگان و نیرو‌های امنیتی شده به بررسی جدی و بازنگری فوری نیازمند است.» حکیم در ادامه، نشست فوق‌العاده نمایندگان پارلمان را برای بررسی دلایل، عوامل و پیامد‌های این اتفاق و مهار این آشوب و جلوگیری از رسیدن شرایط به وضعیتی که پیامد‌های مطلوبی ندارد، خواستار شد.

همچنین رهبر جریان حکمت ملی عراق از دستگاه‌های امنیتی این کشور خواست با خردورزی و نیز رویکرد مهار وضعیت و گرفتن فرصت از کسانی که برای ضربه زدن به این کشور در کمین نشسته‌اند، اقدام کنند. وی از تظاهرکنندگان نیز خواست تلاش کنند اعتراضات‌شان مسالمت‌آمیز باشد و به نیرو‌های امنیتی آسیبی نزنند و شعار‌هایی بر خلاف قوانین و قانون‌اساسی کشور سر ندهند.

با این حال، برخی منابع خبری از کشته شدن ۴ تن و زخمی شدن بیش از ۷۰۰ تن در درگیری‌های بغداد خبر دادند. در درگیری‌های دیروز چهارشنبه میان تظاهرات‌کنندگان و نیرو‌های ضدشورش عراق، برخی مسیر‌های مواصلاتی در بغداد مسدود شد. همچنین تظاهرات‌کنندگان مسیر اصلی منطقه الزعفرانیه در بغداد را مسدود کردند.

علاوه بر این مسیر مواصلاتی بغداد-دیالی در پی تظاهرات در منطقه الشعب مسدود شد و در اطراف میدان التحریر در بغداد تیراندازی شدیدی انجام شد. مقتدی صدر هم در توییتی از رهبران دولت خواست تا تحقیق در مورد درگیری‌های روز سه‌شنبه را آغاز کنند.