یک باکتری چگونه 200 هزار «کَل سکایی» را کشت؟

فرادید| عجیب‌ترین چیز در مورد بز کوهی سایگا یا کل سکایی اتفاقی است که ماه می‌ ۲۰۱۵ رخ داد. ماه می‌ فصل تولیدمثل بود و گله‌های وسیعی از بزهای کوهی سایگا در علفزارهای مرکز قزاقستان در حال نشخوار کردن بودند. ماده‌ها دوقلو به دنیا می‌آوردند و گاهی تک‌قلو. سپس یکی یکی شروع کردند به تکان خوردن، افتادن و مردن. طی چند هفته کوتاه، حدود ۲۰۰۰۰۰ سایگا، معادل ۶۰ درصد از جمعیت جهانی آن‌ها مردند. 

به گزارش فرادید، سایگاها هزاران سال است که در مراتع دورافتاده استپ اوراسیا در آسیای مرکزی زندگی می‌کنند. در قرن نوزدهم، زمانی که این علف‌خواران را به‌خاطر شاخ‌های متمایزشان شکار میکردند، تعدادشان کاهش یافت. 

حافظان محیط زیست دهه‌ها برای احیای جمعیت آن‌ها تلاش کردند، بنابراین وقتی مرگ دسته‌جمعی آنها اتفاق افتاد، آنها شوکه شدند. پس از این اتفاق، کالبدشکافی‌ انجام شد و نمونه‌های خون و بافت برای تجزیه و تحلیل ارسال شد و در نهایت مشخص شد این بزهای کوهی به یک باکتری به نام پاستورِلا مولتوسیدا آلوده شدند. 

این علت به خودی خود غیرعادی نبود. این میکروارگانیسم معمولاً در حیوانات سالم از جمله بز کوهی و گاو یافت می‌شود و معمولاً بی‌ضرر است. اما در این اتفاق، چیزی باید سبب شده باشد باکتری به شکل خارج از کنترلی تکثیر شده و به جریان خون بزهای کوهی نفوذ کرده باشد و منجر به مسمومیت خونی و خونریزی داخلی شده باشد. 

دو مرگ دسته‌جمعی کوچکتر در دهه ۱۹۸۰ در قزاقستان اتفاق افتاد. بنابراین، محققان داده‌های تاریخی آن اتفاق را تجزیه و تحلیل کردند و دریافتند هر دو رویداد پیش از یک دوره هوای غیرمعمول گرم و مرطوب رخ داده است. 

محققان حدس می‌زنند این وضعیت آب و هوایی، برای رشد باکتری‌ها شرایطی عالی ایجاد کرد و سبب مرگ و میرها در رویداد قبلی شد. اکنون، محققان نگران این هستند که شرایط آب و هوایی مشابه سبب رویداد سال ۲۰۱۵ شده باشد، بنابراین مرگ‌های جمعی نظیر این می‌تواند در جهان در حال گرم شدن، دوباره تکرار شود. 

خوشبختانه، سایگاهای مقاوم به طور کلی از بین نرفتند. تحت نظارت دقیق حافظانی که از آن‌ها مراقبت می‌کنند، اکنون تخمین زده می‌شود حدود دو میلیون سایگا در علفزارهای قزاقستان، روسیه و ازبکستان و همچنین یک زیرگونه مرتبط که در مغولستان زندگی می‌کند، پرسه بزنند. 

اقداماتی علیه شکار غیرقانونی و اجرای قانون، حفاظت از زیستگاه، نظارت بر جمعیت و مشارکت جامعه محلی همگی اثربخش بوده است. 

ماه دسامبر ۲۰۲۳، اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت، سایگا را از وضعیت «در معرض خطر بحرانی» به «تقریباً در معرض خطر» سوق داد. اما محققان هشدار می‌دهند این بازیابی قابل‌توجه به معنای ایمنی همیشگی این گونه نیست. مانند بسیاری از گونه ها، آینده آنتلوپ سایگا نامشخص است.

مترجم: زهرا ذوالقدر