چرا زود و زیاد عصبانی می‌شوم؟

احساس عصبانیت سریع در ساده‌ترین مواقع که هیچ ضرورتی بر آن نیست، می‌تواند عوارضی را در پی داشته باشد که بهتر است هر چه زودتر از آن جلوگیری کرد. با ما همراه باشید تا علل عصبانیت و روش‌های کنترل آن را بررسی کنیم.

برخی از افراد در زندگی پرمشغله‌ای که دارند، بسیار زود عصبی می‌شوند و این هیجان منفی را به شکل ناسالم و اشتباه بروز می‌دهند.

البته عصبی شدن یک واکنش و هیجان طبیعی است که هر انسانی در موقعیت‌های مختلف زندگی آن را تجربه می‌کند، اما نحوه بروز و مدیریت این هیجان منفی، مهم است. در این مقاله ابتدا علل زود عصبی شدن، نشانه‌های مشکل ساز بودن این موضوع و راهکار‌های درمانی عمومی و تخصصی برای حل این مشکل را توضیح خواهیم داد.

انواع عصبانیت

۳ نوع عصبانیت توسط روانشناسان تشخیص داده می‌شود:

عصبانیت ناگهانی و عجولانه به انگیزه حفظ خود مرتبط است. این توسط انسان و سایر حیوانات مشترک است و هنگامی اتفاق می‌افتد که حیوان شکنجه شود یا به دام بیفتد. این شکل از عصبانیت اپیزودیک است.

خشم مستقر و عمدی واکنشی به آسیب عمدی یا رفتار ناعادلانه درک شده توسط دیگران است. این شکل از عصبانیت اپیزودیک است.

عصبانیت خلقی بیشتر به ویژگی‌های شخصیت مربوط می‌شود تا غرایز یا شناخت ها. تحریک پذیری، کج خلقی، بی ادبی نمونه‌هایی از آخرین شکل عصبانیت است.

علل زود عصبی شدن

عوامل زیادی وجود دارد که باعث برانگیخته شدن خشم میشود. مثلا: از دست دادن صبر، این حس که تلاش و زحمات شما مورد قدردانی قرار نمیگیرد و بی عدالتی. خاطره‌ی یک رویداد آسیب زا یا خشم آور و نگرانی بابت مشکلات شخصی هم از باعث بروز خشم میشود.

به علاوه، براساس انتظاری که به ما یاد داده شده باید از خود، دیگران و دنیای اطراف داشته باشیم، محرک‌های بروز خشم در هر فرد خاص و منحصر به فرد است.

سابقه‌ی شخصی هم در نحوه‌ی واکنش به خشم موثر است. مثلا، اگر به شما یاد داده نشده که چطور خشم خود را به درستی بروز دهید، احساس سرخوردگی در شما لبریز میشود و شما را درمانده میکند یا آنقدر در وجودتان میماند تا بالاخره جایی سر باز میکند.

رویکرد‌های انتسابی، شیمی مغز یا بیماری زمینه‌ای هم در سوق داده شدن به سمت فوران خشم سهیم است.

بخش اعظم شخصیت همه انسان ها، در دوران کودکی شکل می‌گیرد. اگر در این دوران به کودک به درستی آموزش داده نشده باشد که چگونه باید خشم و عصبانیتش را کنترل کند و چگونه باید به شیوه سالم، این هیجانات منفی را تخلیه کند، مسلما در بزرگسالی این شخص با مشکل مواجه خواهد شد. در ادامه به چند دلیل زود عصبی شدن اشاره می‌کنیم:

دوران کودکی و نحوه تربیت شما

اگر در دوران کودکی به شما آموزش نداده باشند که چگونه باید خشم تان را کنترل و مدیریت کنید، و در چه شرایطی می‌توانید آن را بروز دهید و در چه شرایطی لازم است خودتان را بیشتر کنترل کنید، باعث می‌شود در بزرگسالی زود عصبی شوید، نتوانید عصبانیت را کنترل و مدیریت کنید و در هر شرایطی خشم تان را به شیوه ناسالم و اشتباه بروز دهید.

ممکن است این گونه تربیت شده باشید که گمان کنید نباید خشم تان را بروز دهید، بلکه باید سعی کنید آن را سرکوب و مهار کنید. این موضوع در درازمدت می‌تواند بسیار مشکل ساز باشد، به دلیل اینکه شخص به صورت مداوم خشمش را سرکوب و مهار می‌کند و در یک موقعیت دیگر، این خشم انباشته شده را به شدت بروز می‌دهد.

یعنی خشم و عصبانیت او کم کم روی هم جمع می‌شوند و در یک موقعیت خاص بعد از مدت طولانی، به شدت بروز پیدا می‌کنند. ابراز خشم به این صورت، می‌تواند بسیار آسیب زننده باشد. شاید شما با دیدن خشم و عصبانیت کنترل نشده خانواده یا اطرافیان تان، از این هیجان منفی ترسیده اید و تصمیم گرفتید که مثل آن‌ها نباشید، در حالی که نمی‌دانستید که نمی‌توان خشم و عصبانیت را به طور کامل حذف کرد.

به همین دلیل این هیجان منفی را در موقعیت‌های جزئی و کم اهمیت بروز می‌دهید، چون در موقعیت‌هایی که باید آن را به شکل سالم ابراز کنید، این کار را انجام نمی‌دهید، چون می‌ترسید و احساس امنیت نمی‌کنید، به خاطر همین موضوع، در موقعیت‌های جزئی، زود عصبی شده و از کوره در می‌روید.

تجربیات گذشته

اگر در گذشته تجربیات تلخ و منفی مثل تجاوز، دعوا‌های خانوادگی و… را تجربه کرده باشید، اما به هر دلیلی نتوانستید در آن موقعیت‌ها خشم تان را نشان دهید، این موضوع ممکن است باعث شود که خشم پنهان شده ناشی از آن اتفاقات در شما انباشته شوند و در موقعیت‌های اشتباه یا کم اهمیت، به شدت بروز پیدا کنند.

شرایط فعلی

اگر در زندگی فعلی تان دچار مشکلاتی باشید یا بسیار پرمشغله باشید، ممکن است بسیار زود عصبی شوید. همچنین عصبی بودن می‌تواند به دلیل جدایی از شریک عاطفی یا مرگ یکی از عزیزان نیز باشد، زیرا عصبی بودن، بخشی از دوران سوگواری است.

اگر از شریک عاطفی تان جدا شدید یا قصد جدا شدن دارید، اما به دلیل احساسات، عشق و وابستگی نمی‌توانید از او جدا شوید، توصیه می‌کنیم در دوره زندگی پیروزمندانه پس از جدایی شرکت کنید تا بتوانید از دوران سوگواری با موفقیت عبور کنید و بعد از جدایی، سبک زندگی سالمی داشته باشید.

در این دوره شما مهارت‌های لازم برای کاهش دادن وابستگی را آموزش می‌بینید و همچنین به کمک متخصص، روی خودتان کار می‌کنید تا اعتماد به نفس تان را افزایش دهید و شخصیت تان را قوی‌تر کنید.

نشانه‌های فردی که زود عصبی می‌شود

زود عصبی شدن تان بر روی رابطه عاطفی و یا زندگی مشترک تان تاثیرات منفی گذاشته است و مانع از مکالمه دوستانه و صلح آمیز با شریک عاطفی یا همسرتان می‌شود.

احساس می‌کنید باید عصبانیت تان را بیش از حد کنترل کنید، در غیر این صورت به شما یا دیگران آسیب خواهد زد و در موقعیت‌هایی که نباید بروز کند، بروز خواهد کرد.

دائما افکار منفی به ذهن تان می‌آید.
بیشتر بر روی تجارب و اتفاقات منفی تمرکز می‌کنید.

مدام احساس بی حوصلگی، تحریک پذیری و خصومت می‌کنید.
معمولا با دیگران بحث می‌کنید و در حین بحث، زود از کوره در می‌روید.

ممکن است در هنگام عصبانیت، دیگران را تهدید کنید.
بر روی مسائل کم اهمیت، زود عصبی می‌شوید و نمی‌توانید خشم تان را کنترل کنید.

رفتار‌های پرخطر انجام می‌دهید، مثل رانندگی بی پروا و بسیار سریع بدون در نظر گرفتن خطرات احتمالی.
زود مضطرب می‌شوید.

برخی اوقات به شدت افسرده هستید.

راه حل یا چاره عصبانیت سریع و شدید

همانطور که بالاتر هم توضیح دادیم، اگر چیز‌های کوچک باعث می‌شود تا شما به شدت عصبانی شوید، باید پیگیر این مسئله باشید. یافتن علت ریشه‌ای باعث می‌شود که شما محرک‌های محیطی را کاهش دهید و منبع عصبانیت را نیز مشخص می‌کند.

نفس عمیق بکشید

اگر متوجه علت موضوع شدید، هنگام مواجه شدن با آن نفس عمیق بکشید. چند لحظه به خودتان فرصت دهید که تنفس چند ثانیه‌ای به ایجاد حس آرامش در بدن و ذهن کمک می‌کند بنابراین بهتر می‌توانید اطراف خود را ببینید و شرایط محیطی را درک کنید.

علائم هشدار دهنده را بشناسید

عصبانیت معمولاً با علائم هشدار دهنده مرتبط است. برای بعضی از افراد ممکن است همراه با مشت کردن دستان و یا سفت شدن فک باشد، اما برای بعضی دیگر ممکن است فقط علائم ذهنی داشته باشد، اما به هر حال شناختن علائم جسمی و هرگونه علائم هشداردهنده هنگام عصبانیت، باعث می‌شود که شما راحت‌تر خودتان را به آرامش دعوت کنید.

بنویسید

هر زمان که احساس کردید عصبانی شده اید، افکار و احساسات خود را در لحظه یادداشت کنید دقیقاً قبل از این که فریاد بکشید، چیزی را پرت کنید یا هر کدام از این احساسات به شما غلبه کند، شروع به یادداشت کردن کنید. احساس خجالت، ترس، اضطراب و سردرگمی همگی می‌تواند منجر به عصبانیت شود. شناخت دقیق احساساتتان می‌تواند به جلوگیری از این موضوع کمک کند.

یک لحظه فکر کنید

در مواقعی که به شدت عصبانی هستید بهتر است که از آن فرد یا اتفاق عصبانی کننده دور شوید و به جای پرخاشگری چند لحظه به خود فرصت دهید و سعی کنید روش بهتری برای حل مشکل پیدا کنید.

حرف بزنید به جای داد زدن

بدانید که دادزدن فایده‌ای برای شما و حل مشکل به وجود آمده ندارد بنابراین سعی کنید با آرامی توضیح دهید و به فرد مقابل نیز فرصت حرف زدن بدهید.

تنوع را فراموش نکنید

اگر وسلیه یا اتفاقی خاص مثل ترافیک به طور معمول باعث عصبانیت شما می‌شود سعی کنید راه‌های دیگری را مثل استفاده از وسایل نقلیه عمومی امتحان کنید.

به فواید و مضرات عصبانیت فکر کنید

به این فکر کنید که آیا اصلا آن مسئله ارزش این شدت عصبانیت، ناراحتی و ضرر‌هایی که ممکن است به بدن یا روابط خودتان بزنید را داشته است، یا اصلا با عصبانیت شما مشکلی حل شده است یا نه؟

از مهارت حل مشکل استفاده کنید

سعی کنید بیشتر فکر کنید تا بتوانید سریع‌تر راه حلی پیدا کنید تا از شرایط بد نجات یابید، عصبانیت فقط سرعت حل مشکل شما را می‌گیرد و کمک دیگری نمی‌کند.

خشمتان را با فریاد خالی نکنید

فریاد راه حل مناسبی برای رهایی ازخشم نیست چه بسا باعث خراب‌تر کردن اوضاع و روابط بین فردی و همینطور بدآموزی برای کودکان می‌شود.

موقعیت را بپذیرید

برخی از مسائل را نمی‌شود تغییر داد و کاری از دست کسی برنمی آید بنابراین عصبانیت غیر منطقی است، بهتر است با شرایط کنار آیید تا به خودتان آسیبی نرسانید.

به سلامت خود بیندیشید

استرس برای بدن بسیار مضر است و به بافت‌های بدن آسیب می‌زند، شاید مسئله‌ای که شما را عصبانی کرده حل شود یا از ارزش بیوفتد، اما آسیبی که به بدن خود وارد کردید همچنان پابرجاست و تنها کسی که عذاب می‌کشد شخص شماست بنابراین برای خود پشیمانی به بار نیاورید.

از متخصص کمک بگیرید

گاهی اوقات شناخت علت ریشه‌ای عصبانیت، کار راحتی نیست و نیاز به کمک یک متخصص دارد. درمانگر می‌تواند به شما کمک کند تا به عمق وجودی خود سفر کنید، احساسات و رفتار خود را بشناسید و بفهمید که علت عصبانیت شما از کجاست.

منبع: ساعد نیوز