شناسایی 4 گونۀ متفاوت «شاه کبرا» بعد از 188 سال

فرادید| ۱۸۸ سال است که شاه کبرا یک گونه واحد به نام اوفیوفاگوس هانا (Ophiophagus hannah) معرفی شده، در حالی که این گونه پراکنده، تفاوت‌های زیادی در رنگ بدن و سایر ویژگی‌های فیزیکی در مناطق مختلف دارد. این موضوع دانشمندان را به این پرسش سوق داد که آیا شاه کبرا یک گونه است یا خیر. 

به گزارش فرادید، در مطالعه‌ای که سال ۲۰۲۱ منتشر شد، دانشمندان تفاوت‌های ژنتیکی بین جمعیت‌های شاه کبرا را تأیید کردند. بر اساس این تحقیقات، دانشمندان اکنون تفاوت‌های فیزیکی نمونه‌های موزه مقایسه را کرده و چهار گونه مجزا را شناسایی کرده‌اند: شاه کبرا شمالی (O. hannah)، شاه کبرا سوندا (Ophiophagus bungarus)، شاه کبرا گات غربی (Ophiophagus kaalinga) و شاه کبر لوزان (Ophiophagus salvatana). 

گوری شانکار پوگیری، نویسنده این مطالعه و بنیانگذار بنیاد کالینگا و مدیر مرکز اکولوژی جنگل‌های بارانی کالینگا، گفته: «احساس می‌کنم ما تاریخ‌ساز شدیم.» 

شاه کبراها در محیطهای مرطوب، از جمله جنگل‌های باز و باتلاق‌های انبوه حرا، از شمال هند تا جنوب چین و سراسر آسیای جنوب شرقی زندگی می‌کنند. در سراسر این مناطق، ظاهر آن‌ها از نظر رنگ بدن، طرح و اندازه فرق دارد. 

در مطالعه سال ۲۰۲۱، تجزیه و تحلیل DNA که تقریباً کل محدوده پراکندگی آن‌ها را در بر می‌گرفت، منجر به شناسایی چهار اصل و نسب ژنتیکی متمایز آن‌ها شد. این اصل و نسب به نام گونه‌های کاندید تاییدشده طبقه‌بندی شدند؛ گونه‌هایی که هنوز به طور رسمی توصیف و نامگذاری نشدند. 

بر اساس این تحقیق، مطالعه جدید به تفاوت‌های فیزیکی میان ۱۵۳ نمونه موزه پرداخته است. تجزیه و تحلیل ریخت‌شناسی بدن نمونه‌ها از جمله الگوهای رنگی، عرض بدن و ویژگی‌های دندانی، محققان را به شناسایی چهار گونه منطبق با دودمان ژنتیکی یافت‌شده در مطالعه پیشین سوق داد. 

شاه کبرای شمالی (O. hannah) در سراسر زیر-هیمالیا، شرق هند، میانمار و هندوچین گسترده است و به سمت جنوب تا باریکترین بخش شبه‌جزیره تایلند، در کرا ایستموس گسترش یافته است. نمونه‌های بزرگسال نوارهای زرد تیره و بین ۱۸ تا ۲۱ دندان دارند. 

سر و گردن اوفیوفاگوس هانا تقریباً بدون نوار با نوارهای لبه تیره خالدار است که روی بدنش چرخیدند

شاه کبرا سوندا (O. bungarus) در شبه‌جزیره مالایی و جزایر سوندای بزرگ از جمله سوماترا، بورنئو و جاوه و همینطور در میندورو در فیلیپین زندگی می‌کند. نمونه‌های بزرگ این گونه معمولاً بدون نوار هستند یا نوارهای باریک و رنگ‌پریده با لبه‌های تیره در امتداد بدنشان دارند. 

اوفیوفاگوس بونگاروس گونه‌های بزرگی هستند که معمولاً بدون نوار هستند یا نوارهای باریک رنگ‌پریده با لبه‌های تیره دارند

شاه کبرای گات غربی (O. kaalinga) به گات‌های غربی شبه‌جزیره هند محدود می‌شود. تفاوت این گونه با او. بانگاروس اینست که لبه‌های تیره اطراف نوارهای رنگ‌پریده در طول بدنش ندارد. 

طرح بدن اوفیافاگس کالینگر نواری است اما لبه‌های تیره‌تر ندارد

مانند او. کالینگا، شاه کبرای لوزون (O. salvatana) در جزیره لوزون در شمال فیلیپین زندگی می‌کند. در قیاس با نوارهای سه گونه دیگر، نوارهای بدن این گونه بسیار کم‌رنگ و زاویه‌دار است. 

نوارهای بدن بسیار کمرنگ اوفیافاگس سالواتانا در قیاس با سه گونه دیگر 

تمام این گونه‌ها سمی هستند. شاه کبرا یکی از سمی‌ترین مارهای جهان است و با یک نیش خود مقدار زیادی زهر آزاد می‌کند که قادر است انسان را در کمتر از ۱۵ دقیقه بکشد. مطالعه جدید نشان داده که این این موضوع می‌تواند نخستین گام در تولید پادزهر بهبودیافته از نیش اوفیافاگس در مناطق مربوطه باشد. 

پوگیری معتقدست که شاید گونه‌های ناشناخته‌ی بیشتری شاه کبرا در جزایر کوچکی که بخشی از این تحقیق نبوده‌اند، وجود داشته باشد: «مطالعه آن‌ها هم اکنون در حال انجام است!»

مترجم: زهرا ذوالقدر