تصاویر؛ نیل‌گای یا گاومیش آبی: بزرگترین و عجیب‌ترین آنتلوپ هند که مانند اسب شیهه می‌کشد و زیگزاگ می‌دود

نیل‌گای (Nilgai) که در فارسی گاه به آن «گاومیش آبی» گفته می‌شود، بزرگ‌ترین گونه‌ی آنتلوپ در آسیاست و بومی شبه‌قاره هند است.

این حیوان با بدنی درشت، رنگ آبی - خاکستری در نر‌ها و ظاهری شبیه اسب، یکی از جانداران شگفت‌انگیز طبیعت هند به شمار می‌رود. با وجود اندازه و اهمیتش در زیست‌بوم‌های هند، بسیاری از رفتار‌ها و منشأ آن همچنان برای دانشمندان رمزآلود و خاص است. 

ریشه‌های باستانی و جایگاه فرهنگی

 نیل‌گای قدمتی دیرینه در شبه‌قاره هند دارد و شواهد فسیلی نشان می‌دهد که این گونه از اواخر دوران پلیستوسن در این منطقه زیسته است. به‌نظر می‌رسد این حیوان در دشت‌های هند تکامل یافته و خود را با زیستگاه‌های خشک و نیمه‌خشک وفق داده است. 

در فرهنگ هندو، نیل‌گای جایگاهی ویژه دارد و به دلیل شباهت ظاهری‌اش با گاو، نام «گاو آبی» را بر آن نهاده‌اند. در بسیاری از مناطق روستایی، همین تصور باعث شده که مردم آن را مقدس دانسته و از شکارش پرهیز کنند، که این مسئله نوعی حفاظت غیررسمی برایش به ارمغان آورده است. 

ویژگی‌های ظاهری و رفتارشناسی

نر‌های بالغ نیل‌گای وزنی بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم دارند و قد آنها تا شانه‌ها می‌تواند به بیش از ۱.۵ متر برسد. رنگ بدن نر‌ها به‌طور معمول آبی - خاکستری است، در حالی که ماده‌ها رنگی متمایل به قهوه‌ای روشن یا خاکی دارند. هر دو جنس دارای نشانه‌های سفید در صورت و پا‌ها هستند، اما تنها نر‌ها شاخ دارند؛ شاخ‌هایی کوتاه، مخروطی‌شکل و به‌طور میانگین ۱۵ تا ۲۵ سانتی‌متر.

نیل‌گای‌ها در طول روز فعال‌اند و زیستگاه‌های باز، دشت‌های هموار، جنگل‌های کم‌پشت و حتی زمین‌های کشاورزی را ترجیح می‌دهند. آنها گیاه‌خوار هستند و از علف‌ها، برگ‌ها، میوه‌ها و محصولات زراعی تغذیه می‌کنند؛ مسئله‌ای که اغلب آنها را وارد درگیری با کشاورزان می‌کند.

نیل‌گای‌ها با وجود جثه بزرگ دونده‌های سریعی هستند و توانایی بالایی در فرار از دست شکارچیانی، چون پلنگ‌ها و سگ‌های وحشی دارند. 

پراکندگی جغرافیایی و وضعیت حفاظتی

نیل‌گای به‌طور عمده در شمال و مرکز هند یافت می‌شود، اما در مناطقی از ایالت تگزاس آمریکا نیز معرفی شده و در زمین‌های شخصی و مزارع حیات‌وحش رها شده است. در هند، این گونه در خطر انقراض نیست، اما در برخی مناطق، جمعیت آن به دلیل تخریب زیستگاه، تصادفات جاده‌ای و تعارض با کشاورزی دچار آسیب شده است. 

مسئله حفاظت از نیل‌گای در هند پیچیده است. با وجود اینکه این حیوان تحت حمایت قانونی است، در مناطق پرجمعیت کشاورزی، جمعیت رو به افزایش آن موجب بحث‌هایی درباره‌ی کنترل و کاهش جمعیت شده است. نبود شکارچیان طبیعی در برخی مناطق باعث شده شمار نیل‌گای‌ها بدون کنترل افزایش یابد و این مسأله به دغدغه‌ای برای مدیریت حیات وحش بدل شود. 

عجیب‌ترین ویژگی‌های نیل‌گای

نیل‌گای‌ها چند ویژگی عجیب دارند که آنها را از سایر آنتلوپ‌ها متمایز می‌کند. این ویژگی‌ها باعث شده که این جانور هندی هم به لحاظ ظاهری و هم به لحاظ رفتاری بسیار خاص باشد. 

آهوست، نه گاو: با وجود ظاهر و نام محلی‌اش که به معنای «گاو آبی» است، نیل‌گای از تیره‌ی گاوان نیست، بلکه از خانواده‌ی آهو‌ها و بز‌های کوهی به شمار می‌رود. 

صدایی عجیب و غریب: نیل‌گای‌ها صدا‌هایی غرغرمانند و غیرعادی تولید می‌کنند، اما تعجب‌برانگیزترین صدای آنها فریاد هشدارشان است که به طرز عجیبی شبیه به شیهه‌ی اسب‌هاست. 

مهاجر به آمریکا: نیل‌گای‌ها در اوایل قرن بیستم به ایالت تگزاس در آمریکا وارد شدند و امروزه در مزارع خصوصی و زمین‌های شکار، جمعیت پایداری دارند. 

دوندگانی با الگوی عجیب: هنگام احساس خطر، نیل‌گای‌ها با سرعتی بیش از ۴۸ کیلومتر بر ساعت به‌صورت زیگزاگ می‌دوند؛ رفتاری که شکارچیان و حتی رانندگان را به اشتباه می‌اندازد. 

آب‌گریز هستند: برخلاف بیشتر پستانداران بزرگ، نیل‌گای‌ها تمایل چندانی به شنا کردن یا ورود به آب ندارند، که رفتاری غیرمعمول در میان حیوانات علف‌خوار است.

این ویژگی‌های عجیب و تضادآمیز، نیل‌گای را به یکی از منحصر‌به‌فردترین حیوانات آسیا تبدیل کرده است؛ موجودی که هم باشکوه و هم دردسرساز است.

منبع: راز بقا