۴۷ پاسپورت قدرتمند جهان

۴۷ کشور دارای معتبرترین پاسپورت‌ها در مقاصد اصلی و عمده گردشگری جهان معرفی شدند. گردشگران این ۴۷ کشور از بیشترین قدرت ورود به کشور‌های توریستی برخوردار هستند؛ به این معنا که بدون نیاز به اخذ ویزا و طی تشریفات آن، می‌توانند به حداقل ۱۶۷ کشور جهان سفر کنند.

در رتبه‌بندی اعتبار جهانی پاسپورت‌ها، گذرنامه‌های صادر شده توسط ۱۹۹ کشور برای ورود به ۲۲۷ مقصد گردشگری مورد بررسی قرار گرفته است. پاسپورت‌های ۴۵ کشور اعتبار حداقلی را دارد. قدرت پاسپورت آمریکایی نسبت به ۲۰۱۸ تنزل کرده است.

ژاپن و سنگاپور در سال ۲۰۱۹ در لیست کشور‌های دارای قدرتمندترین پاسپورت قرار گرفتند. بر اساس بررسی‌های شرکت هنلی در یک دوره ۱۸ ماهه کشور‌های آسیایی به‌عنوان صاحبان قدرتمند گذرنامه در جهان شناخته شده‌اند. شاخص گذرنامه هنلی به‌عنوان یک منبع ارزشمند جهانی و یک منبع استاندارد برای دولت‌ها به رتبه‌بندی اعتبار پاسپورت‌های جهان می‌پردازد.

این شاخص ۱۹۹ پاسپورت و ۲۲۷ مقصد گردشگری را بررسی می‌کند که با توجه به جایگاه برابر برخی کشورها، در این رده‌بندی ۱۰۹ رتبه قرار گرفته است. فهرست گذرنامه هنلی، رتبه اعتباری کلیه گذرنامه‌های جهان را با توجه به تعداد مقصدی که دارندگان آن‌ها می‌توانند بدون ویزای قبلی (توریست‌های معتبر) آن‌ها به آنجا دسترسی پیدا کنند مورد سنجش قرار می‌دهد.

این رتبه‌بندی براساس داده‌های انجمن بین‌المللی حمل‌و‌نقل هوایی (IATA)، بزرگ‌ترین بانک اطلاعاتی جهان در مورد اطلاعات گردشگری صورت گرفته است. این رتبه‌بندی براساس اینکه هر گذرنامه روی تعداد کل مقصد‌هایی که دارنده می‌تواند بدون ویزا در دسترس داشته باشد، بررسی می‌شود.

به این معنی که اگر دارندگان پاسپورت قبل از عزیمت به کشوری نیاز به تایید دولت مقصد و دریافت ویزا نداشته باشند یا اینکه بتوانند هنگام ورود به مقصد ویزای سنتی یا الکترونیکی دریافت کنند نمره پاسپورت آن‌ها عدد یک محسوب می‌شود. اما اگر دارنده پاسپورت کشوری قبل از سفر به کشور دیگر نیاز به این داشته باشد که ویزای سنتی یا الکترونیکی را با تایید دولت مقصد دریافت کند نمره پاسپورت آن‌ها صفر خواهد بود.

کشور‌های آسیایی با کاهش قدرت پاسپورت آمریکا و انگلیس برتری یافتند. با نزدیک شدن به سه ماه پایانی سال ۲۰۱۹، توریست‌های ژاپن و سنگاپور با امتیاز ورود به ۱۸۹ کشور بدون ویزا یا ویزای هنگام ورود در صدر جدول رده‌بندی شاخص پاسپورت هنلی قرار گرفتند و آلمان که در سال ۲۰۱۸ در صدر قرار داشت در رده دوم در کنار کره جنوبی و فنلاند قرار گرفت و شهروندان این سه کشور می‌توانند به ۱۸۷ مقصد خارجی در سراسر جهان بدون ویزا سفر کنند.

فنلاند که سال گذشته در جایگاه سوم این رده‌بندی قرار داشت اکنون رتبه دوم این فهرست را به‌دست آورده که قدرت گذرنامه‌اش را مدیون سیاست در‌های باز پاکستان است. دولت پاکستان به تازگی سیستم ویزای الکترونیکی (ETA) را راه‌اندازی کرده که به شهروندان بیش از ۵۰ کشور از جمله فنلاند، ژاپن، مالت، اسپانیا، سوئیس و امارات‌متحده عربی در کنار انگلیس و ایالات‌متحده آمریکا اجازه دسترسی آزادتر را داده است.

دانمارک، ایتالیا و لوکزامبورگ مشترکا در رده سوم قرار گرفتند و هر کدام امتیاز ویزای ورود به ۱۸۶ کشور را دارند. فرانسه و سوئد هم جایگاه چهارم را با ۱۸۵ امتیاز کسب کردند. انگلیس و آمریکا با ۱۸۳ امتیاز در جایگاه ششم قرار گرفتند که در واقع پایین‌ترین رتبه این دو کشور از سال ۲۰۱۰ تاکنون بوده و افت قابل‌توجهی نسبت به رتبه اول در سال ۲۰۱۴ داشته‌اند.

براساس بررسی‌های ۱۴ ساله شاخص هنلی، انگلیس همیشه یکی از پنج کشور برتر در اعتبار جهانی پاسپورت بوده، اما با خروج آن از اتحادیه اروپا و برگزیت قدرت پاسپورت آن کاهش یافت. همچنین آمریکا با اعمال سیاست‌های سرسختانه مهاجرتی و ناسیونالیستی ترامپ، از ۱۸۶ امتیاز در سال ۲۰۱۸، با کاهش ۳ امتیاز در سال ۲۰۱۹، اکنون در رتبه ششم قرار گرفته است. افغانستان همچنان با ۲۵ امتیاز در رتبه ۱۰۹ جهان در رتبه آخر این فهرست باقی ماند.

در رده‌بندی پاسپورت‌های معتبر دنیا، پاسپورت ایران چند پله بالاتر از پاسپورت‌های سوریه، عراق، لیبی، یمن و سودان و افغانستان قرار دارد و در بین ۱۰۹ کشور رتبه ۱۰۱ را به خود اختصاص داده است.

در سال ۲۰۱۸ ایران از بین ۱۰۶ رتبه، جایگاه ۹۸ را به‌دست آورده بود و هشت پله با آخرین کشور که عراق بود فاصله داشت که شهروندان ایرانی امکان سفر به ۴۳ کشور بدون ویزا یا ویزای در مقصد را داشتند. در سال ۲۰۱۹، ایران از بین ۱۰۹ رتبه، به همراه کره شمالی، بنگلادش، اریتره و لبنان در جایگاه ۱۰۱ این رده‌بندی قرار گرفتند. شهروندان این پنج کشور امکان دسترسی آزاد به ۳۹ کشور را دارند و برای سفر به ۱۸۷ مقصد دیگر باید ویزا تهیه کنند.

بر اساس تحقیقات صورت‌گرفته، بین باز بودن ویزا (قدرت یا اعتبار پاسپورت) و اصلاحات رو به پیشرفت آن ارتباط مستقیمی وجود دارد؛ به این معنی که حتی در سفر‌های کوتاه‌مدت که حدود ۸۵ درصد سفر‌های جهان را دربر می‌گیرد در یک کشور دموکرات با سیاست‌های باز دریافت ویزا رابطه مستقیمی با قدرت و اعتبار پاسپورت دارد و در مقابل کشور‌هایی که به سمت انزواگرایی و ملی‌گرایی افراطی پیش می‌روند از شرایط پذیرش ویزا در مقصد و اعتبار پاسپورت‌ها دور می‌شوند.

در رده‌بندی شاخص پاسپورت هنلی، شرایط ژئوپلیتیک و روابط با دیگر کشور‌ها در میزان اعتبار پاسپورت‌ها تاثیرگذار است. آزاد بودن شرایط ویزا نه‌تن‌ها در رشد اقتصادی بلکه برای بهبود و پیشرفت اجتماعی و سیاسی نیز پیش‌شرط اساسی محسوب می‌شود.

برای کشور‌های جهان به‌صورت فزاینده‌ای باز بودن ویزا برای پیشرفت اقتصادی و اجتماعی بسیار مهم تلقی می‌شود. افزایش قدرت پاسپورت و تحرک به کل جامعه جهانی برای کشور‌های قدرتمند بسیار اثربخش است و کشور‌هایی که بیشترین سرمایه‌گذاری را داشته‌اند مواضع محکم‌تری در اختیار دارند. کشور‌هایی که دارای برنامه‌های سرمایه‌گذاری برای سفر شهروندان خود هستند بر فهرست اعتبار پاسپورت‌ها اثرگذار است و ارتباط مشابهی بین قدرت پاسپورت و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی وجود دارد.

کشور‌های ثروتمند با کسب اعتبار بیشتر پاسپورت‌های خود منجر به گسترش و تغییراتی در تحرک جهانی شده‌اند. در کشور‌های میزبان ورود مستقیم سرمایه‌های خارجی ارزش حاکمیتی و اجتماعی ایجاد و نقدینگی بدون بدهی را در اقتصاد این کشور‌ها تزریق می‌کند و همچنین در بخش خصوصی هم به شکل سرمایه‌گذاری در شرکت‌های موجود، زیرساخت‌ها، راه‌اندازی املاک و مستغلات تاثیرگذار است.

شاخص پاسپورت هنلی همچنین رشد اعتبار پاسپورت‌ها را به لحاظ بیشترین صعود و سقوط آن طی سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۹ بررسی کرده است که براساس این آمار، امارات با ۴۱ رده صعود و قرار گرفتن در رتبه ۲۰ جهان نسبت به رتبه ۶۱ در سال ۲۰۰۹، در صدر بیشترین جهش اعتباری پاسپورت قرار گرفت. نیجریه با ۳۱ رده سقوط از رتبه ۶۷ در سال ۲۰۰۹ و قرار گرفتن در رتبه ۹۸ در سال ۲۰۱۹ به‌عنوان کشوری با بیشترین کاهش اعتبار پاسپورت در جهان معرفی شد.