(تصاویر) آیا حیوانات هم با یکدیگر دوست می‌شوند؟

در سال ۲۰۲۰ یک ویدیو عجیب از یک کایوت (گرگ صحرایی آمریکایی) و یک گورکن منتشر شد. این ویدیو باعث شد کاربران اینترنت با تعجب و شگفتی از خود بپرسند که آیا حیوانات هم با همدیگر دوست می‌شوند یا خیر. ویدیو توسط یک دوربین مدار بسته در کالیفرنیا ضبط شده بود و تلاش یک کایوت را برای عبور از یک آبگذر نشان می‌دهد. کایوت تنها نمی‌رود و کمی صبر می‌کند تا گورکن برسد. در هنگام راه رفتن درون آبرو نیز کایوت نگاه می‌کند که گورکن می‌آید یا خیر.

حیوانات با همدیگر دوست می‌شوند و برای این ارتباط ارزش قائل هستند

رفتار عجیب بین این دو نشان می‌دهد ظاهرا حیوانات نیز می‌توانند ارتباط دوستانه‌ای با هم داشته باشند. اما آیا می‌توان ارتباط آنها را با آنچه به‌عنوان دوستی در انسان‌ها تعریف می‌شود، مقایسه کرد؟ بررسی‌های دانشمندان نشان می‌دهد که در بسیاری از حیوانات اجتماعی، رفتارهای خاصی دیده می‌شود که در گونه‌های دیگر نیست. در واقع گویا آنها به برخی هم‌نوعان خود نزدیک‌تر هستند.

به‌عنوان مثال دلفین‌های نر ترجیح می‌دهند هنگام جستجو در اسفنج‌های دریایی با کسانی همراه شوند که همانند آنها جستجو می‌کنند. فیل‌ها نیز هنگام برخورد با فیل‌هایی که می‌شناسند احوال‌پرسی صمیمانه‌تری دارند. حتی میمون‌ها و شامپانزه‌ها نیز ارتباط صمیمی خود با سایر هم‌نوعان را به‌وسیله جوریدن (جستجوی بدن دیگری برای کشتن انگل‌های خارجی) نشان می‌دهند. این رویکرد در میان کلاغ‌ها نیز دیده شده است.

آیا می‌توان رفتارهای اشاره‌شده را اینگونه تفسیر کرد که حیوانات با یکدیگر دوست می‌شوند؟ دکتر Delphine De Moor، پژوهشگر بوم‌شناسی رفتاری دانشگاه اکستر بریتانیا شکل‌گرفتن رفتارهای اجتماعی بین حیوانات را برای تعامل بهتر با محیط می‌داند. به‌باور وی نمی‌توان گفت که همه حیوانات با همدیگر دوست می‌شوند، بلکه این رویکرد در حیوانات بسیار اجتماعی وجود دارد.

به‌باور وی ارتباط بین حیوانات توسط سطح اعتماد و نزدیکی تعیین می‌شود. به‌طورکلی الگوهای تعاملی سبب شکل‌گیری ارتباط می‌شوند و اگر تعاملات مثبت تکرار شوند، اعتماد ایجاد خواهدشد. اگر دو جانور بتوانند ارتباطی پایدار، طولانی و مفید (مواردی که در انسان‌ها نیز مهم هستند) ایجاد کنند، آنگاه می‌توان انتظار داشت که رابطه دوستی شکل بگیرد.

رفتارهای نشان‌ دهنده دوستی در حیوانات

پژوهشگرانی که روی نخستی‌سانان تمرکز کرده‌اند نیز نظر جالبی در این مورد دارند. به‌باور آنها شیمی اعصاب (Neurochemistry) نیز نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری اینگونه ارتباطات دارد. دکتر Catherine Crockford، پژوهشگر ارشد مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه این مسئله را با دقت بررسی کرده است.

به‌گفته دکتر کراکفورد هنگامی که یک نخستی‌سان شروع به جوریدن هم‌نوع خود می‌کند، هورمون اکسی‌توسین در خون آزاد می‌شود. این هورمون باعث می‌شود که سطح استرس جانور کاهش یابد و احساس بهتری داشته باشد. به‌همین‌خاطر همین رفتار را تکرار می‌کند. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که جوریدن یک دوست می‌تواند سبب کاهش هورمون کورتیزول شود. هورمونی که معمولا با احساسات منفی مثل اضطراب ارتباط دارد.

جالب اینجاست که این فرآیند بدون ارتباط صمیمی رخ نمی‌دهد. به‌بیانی دیگر اگر دو میمون با همدیگر صمیمی نباشند، جوریدن نمی‌تواند سبب کاهش هورمون کورتیزول شود. در واقع اینگونه به‌نظر می‌رسد که حیوانات با همدیگر دوست می‌شوند؛ زیرا اینکار روی سلامت روان آنها تاثیر مثبتی دارد.

پیشتر دانشمندان هنگام مشاهده میمون‌های رزوس متوجه شده بودند که حیوانات نیز با همدیگر دوست می‌شوند. هرچند در طول چند دهه اخیر پژوهش‌های گسترده‌ای در این زمینه انجام شده است. نتایج نیز نشان می‌دهند که دوستی و ارتباط نزدیک بین حیوانات فقط به میمون‌ها محدود نمی‌شود و در دیگر پستانداران نیز وجود دارد.

اگر یک جانور بتواند یک ارتباط دوستی قوی را برای مدت طولانی حفظ کند؛ قادر خواهد بود زندگی طولانی‌تری داشته باشد، فرزندان بیشتری را به‌دنیا بیاورد و استرس کمتری را تجربه کند. گویا حیوانات نیز متوجه هستند که اینگونه روابط می‌تواند برای دو طرف سودمند باشد. به‌همین‌خاطر وال‌های قاتل غذای خود را با دیگری به‌ اشتراک می‌گذارند و حتی می‌گویند که کجا می‌توان غذا پیدا کرد.

اگر یک وال قاتل دوستان زیادی در گروه خود داشته باشد، احتمال کمی وجود دارد که در زمان کمبود غذا با مشکل جدی مواجه شود. این مسئله در مورد کفتارها نیز دیده شده است. کفتارهایی که دوستان بیشتری دارند، در چالش‌های اجتماعی درون خود از حمایت بیشتری برخوردار خواهند شد. تا به اینجا می‌توان با قطعیت گفت که حیوانات نیز با همدیگر دوست می‌شوند. هرچند سطح دوستی بین حیوانات از این هم فراتر می‌رود.

فداکاری در جانوران مختلف

دوستی در میان حیوانات با مسئولیت‌ها و فداکاری‌های مهم آغشته است. به‌عنوان مثال گاهی حیوانات راضی هستند که به‌خاطر دوست خود ریسک کنند. آنها حتی حاضرند رفتارهای خطرناکی از خود نشان دهند که در حالت عادی انجام نخواهند داد. در این زمینه خفاش خون‌آشام بهترین نمونه است. اگر این جانور احساس کند که دوستش گرسنه مانده، حاضر است غذایی که تازه خورده را بالا آورد. این در حالی است که با اینکار بخشی از خون خود را نیز بالا خواهد آورد.

در میان شامپانزه‌ها نیز ارتباط دوستی بسیار قوی است. اگر یک شامپانزه مادر بمیرد و فرزند کوچکی داشته باشد، شامپانزه دوست حاضر است مسئولیت این فرزند را بر عهده بگیرد. در این مورد فرق هم نمی‌کند که دوست اشاره شده نر یا ماده باشد. توجه داشته باشید که بزرگ کردن یک شامپانزه کوچک می‌تواند برای یک شامپانزه نر بسیار سخت باشد.

سبک زندگی شامپانزه نر کاملا کند خواهد شد و مجبور است شامپانزه کوچک را همه‌جا با خود ببرد. همچنین باید در مواقعی حرکت خود را با سرعت شامپانزه کوچک تنظیم کند. علاوه بر اینها، باید محل خواب خود را با مهمان ناخوانده به اشتراک بگذارد و از فعالیت‌های گروهی اجتناب کند. اینگونه‌ فعالیت‌ها به‌خاطر میزان خشونت برای شامپانزه کوچک خطرناک هستند. این مسئله به‌خوبی نشان می‌دهد که نه‌تنها حیوانات دوست می‌شوند، بلکه حاضرند در این مسیر فداکاری نیز بکنند.

دوستی بین گونه‌های مختلف حیوانات

تا الان تمام موارد دوستی که بررسی کردیم، به‌ اعضای داخلی یک گونه مربوط می‌شدند؛ اما باید بدانید که حیوانات دو گونه مختلف نیز با همدیگر دوست می‌شوند. در سال ۲۰۲۲ یک پژوهش عجیب اخبار علمی را به لرزه درآورد. بررسی‌ها نشان می‌داد که شامپانزه‌های وحشی و گوریل‌های جمهوری کنگو توانسته بودند مرز بین دو گونه را رد کنند و دوستی‌های ۲۰ ساله و بیشتر را شکل دهند.

در برخی موارد نیز حیوانات دوگونه مختلف با دخالت انسان دوست می‌شوند. به‌عنوان مثال گربه‌ها و سگ‌هایی که در یک خانه زندگی می‌کنند، اغلب رابطه دوستانه‌ای دارند. در یک باغ‌وحش شخصی در بلژیک نیز یک خانواده از اورانگوتان‌ها با یک گروه از سمورهای آبی دوست شده بودند. این اتفاق پس از آن رخ داد که مالکان باغ‌وحش محل زندگی این دو گونه را به اشتراک گذاشتند.

در مکزیک نیز مورد عجیبی مشاهده شده بود. یک سگ و یک شیر (به‌صورت غیرقانونی) از کودکی با همدیگر بزرگ شده بودند. هرچند آنها پس از انتقال به یک مرکز نگهداری از حیوانات نیز همچنان دوست باقی ماندند. دانشمندان تصور می‌کنند که حیوانات دو گونه مختلف بسیار بیشتر از آنچه ما تصور می‌کنیم با همدیگر دوست می‌شوند.

پژوهشگران در طول دهه‌های اخیر عموما حیواناتی را بررسی کرده‌اند که از خود رفتارهای اجتماعی نشان می‌دهند. به‌همین‌خاطر نیز اطلاعات بیشتری در مورد نخستی‌سانان، فیل‌ها و دلفین‌ها داریم. حتی گاهی اوقات این حیوانات برای کل عمرشان تحت‌نظر بوده‌اند. طبیعتا بررسی دقیق‌تر رفتارهای اجتماعی جانوران دیگر نیز می‌تواند به‌‌نتایج جذابی ختم شود. در این حالت موارد جالب‌تری را خواهیم دید که در آن حیوانات با یک گونه کاملا متفاوت دوست می‌شوند.

همچنین شواهدی مربوط به دوستی میان حیوانات و مخصوصا نخستی‌سانان می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد نحوه تکامل انسان ارائه کند. آخرین نیا مشترک ما و میمون‌ها حدود ۲۵ میلیون سال پیش زندگی می‌کرد. به‌همین‌خاطر می‌توان گفت که تاثیر دوستی بر ترشح هورمون‌های مختلف از میلیون‌ها سال پیش وجود داشته است. در واقع بدن انسان اینگونه تکامل یافته که به ارتباط و دوستی نیاز داشته باشد.

منبع: خبرآنلاین