چرا مردمک چشم گوسفندها و بزها «مستطیلی» است؟
اگر به چشمهای یک گوسفند خیره شوید، ممکن است متوجه نکتهای عجیب شوید. برخلاف مردمکهای گرد و متحرک ما انسانها، گوسفندها در مرکز چشم خود شکلی سیاه و مستطیلی دارند. اما دلیل این تفاوت چیست؟
فرادید| گوسفندان، بزها و گوزنها به نشخوارکنندگان معروف هستند. نشخوار یعنی جویدن دوبارهی غذایی که تا حدی هضم شده، پیش از آنکه در نهایت بلعیده شود. وجه اشتراک دیگر گوسفندها، گوزنها و بزها اینست که گاهی مجبور میشوند وقتی شکارچی از راه میرسد، فرار را بر قرار ترجیح دهند و اینجاست که مردمکهای افقی آنها بسیار کارآمد میشود.
به گزارش فرادید، مارتی بَنکس، پژوهشگر اصلی آزمایشگاه بنکس در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، سال ۲۰۲۴ توضیح داد: «مردمک افقی با تنها یک استثنا که توانستیم پیدا کنیم، با حیواناتِ طعمه مرتبط است. کاملاً مشخص بود که این حیوانات همیشه چشمهایی در دو سوی سر دارند، نه چشمهای روبهرو مانند ما.»
«قرار گرفتن چشمها در دو سوی سر به آنها اجازه میدهد ۳۶۰ درجه اطراف خود را ببینند؛ کاری که بدیهیست ما نمیتوانیم انجام دهیم. مردمک کشیده دید پانورامیک را تقویت میکند، چون نور بیشتری وارد چشم میشود؛ بنابراین چشم چپ میتواند پشت حیوان در سمت چپ را ببیند و طول بیشتر مردمک سبب میشود نور بیشتری از آن جهت وارد شود و دید بهتری فراهم شود.»
«جالب اینجاست که باریک بودن عمودی مردمک سبب میشود خطوط افقی در میدان دید حیوان واضحتر شوند. این ویژگی احتمالاً برای قرار دادن دقیق پاها روی زمین هنگام فرار از شکارچی بسیار حیاتی است.»
سپیداج (Cuttlefish)
در واقع، تنوع شکل مردمکها در قلمروی حیوانات بسیار گسترده است. گربهها شکافهای عمودی دارند که برای شکار کمینمحور ایدهآل است، در حالی که شکارچیان بلندقدتری مانند انسانها معمولاً مردمکهای گرد دارند. اگر فکر میکنید مردمک گوسفند عجیب است، کافیست به مردمک عجیب و موجدار سپیداج نگاه کنید.
خدنگ (مانگوس)
با این حال، شاید عجیبترینِ همه، خدنگ (مانگوس) باشد. در حالی که بیشتر حیوانات از قاعدهی «عمودی برای شکارچیان و افقی برای طعمهها» پیروی میکنند، این پستاندار شکارچی مردمکی شبیه گوسفند دارد. بنکس میگوید: «این حیوان اصلاً با توضیح ما جور درنمیآید.»
مترجم: زهرا ذوالقدر
