گاوهای فراموش‌شده‌ای که 130 سال در جزیرۀ متروکه زندگی کردند

فرادید|  در اواخر قرن نوزدهم یک گله گاو توسط کشاورزی به نام «هورتَن» به جزیره آمستردام در اقیانوس هند جنوبی آورده شد. او به‌همراه خانواده‌اش با هدف کشاورزی و دامداری وارد جزیره شد، اما به‌دلیل دشواری سازگاری با زمین و شرایط محیطی، پس از مدت کوتاهی آنجا را ترک کرد. هورتن و خانواده‌اش گاوها را در جزیره رها کردند؛ حیواناتی که برخلاف همه انتظارها زنده ماندند و به‌تدریج تعدادشان افزایش یافت.

به گزارش فرادید، به مرور زمان، این گروه کوچک به جمعیتی غیرمنتظره و نزدیک به دو هزار رأس گاو رسید. این موضوع توجه دانشمندان را به خود جلب کرد، زیرا باور رایج این بود که چنین شرایطی باید به نابودی کامل یک گله منجر شود. توانایی این گاوها در سازگاری و ادامه زندگی در محیطی به‌ظاهر نامناسب، کنجکاوی علمی زیادی ایجاد کرد و پژوهشگران را به بررسی چگونگی این بقا و رشد واداشت.

ریشه‌های ژنتیکی و راز سازگاری

یک مطالعه ژنتیکی روی نسل‌های بعدی این گله، نکات جالبی درباره بقای آن‌ها آشکار کرد. مشخص شد که این گاوها یکدست و هم‌نژاد نیستند، بلکه از تبار دو نژاد متفاوت به‌وجود آمده‌اند: گاوهای اروپایی تورین، عمدتاً از نژاد جرزی، و گاوهای زِبو از هند. این ترکیب ژنتیکی احتمالاً نقش مهمی در مقاومت و سازگاری آن‌ها داشته است. گاوهای تورین، به‌ویژه نژاد جرزی، ویژگی‌هایی داشتند که آن‌ها را برای تحمل آب‌وهوای سرد و مرطوب جزیره مناسب می‌کرد.

این پژوهش همچنین منشأ این گله را روشن کرد. برخلاف برخی فرضیه‌های اولیه، این گاوها بازمانده حیواناتی نبودند که قرن‌ها پیش توسط دریانوردان اروپایی در جزیره رها شده باشند. تحلیل ژنتیکی تأیید کرد که پذیرفته‌شده‌ترین روایت درست است: حدود پنج یا شش گاو در سال ۱۸۷۱ توسط هورتن در جزیره آمستردام رها شدند. همین جمعیت بسیار محدود، با وجود سابقه هم‌خونی، به شکل شگفت‌انگیزی سالم باقی ماند و به یک گله بزرگ تبدیل شد.

نقش «وحشی‌شدن» در روند تکامل

فرایندی که «وحشی‌شدن» نامیده می‌شود (یعنی بازگشت حیوانات اهلی به حالت وحشی در نبود مراقبت انسانی) نقش اساسی در بقای این گاوها داشت. در طول نسل‌ها، آن‌ها نه‌تنها با شرایط جزیره سازگار شدند، بلکه به‌عنوان حیواناتی وحشی زندگی کردند. گاوها ساختارهای اجتماعی پیچیده‌ای شکل دادند که شباهت زیادی به گله‌های گاو وحشی داشت.

دانشمندان مشاهده کردند که گروه‌های اجتماعی، به‌ویژه در فصل جفت‌گیری، ساختاری مادرتباری داشتند و نرها اغلب در گروه‌های کوچک‌تر و جدا از ماده‌ها دیده می‌شدند.

نکته جالب این بود که این گاوها دچار «کوتولگی جزیره‌ای» نشدند؛ پدیده‌ای رایج در جزایر که به‌دلیل کمبود منابع، اندازه بدن جانوران به‌تدریج کوچک‌تر می‌شود. بررسی‌های ژنتیکی هیچ کاهش قابل‌توجهی در اندازه بدن آن‌ها نشان نداد. در عوض، به نظر می‌رسد سازگاری آن‌ها از مسیرهای دیگری رخ داده است. پژوهش نشان داد که تغییراتی در ژن‌های مرتبط با دستگاه عصبی آن‌ها به وجود آمده که به تغییرات رفتاری انجامیده و توان بقا در این محیط خاص و منزوی را افزایش داده است.

نابودی گله در سال ۲۰۱۰

با وجود این سازگاری چشمگیر، سرنوشت این گاوها در سال ۲۰۱۰ به شکلی تلخ پایان یافت. پس از نزدیک به ۱۴۰ سال بقا، کل گله نابود شد. این تصمیم بخشی از برنامه‌ای گسترده‌تر برای بازسازی اکوسیستم جزیره بود؛ اکوسیستمی که حضور گاوها آسیب جدی به آن وارد کرده بود.

حفاظت‌گران محیط زیست نگران تأثیر این گله بر گونه‌های بومی جزیره بودند، به‌ویژه آلباتروس آمستردام و گیاه فایلیکا آربورئا که به‌دلیل چرای بیش‌ازحد و لگدمال‌شدن در معرض خطر قرار داشتند.

با وجود تلاش‌هایی که در دهه‌های پیش از این تصمیم برای کنترل جمعیت گاوها انجام شده بود (از جمله کاهش تعداد آن‌ها و محدودکردن‌شان به بخشی از جزیره) در نهایت تصمیم به حذف کامل گله گرفته شد. این کار بدون مشورت علمی گسترده یا جمع‌آوری نمونه‌های زیستی انجام شد و پرسش‌های اخلاقی فراوانی را برانگیخت.

برخی کارشناسان معتقد بودند که این گاوها به بخشی جدایی‌ناپذیر از اکولوژی جزیره تبدیل شده‌اند و حذف آن‌ها ممکن است پیامدهای پیش‌بینی‌نشده‌ای داشته باشد. با این حال، اولویت حفاظت‌گران حفظ حیات وحش بومی جزیره بود و با نابودی این گله، فصل منحصربه‌فردی از تاریخ جزیره به پایان رسید.

مترجم: زهرا ذوالقدر