خواص کنگر فرنگی؛ از تنظیم فشار خون تا سلامت کبد

دکتر رکسانا دانیالی - کنگر فرنگی با نام علمی Cynara scolymus گیاهی یک ساله و بومی جنوب اروپا است که در زبان فرانسوی به آن آرتیشو و در زبان انگلیسی به آن آرتیچوک گفته می‌شود. این گیاه در منابع طب سنتی ارده شاهی نام دارد و در واقع نوعی گل خار است.

کنگر فرنگی که از مدیترانه سرچشمه می‌گیرد، قرن هاست به واسطه خواص دارویی متنوع خود از جمله کمک به کاهش سطح قند خون، تقویت سلامت دستگاه قلبی- عروقی و همینطور کبد استفاده گسترده دارد.

از آن جایی که عصاره کنگر فرنگی حاوی غلظت بالایی از ترکیبات تشکیل دهنده گیاه است، محبوبیت فراوانی به عنوان مکمل دارویی به دست آورده است و در حال حاضر توسط شرکت‌های داروسازی مختلفی در قالب قرص و کپسول به تنهایی یا در ترکیب با اجزای گیاهی دیگر فرموله می‌شود.

مکمل‌های دارویی حاوی عصاره کنگر فرنگی از طریق داروخانه‌های سراسر کشور قابل تهیه هستند.

اما شما تا چه اندازه با این گیاه سودمند آشنا هستید؟ در مورد فواید متنوع آن برای سلامتی چه می‌دانید؟ مواردی که در ادامه مورد بحث قرار می‌گیرند، با استناد به مقالات منتشر شده از طریق کتابخانه آنلاین جی استور جمع آوری و دسته بندی شده اند:

ترکیبی غنی از مواد مغذی

کنگر فرنگی از نظر محتوای تغذیه‌ای گیاهی بسیار قدرتمند به شمار می‌رود. به طوری که یک آرتیشو متوسط (۱۲۸ گرم در حالت خام و ۱۲۰ گرم در حالت پخته شده) به صورت میانگین ترکیبات زیر را در خود جای می‌دهد:

در حالی که کنگر فرنگی حاوی چربی کمی است، سرشار از فیبر، انواع ویتامین ها، مواد معدنی و ترکیبات آنتی اکسیدانی محسوب می‌شود. از جمله مهم‌ترین محتویات این گیاه می‌توان به فولات، ویتامین ث، ویتامین کا و مواد معدنی ارزشمندی همچون منیزیم، فسفر، پتاسیم و آهن اشاره کرد. یک کنگر فرنگی متوسط تقریبا ۷ گرم فیبر دارد که ۲۳ تا ۲۸ درصد از میانگین مقدار مورد نیاز روزانه را تامین می‌کند.

به گفته محققان کنگر فرنگی در میان سبزیجات، یکی از غنی‌ترین نمونه‌های آنتی اکسیدانی است و همین محتوا سبب شده تا بتواند فواید کم نظیری را برای اندام‌های مختلف بدن انسان به نمایش بگذارد.

کاهش LDL و افزایش HDL

یکی از مهم‌ترین فواید کنگر فرنگی به تاثیر قابل ملاحظه آن بر کاهش LDL یا همان کلسترول بد و افزایش HDL یا همان کلسترول خوب باز می‌گردد. مشخص شده که عصاره به دست آمده از برگ‌های این گیاه حاوی چنین اثراتی است.

بر اساس یک مطالعه بزرگ روی بیش از ۷۰۰ داوطلب، مصرف روزانه مکمل عصاره برگ کنگر فرنگی به مدت ۵ الی ۱۳ هفته سبب کاهش LDL و افزایش HDL شد. در پژوهشی دیگر روی ۱۴۳ بزرگسال مبتلا به کلسترول بالا دیده شد که مصرف منظم و روزانه کنگر فرنگی به مدت ۶ هفته سبب کاهش به ترتیب ۱۸.۵ و ۲۲.۹ درصدی در کلسترول تام و LDL شده است.

علاوه بر این یک مطالعه حیوانی هم کاهش ۳۰ درصدی LDL و ۲۲ درصدی تری گلیسیرید را به دنبال مصرف منظم مکمل کنگر فرنگی تایید کرده است.

این عصاره به دو روش اصلی بر کلسترول تاثیر می‌گذارد: نخست آن که کنگر فرنگی حاوی لوتئولین است. این ترکیب آنتی اکسیدانی از تشکیل کلسترول جلوگیری می‌کند. دوم هم آن که عصاره برگ کنگر فرنگی بدن را تشویق می‌کند تا به نحو موثرتری کلسترول را پردازش کند و از این طریق سبب کاهش سطح کلی آن می‌شود.

کمک به تنظیم فشار خون

برخی تحقیقات نشان می‌دهند که عصاره کنگر فرنگی پتانسیل لازم برای کمک به افراد مبتلا به فشار خون را در اختیار دارد. یک مطالعه روی ۹۸ مرد با فشار خون بالا نشان داد که مصرف روزانه کنگر فرنگی به مدت ۱۲ هفته به ترتیب فشار خون دیاستولیک و سیستولیک را به طور متوسط ۲.۷۶ و ۲.۸۵ میلی متر جیوه کاهش می‌دهد.

البته مکانیسم دقیق این اثر هنوز به صورت کامل شناسایی نشده است. از جمله مواردی که به اثر کاهندگی فشار خون منتهی می‌شوند، می‌توان به محتوای پتاسیمی کنگر فرنگی اشاره کرد. این ترکیب به تنظیم فشار خون کمک می‌کند و از این رو برای بیماران فشار خونی موثر است.

بهبود سلامت کبد

یکی دیگر از کاربرد‌های محبوب کنگر فرنگی چیزی نیست جز بهبود سلامت کبد. این ترکیب گیاهی می‌تواند از کبد در برابر آسیب‌های احتمالی محافظت کند و حتی سبب رشد بافت جدید شود. از طرفی دیگر عصاره کنگر فرنگی تولید صفرا را افزایش می‌دهد و از این مسیر هم باعث حذف سموم از کبد می‌شود.

برای نمونه یک کارآزمایی بالینی روی ۹۰ بیمار مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی مشخص کرد که مصرف روزانه ۶۰۰ میلی گرم عصاره کنگر فرنگی به مدت ۲ ماه بهبود عملکرد کبدی را تضمین می‌کند. از جمله دیگر تاثیرات مهم این گیاه می‌توان به کاهش التهاب کبد و رسوب چربی کمتر نسبت به حالت عدم مصرف آن اشاره کرد.

به گفته دانشمندان برخی از آنتی اکسیدان‌های موجود در عصاره کنگر فرنگی مانند سینارین و سیلیمارین تا حدودی مسئول فواید کبدی آن هستند.

دیگر خواص درمانی ارزشمند کنگر فرنگی:

- کمک به تقویت سلامت سیستم گوارشی

- کمک به بهبود علائم سندرم روده تحریک پذیر

- کمک به کاهش قند خون

- کمک به کاهش وزن

- خواص آنتی اکسیدانی و ضد سرطانی

از آن جایی که اطلاعات دقیقی از ایمنی مکمل‌های حاوی کنگر فرنگی در بارداری و شیردهی در دست نیست، توصیه می‌شود که بانوان باردار یا شیرده از مصرف آن خودداری کنند. همچنین ممکن است بعضی افراد نسبت به این محتوای گیاهی حساسیت نشان دهند که در این صورت مصرف دارو باید قطع شود.

در نهایت هم بیمارانی که دچار سنگ‌های صفرایی و یا گرفتگی در مسیر صفرا هستند، نباید از کنگر فرنگی استفاده کنند، زیرا همانطور که گفته شد این گیاه تولید و حرکت صفرا را افزایش می‌دهد.