یوروی دیجیتالی در بازار اروپا!

ارز‌های دیجیتالی حالا برای جهانیان بسیار شناخته شده اند. یک دهه قبل ارز دیجیتال تنها بحث‌هایی در تئوری و مفاهیم مجازی محسوب می‌شد حالا، اما اغلب نهاد‌های مالی ارز‌های دیجیتالی را به رسمیت می‌شناسند.

امروزه بسیاری از ارز‌های دیجیتالی قدرتی همپای ارز‌های واقعی پیدا کرده‌اند و به بخشی از شبکه مالی جهانی تبدیل شده‌اند. برخی کشور‌ها هم در سال‌های اخیر ارز‌های دیجیتالی مخصوص به خود را معرفی کرده‌اند و برخی دیگر هم سراغ دیجیتالی کردن ارز‌های رایج و مشهور موجود رفته‌اند که تازه‌ترین آن‌ها اروپایی‌ها هستند که اخیرا اعلام کرده‌اند به دنبال یورو دیجیتالی رفته‌اند.

چراغ سبز به یوروی دیجیتالی
بانک مرکزی اروپا گزارش مفصلی منتشر کرده که در آن اشاره کرده ممکن است یک ارز دیجیتال معرفی کند. در این گزارش جامع، چنین احتمالی با دلایل مختلف بررسی شده است. البته این نهاد عنوان کرده است که این ایده را از این هفته با شهروندان، شخصیت‌های دانشگاهی و بانکداران قاره سبز نیز به مشورت خواهد گذاشت.

با افزایش شمار افرادی که از روش‌های غیرنقدی برای خرید‌های خود استفاده می‌کنند، بانک مرکزی اروپا یک قدم به انتشار یک نسخه دیجیتالی از یورو (واحد پول مشترک ۱۹ عضو اتحادیه اروپا) نزدیک‌تر شده است. نهاد سیاست‌گذاری پولی اتحادیه اروپا عنوان کرده است در صورت نیاز در آینده، انتشار این واحد پولی دیجیتال را می‌توان در دستور کار گذاشت.

در گزارش بانک مرکزی اتحادیه اروپا در کنار نام بردن از دلایل احتمالی انتشار این واحد پولی و البته نیاز به مشورت بیشتر با شهروندان، استادان دانشگاه و بانکداران، بیان شده است که هنوز تصمیمی در این باره گرفته نشده است. از طرفی انتشار هرگونه معادل دیجیتالی برای یورو، به‌عنوان مکملی برای آن خواهد بود، نه جایگزین آن. در هر صورت، مشورت با شهروندان و کارشناسان در این باره از ۱۲ اکتبر (دوشنبه پیش رو) آغاز خواهد شد.

کریستین لاگارد، رئیس بانک مرکزی اروپا گفت: «یورو متعلق به اروپایی‌ها و ماموریت ما نگهبانی از آن است. با این حال، شهروندان اروپا به‌طور روزافزونی برای خرید، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری به ارز‌های دیجیتال روی می‌آورند.

از این رو، نیاز است که اعتماد به واحد پولی خود را هم تثبیت کنیم. این سخن به معنای آن است که باید مطمئن شویم یورو می‌تواند با [نیازهای]عصر دیجیتال انطباق داشته باشد. اگر لازم شود، باید آماده انتشار یوروی دیجیتالی باشیم.»

مدیریت بخش خصوصی بر یوروی دیجیتالی
یوروی دیجیتال، تفاوت‌های بسیاری با سیستم‌های غیرپولی کنونی دارد که توسط بخش خصوصی اداره می‌شوند. شاید مهم‌ترین تفاوت را بتوان رسمی بودن آن دانست. اگر این ارز دیجیتال منتشر شود، واحد پولی رسمی بانک مرکزی اروپا خواهد بود و به همین دلیل قابل اعتماد، بدون ریسک و ارزان‌تر از ارز‌های مشابه خواهد بود.

در صورت انتشار این واحد پولی دیجیتال، امکان استفاده آفلاین از آن هم وجود خواهد داشت. به‌عنوان مثال، افراد خواهند توانست به تبادل یوروی دیجیتال در کیف پول دیجیتال خود (در گوشی‌های هوشمندشان) اقدام کرده یا آن را با بلوتوث انتقال دهند.

در هر حال، استفاده از پول نقد در برخی از کشور‌های اروپایی کاهش یافته است. در سوئد که پیشگام این تغییر است، بیشتر بانک‌ها با پول نقد کار نمی‌کنند و فروشگاه‌ها، رستوران‌ها و موزه‌ها فقط پرداخت با کارت بانکی یا پرداخت الکترونیکی را می‌پذیرند. فراگیری ویروس کرونا، این روند را سرعت بیشتری بخشیده و کمتر کسی تمایل به دریافت پول نقد دارد.

البته پول نقد همچنان به دلیل سهولت استفاده و خصوصی بودن مالکیتش، طرفداران خود را دارد و بانک مرکزی اروپا مجبور بوده است این عده را از حذف نکردن یوروی فیزیکی مطمئن کند.

تغییر نگرش نهاد‌های پولی رسمی جهان به مساله ارز‌های دیجیتال مختص بانک مرکزی اروپا نیست. بانک مرکزی چین نیز در حال بررسی یک واحد پول دیجیتال رسمی است و بانک مرکزی سوئد حتی پروژه آزمایشی ارز مخصوص خود را شروع کرده است.

دیدگاه فدرال رزرو آمریکا، بلندمدت‌تر است
لائل برینارد، یکی از اعضای هیات اداره فدرال رزرو در ماه آگوست عنوان کرده بود این نهاد در حال بررسی جایگاه قانونی این واحد‌های پولی در اقتصاد آمریکا است.

اینکه چگونه باید با آن‌ها برخورد شود و چه قوانینی برای پیاده‌سازی‌شان لازم است، مساله‌ای است که باید مورد توجه قرار بگیرد. او توضیح داد «فدرال رزرو هنوز در این باره تصمیمی نگرفته است و باید با صبر و حوصله کافی تمام جوانب امر و همچنین اثرات ارز‌های دیجیتال و نهاد‌های پشتیبان آن‌ها را بررسی کرد.»

در هر صورت، به نظر می‌رسد اتحادیه اروپا فاصله چندانی با معرفی یوروی دیجیتال ندارد. یک کارگروه ویژه از متخصصان بانک مرکزی این اتحادیه به همراه ۱۹ بانک مرکزی ملی حوزه یورو عنوان کرده‌اند به دنبال تقاضا برای مبادلات غیرنقدی باید یک سیستم دیجیتال واحد (در کل اروپا) و کم‌ریسک معرفی شود.

آن‌ها هشدار داده‌اند که رواج جهانی ارز‌های دیجیتال خصوصی می‌تواند نگرانی‌های قانونی و ریسک‌هایی برای ثبات سیستم‌های مالی به دنبال داشته باشد.

ارز دیجیتال شرکتی و کشوری
علاوه بر کشورها، شرکت‌های بزرگ متعددی هم به دنبال ارائه ارز دیجیتال هستند.

فیس‌بوک سال گذشته «لیبرا» (Libra) را راه‌اندازی کرد؛ واحد پولی دیجیتال این شبکه اجتماعی که پشتوانه آن پایه پولی کنونی دولت است. البته سیستم لیبرا توسط فیس‌بوک اداره نخواهد شد و این مسوولیت بر عهده یک نهاد غیرانتفاعی واقع در سوئیس است.

به رغم اینکه لیبرا توسط شرکتی، چون فیس‌بوک حمایت می‌شود و در اوایل کار بسیاری از شرکت‌های بزرگ مشهور از آن حمایت کرده بودند، اما بعدا شرایط به گونه‌ای پیش رفت که بسیاری از نهاد‌ها از حمایت از لیبرا دست کشیدند.

موضوع دیگر آنکه در زمینه ارز دیجیتال نیز کنترل نهاد‌های بزرگ مالی به خصوص کمیسیون نقل و انتقالات مالی فدرال تعیین‌کننده است. امسال این کمیسیون با اجازه ندادن به پیام‌رسان تلگرام برای عرضه ارز دیجیتال «گرام» عملا نخستین سرمایه‌گذاری‌ها در آن را باطل اعلام کرد.

مخالفت این کمیسیون باعث شد تلگرام از عرضه این ارز عقب بنشیند هرچند تا قبل از اعلام عقب‌نشینی چندین میلیارد دلار پیش‌فروش ارز دیجیتال گرام با موفقیت انجام گرفته بود.

به‌طور کلی به نظر می‌رسد نهاد‌های مالی سنتی و قدیمی همچنان گلوگاه‌های اصلی مبادلات مالی را در اختیار دارند و از این رو موفق یا ناموفق بودن یک ارز دیجیتال وابستگی زیادی به همراهی آن‌ها دارد. کنترل بازار‌های ارز مجازی حتی از نظر امنیتی نیز برای دولت‌ها اهمیتی دوچندان دارد.

چند ماه قبل هکر‌هایی که با هک اکانت‌های مشهور توییتر اقدام به دریافت ارز مجازی بیت کوین از کاربران کرده بودند در گلوگاه تبادل آن بیت‌کوین‌ها به ارز‌های دیگر به دام افتادند.

مخالفت‌های واقعی با ارز‌های مجازی
به‌رغم رشد قابل توجه ارز بیت کوین و وسعت گرفتن مسیر استفاده از آن میزان مخالفت با آن‌ها هم کم نیست. همین موضوع به سرعت فراگیری ارز‌های دیجیتال لطمه زده است. سال گذشته ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا گفت ارز‌های دیجیتال پول نیستند و عدم مقررات‌گذاری دارایی‌ها در این حوزه ارز دیجیتال می‌تواند منجر به رفتار‌های غیرقانونی مثل تجارت مواد مخدر و دیگر فعالیت‌های مخرب شود.

ترامپ در آنجا مشخصا به فیس‌بوک اشاره کرد که اگر فیس‌بوک و دیگر شرکت‌ها می‌خواهند تبدیل به بانک شوند باید مسیر قانونی این موضوع را طی کنند و همه مقررات این حوزه را رعایت کنند. ترامپ، اما تنها منتقد ارز‌های دیجیتالی نبوده و پیش از او جروم پاول رئیس بانک مرکزی آمریکا، وزیر اقتصاد فرانسه و رئیس بانک انگلستان مخالفت‌هایی را در زمینه ارز مجازی لیبرا فیس‌بوک بیان کرده بودند.

بانک‌های مرکزی و نهاد‌های قانون‌گذار، نگرانی‌های خود را درباره حریم خصوصی، پولشویی و امنیت مصرف‌کنندگان اعلام کرده‌اند. رونق ارز‌های دیجیتال زمانی ضربه خورد که شرکت‌های معتبری مانند مسترکارت

(MasterCard) و ویزا (Visa) از آن عقب‌نشینی کردند. به رغم این اظهار نظر‌ها عرضه رمز ارزهایی، چون بیت کوین کاهش پیدا نکرده است و حتی گزارش بانک مرکزی اروپا نشان‌دهنده رویکرد جدیدی نسبت به این مسیر است. عرضه ارز دیجیتالی یورو می‌تواند زمینه‌ای برای پذیرش ارز‌های دیجیتالی تعبیر شود.

کارشناسان بازار رمزارز‌ها امیدوارند این گزارش سرآغازی بر قانونی شدن ارز‌های دیجیتال و کاهش ابهام‌ها و نگرانی‌ها درباره آن‌ها باشد.