بی‌دولتی در ایتالیا

ایتالیا وارد عصر دیگری از بی‌ثباتی‌های سیاسی شد؛ چراکه هیچ یک از احزاب نتوانستند حداقل کرسی‌های لازم را در پارلمان برای تشکیل دولت به‌دست آورند. اگر در انتخابات روز یکشنبه چپ‌ها بازنده تمام‌عیار بودند، در مقابل دست راستی‌های افراطی پیروزی بزرگی را به‌دست آوردند. البته ائتلاف راست میانه به رهبری سیاستمدار کهنه‌کار ایتالیایی یعنی سیلویو برلوسکونی سوار بر انتخابات شد. با توجه به این نتیجه راه تشکیل دولت در ایتالیا اگر نه ناممکن، دست‌کم بسیار دشوار شده است.

نتایج انتخابات چهارم مارس در ایتالیا نه تنها آرامش را به این کشور بازنگرداند، بلکه این کشور را در آستانه بی‌ثباتی قرار داد. اگر در انتخابات روز یکشنبه چپ‌ها یک بازنده تمام‌عیار بودند، در مقابل دست‌راستی‌های افراطی پیروزی بزرگی به دست آوردند. دویچه‌وله انگلیسی می‌نویسد: حزب حاکم حالا در انتخابات در رده سوم قرار گرفته و راست میانه به رهبری سیاستمدار کهنه‌کار ایتالیایی یعنی سیلویو برلوسکونی سوار بر انتخابات روز یکشنبه شده است. در این راستا، در انتخابات سراسری پارلمان ایتالیا ائتلاف احزاب راست میانه با محوریت سیلویو برلوسکونی به ۳۷ درصد آرا دست یافته و صاحب کرسی‌های زیادی شده است.

حزب دست راستی و افراطی «جنبش پنج ستاره» نیز بیش از ۳۲ درصد آرا را به دست آورد. در این شرایط نگاه‌ها به برلوسکونی دوخته شده است تا مجددا هدایت ایتالیا را بر عهده بگیرد. بلوک راست میانه که هدایت آن را سیلویو برلوسکونی، نخست‌وزیر اسبق ایتالیا برعهده دارد، احزاب فورزا ایتالیا (ایتالیا به پیش)، «لیگ شمالی» و «برادران ایتالیا» را دربرمی‌گیرد.

میزان و کرسی‌هایی که ائتلاف راست میانه در ایتالیا به‌دست آورده، اگرچه موفقیتی مهم محسوب می‌شود، اما به آن اندازه‌ای نیست که این ائتلاف بتواند به راحتی دولت تشکیل دهد. برلوسکونی نیز که ائتلاف راست میانه را هدایت می‌کند، با توجه به محکومیتش در رابطه با پرونده کلاهبرداری مالیاتی اجازه ندارد تا سال آینده میلادی هیچ پست دولتی را به خود اختصاص دهد. این سیاستمدار ۸۱ ساله در دهه‌های گذشته در چهار دوره نخست‌وزیر ایتالیا بود. البته میزان دقیق آرایی که یکایک احزاب تشکیل‌دهنده این ائتلاف راست میانه کسب کرده‌اند، هنوز مشخص نیست. این میزان از آنجا مهم است که در کم و کیف حضور سیاستمداران و نامزدان این احزاب در دولت آتی نقشی تعیین‌کننده خواهد داشت.

مهم‌ترین اتفاق انتخابات ۴ مارس در ایتالیا قدرت گرفتن دست راستی‌های افراطی بوده است. جنبش پنج ستاره که سیاست‌های ضدمهاجرتی شدیدی دارد توانست در انتخابات ایتالیا در رده دوم قرار گیرد. این حزب توانست در انتخابات رشد قابل‌توجهی داشته باشد. درحالی‌که دو روز مانده به انتخابات این حزب در نظرسنجی‌ها با ۲۸ درصد آرا در رده دوم بود، اما این حزب توانست در روز انتخابات با بخت و اقبال بیشتری مواجه شود و ۳۲ درصد آرای مردمی را به دست آورد. با توجه به این نتیجه راه تشکیل دولت در ایتالیا اگر نه ناممکن، دست‌کم بسیار دشوار شده است. لوئیجی دی مایو، نامزد اصلی «جنبش پنج ستاره» پیش از انتخابات پیشی‌بینی کرده بود که انتخابات، به هرج‌ومرج سیاسی در ایتالیا دامن خواهد زد.

ایتالیا در اروپا جزو کشور‌هایی است که بیشترین بی‌ثباتی سیاسی را داشته و از پایان جنگ جهانی دوم به این سو، شاهد ۶۵ دولت بوده است. از دید تحلیلگران پیش‌بینی این سیاستمدار جوان درست از آب در‌آمده است. روزنامه ایتالیایی «لا استامپا»، پس از اعلام نتایج انتخابات این کشور نوشت: «دی مایو پیروز شد، تشکیل دولت در ایتالیا غیرممکن است». «جنبش پنج ستاره» که شمار درخور توجهی از کرسی‌های پارلمان و مجلس سنا را به خود اختصاص داده، در کارزار انتخاباتی مخالفت خود را با ائتلاف با احزاب دیگر اعلام کرده بود. یک سخنگوی دی مایو پس از اعلام نتایج اولیه انتخابات ایتالیا گفت: «ما از این نتیجه عالی که کسب کرده‌ایم، بسیار خوشحالیم، درباره ائتلاف‌های ممکن سکوت می‌کنیم.»

با وجود این، بزرگ‌ترین بازنده انتخابات ایتالیا چپ‌ها بودند که حاکمیت را از دست دادند. آن‌ها با کسب آرای ۱/ ۲۳ درصدی در رده سوم قرار گرفتند. آندرا مارکوچی، یکی از نمایندگان این حزب در پارلمان ایتالیا پس از ناکامی سوسیال‌دموکرات‌ها با انتشار پیامی در شبکه فیس‌بوک گفت: «رای‌دهندگان به روشنی و قاطعانه خواست و نظر خود را اعلام کردند. پوپولیست‌ها برنده شده‌اند و حزب دموکراتیک شکست خورده است.» او افزود: «ما در نقش اپوزیسیون فصلی تازه را آغاز خواهیم کرد.»

با این حساب هیچ‌یک از احزاب و ائتلاف‌هایی که به پارلمان ایتالیا راه یافته‌اند، اکثریت کرسی‌ها را در اختیار نخواهد داشت. حتی ائتلاف میان سوسیال‌دموکرات‌های شکست‌خورده و ائتلاف راست میانه که دست‌کم از لحاظ نظری ممکن است، با توجه به خواست‌ها و گرایش‌های متفاوت این دو جناح بسیار بعید به نظر می‌رسد. درحالی‌که آلمان توانست پس از ۵ ماه راه خود را پیدا کند و راست‌های میانه از ترس قدرت گرفتن راست‌های افراطی با چپ‌ها ائتلاف کردند، ایتالیا دومین کشوری است که پس از انتخابات وارد سرگیجه تازه‌تری خواهد شد.

در این شرایط نیز سیگنال‌ها برای دست یازیدن به راهکاری مانند آلمان بسیار ضعیف بوده است. کارشناسان می‌گویند مهم‌ترین نتیجه‌ای که از انتخابات روز یکشنبه در ایتالیا به دست آمد، این بوده که تشکیل دولت در این کشور قطعی نخواهد بود. هنوز مشخص نیست که در صورت شکست مذاکرات برای تشکیل دولت، انتخابات دیگری برگزار خواهد شد یا نه، یا اینکه تشکیل دولت اقلیت میسر خواهد شد.

روزنامه وال استریت ژورنال در تحلیل این انتخابات اعلام کرد که ایتالیا وارد عصر جدیدی از بی‌ثباتی شده است. این روزنامه نوشت: موج خروشان پوپولیست‌ها (جنبش پنج ستاره) در انتخابات چهارم مارس موجب شد که در ایتالیا کسی احساس پیروزی نکند.

نتیجه انتخابات روز یکشنبه این هشدار را به منطقه یورو می‌دهد که سومین اقتصاد بزرگ اتحادیه اروپا وارد هرج و مرج سیاسی و بی‌ثباتی خواهد شد. پوپولیست‌ها در این انتخابات نمایش قدرتمندانه‌ای داشتند. آن‌ها نسبت به همتایان خود در آلمان موفقیت بیشتری به‌دست آوردند. هر چند حزب آلترناتیو برای آلمان پس از جنگ جهانی دوم توانست به پارلمان این کشور راه پیدا کند، اما رای به دست آمده برای آن‌ها نزدیک به ۱۴ درصد بوده است. این درحالی است که افراطی‌های ایتالیا توانستند نسبت به نظرسنجی‌ها رای بهتری به دست آورند.

پیش‌بینی شده بود که این حزب بتواند در رده دوم قرار گیرد، اما رشد در آرای این حزب یکی از شگفتی‌های این دوره از انتخابات ایتالیا بوده است. این حزب با شعار‌های ضدمهاجرتی و اسلام‌هراسانه توانست رای بیشتری به‌دست آورد. البته راست‌های میانه نیز عمده شعار خود را بر موضوع مهاجرت بنا کرده بودند. سیلویو برلوسکونی وعده اخراج «۶۰۰ هزار مهاجر غیرقانونی» را داده است.

درحال حاضر مهم‌ترین معضل اتحادیه اروپا پناهجویان، به‌ویژه آوارگان سوری است که تاثیری تعیین‌کننده در انتخابات کشور‌های اتحادیه اروپا داشته‌اند. ایتالیا نیز افزون بر این موضوع، با بحران بیکاری و افزایش فقر دست و پنجه نرم می‌کند. حزب جنبش پنج ستاره پیش‌تر در شعار‌های انتخاباتی خود گفته بود که دستمزد‌ها را افزایش خواهد داد و با شکاف فقیر و غنی مبارزه خواهد کرد. از سال ۲۰۰۸ به این سو، که سال آغاز رکود اقتصادی بزرگ بوده، افرادی که در ایتالیا در آستانه فقر قرار گرفته‌اند به ۳ میلیون نفر رسیده‌اند. مضاف بر اینکه در حال حاضر در ایتالیا ۷/ ۴ میلیون نفر فقیر وجود دارد که حتی قدرت خرید یک سبد از نیاز‌های اساسی خود را ندارند.