(تصاویر) گوسفند دشت مغان؛ گوسفند اردبیلی که جهانی شده است!

گوسفند مغان یکی از نژاد‌های گوسفندان اصیل ایرانی است که به دلیل محل نگهداری و پرورش‌اش که شهرستان مغان در استان اردبیل است به «گوسفند مغانی» معروف شده است. 

این گوسفند که در رده‌بندی گوسفندان گوشتی طبقه‌بندی شده به عنوان یکی باکیفیت‌ترین گوسفندان ایرانی شناخته شده که حتی در سطح جهانی نیز جایگاه خوبی دارد. 

ویژگی‌های گوسفند مغانی

گوسفند مغان با اینکه یک گوسفند دم چاق گوشتی محسوب می‌شود، اما دارای پشم و شیر مرغوبی نیز هست و به همین دلیل در ایران به شدت محبوب است. همین کیفیت‌ها باعث شده که این نژاد اصیل ایرانی در کتاب فرهنگ لغت جهانی نژاد‌های دام نیز ثبت شود. 

این گوسفند تحمل بسیار زیادی برای باروری بره‌های سنگین دارد و بهترین مکان پرورش این گوسفند دشت مغان استان اردبیل است. این منطقه به دلیل اینکه دارای هوای نیمه گرمسیری با تابستان‌های گرم و خشک است این گوسفند نیز به راحتی در آنجا پرورش پیدا می‌کند. 

نژاد مغان معمولا در رنگ‌های سفید شکری، نخودی و قهوه‌ای روشن یافت می‌شود، اما نکته جالب اینجاست که دامداران این منطقه رنگ‌های زرد و سفید این نژاد را بیشتر ترجیح می‌دهند. بره‌های این نژاد در بدو تولد و تا چندماهگی دارای رنگ قهوه‌ای مایل به سرخ بوده و بعد از بزرگتر شدن به رنگ سفید در می‌آیند. 

گردن این گوسفند دوست‌داشتنی رشد سریعی دارد و عضلانی است و پشت این گوسفند نیز عضلات قدرتمندی دارد و ران این گوسفند نیز ساختاری عضلانی دارد. گوسفند مغانی معروف است به وزن‌گیری عالی و همین امر توجه دامداران را نسبت به این گوسفند جلب کرده است. 

اندازه گوش و سر این نژاد متوسط است، اما قوچ‌های مغان دارای یک انحنا در بینی خود هستند و بینی رنگ خرمایی دارد. اما بینی میش مغانی صاف است. شکل پوزه این نژاد گرد بوده و معمولا جزء گوسفندان بدون شاخ رده‌بندی می‌شود. همچنین باید به این نکته نیز اشاره کرد که دنبه گوسفند مغانی گرد و جمع و جور و دارای شکاف است. 

تولید گوشت مهمترین هدف پرورش نژاد مغانی است، اما همان‌طور که در بالا ذکر شد شیر این گوسفند کیفیتی بسیار عالی دارد. همچنین پشم این گوسفند نیز مرغوبیت خوبی دارد و در صنعت قالیبافی بسیار مورد توجه است. این نوع گوسفند مغانی گا‌ها به عنوان یک گوسفند گوشتی - شیری نیز طبقه‌بندی می‌شود. همین ویژگی‌های ترکیبی باعث شده که این نژاد در جهان مطرح شود. نکته جالب دیگری که در مورد گوسفند مغانی وجود دارد این است که این از نظر نژادی تقریبا یک نژاد خالص محسوب می‌شود. 

استان اردبیل در پرورش این نژاد باکیفیت بسیار مشهور است و بر اساس آمار‌ها تقریبا ۴۰ درصد از کل گوسفندان موجود در این استان از نژاد مغانی می‌باشند. 

بر اساس اطلاعات منتشر شده گوسفند مغانی در زمان تولد تقریبا ۴ کیلو وزن دارد و در زمان شیرگیری نیز به حدود ۲۳ کیلوگرم می‌رسد. فصل زایش این نژاد اصیل ایرانی اوایل پاییز و اوایل بهار است و نرخ بره‌زایی این گوسفند ۱۲۷ درصد است و حدود ۹۲ درصد نیز نرخ زایش این گوسفند است. حدود ۲۸ درصد نیز نرخ دوقلوزایی دارد که از این حیث رقم بسیار بالایی است. 

میانگین مدت زمان آبستنی این گوسفند ۱۵۱ روز است و طول دوره شیردهی مغانی ۲۱۰ روز است. بر اساس اطلاعات منتشر شده میزان تولید شیر در هر دوره شیردهی ۷۸ کیلوگرم برای هر رأس است. 

وزن یک بره نر در هنگام تولد ۴.۸ کیلوست و در پایان دوره شیرخوارگی به ۲۴ کیلوگرم می‌رسد. وزن یک نر در شش ماهگی به ۳۶ کیلوگرم و در یک سالگی به نزدیکی ۴۰ کیلوگرم می‌رسد.

وزن بره‌های ماده معمولا کمتر است و در هنگام تولد ۴.۴ کیلوگرم که در پایان دوران شیرخوارگی به نزدیک ۲۲ کیلوگرم می‌رسد. همچنین در شش ماهگی وزن بره به ۳۳ کیلو و در یک سالگی به ۳۹ کیلوگرم وزن می‌رسد. به طور کلی وزن گوسفند نر مغانی یک ساله به طور متوسط بین ۳۹ تا ۴۲ کیلوگرم و وزن گوسفند ماده بین ۳۷ تا ۳۹ کیلوگرم است. 

پشم گوسفند مغانی

در بالا گفته شد که هدف از پرورش نژاد مغانی تولید گوشت است، اما در کنار آن پشم این گوسفند نیز می‌تواند منبعی برای درآمد دامداران نیز باشد. پشم این نژاد از دسته پشم‌های ضخیم بوده و بیشترین کاربرد آن در صنعت قالیبافی است. 

بر اساس داده‌ها هر قوچ مغانی سالانه ۲ کیلو و ۳۰۰ گرم پشم تولید می‌کند که این میزان در میش به ۱ کیلو و ۷۵۰ گرم می‌رسد. پشم بره نر ۴۷۰ گرم و بره ماده نیز ۴۰۰ گرم است. نکته دیگر اینکه وزن دنبه قوچ مغان ۸ کیلوگرم است و افزایش روزانه وزن در بره نر حدود ۲۵۰ گرم است. این در حالیست که میانگین افزایش روزانه وزن میش مغانی ۲۳۰ گرم است و وزن دنبه آن ۵ کیلوگرم است.

منبع: راز بقا