بازگشت پدر توسعه مالزی

ماهاتیر محمد، نخست‌وزیر ۹۲ ساله مالزی، پس از یک پیروزی «شوک برانگیز» در انتخابات مالزی به نخست‌وزیری این کشور انتخاب شد. ماهاتیر محمد در سن ۹۲ سالگی پیرترین رهبر منتخب دنیاست. نخست‌وزیر جدید مالزی همچنین گفت که امروز شنبه (۲۲ اردیبهشت) کابینه خود را اعلام می‌کند و گفته که سیاست‌های اولیه شامل تحقق وعده‌های انتخاباتی از جمله حذف مالیات خدمات و کالاهاست.

«یوان مک کردی» و «مارک لاردز»، گزارشگران سی‌ان‌ان، در ۱۰ می ۲۰۱۸ نوشتند که وی پنج‌شنبه شب در حضور پادشاه محمد پنجم سوگند خورد.

گزارشگران سی‌ان‌ان می‌نویسند مرد اصلاحات در مالزی وارد انتخاباتی شد که با فساد نجیب عبدالرزاق گره خورده بود. حضور ماهاتیر باعث شد رقیب قدیمی اش یعنی عبدالرزاق شکست بخورد. «معمار اصلاحات» از سال ۱۹۸۱ تا ۲۰۰۳ مالزی را از کشوری که تنها صادراتش موز بود به کشوری توسعه یافته تبدیل کرد.

رویترز نیز در روایتی می‌نویسد افق سیاسی این کشور جنوب‌شرق آسیا برای نزدیک به دو دهه با دشمنی میان «ماهاتیر محمد» و «انور ابراهیم» شکل گرفته بود که در نهایت با تصمیم ماهاتیر محمد به‌عنوان نخست‌وزیر در سال ۱۹۹۸ برای برکناری انور ابراهیم از معاونتش، باعث شکل‌گیری یک جنبش مخالف از سوی انور ابراهیم با نام «اصلاحات» شد.

«مک کردی- لاردز» می‌نویسند او ساعت ۵ عصر به وقت محلی وارد کاخ پادشاهی شد و یک ساعت و نیم بعد آنجا را ترک کرد. کاخ پادشاهی در بیانیه‌ای که پنج‌شنبه شب منتشر کرد اعلام کرد که از ماهاتیر برای تشکیل دولت دعوت کرده است.

«ناجی سیاسی» در سیاست آمیخته با فساد

ماهاتیر که به‌عنوان رهبری قدرتمند ۲۲ سال اداره کشورش را در دست داشت زمانی از «ائتلاف باریسان ناسیونال» خارج شد که نام این ائتلاف با فساد گره خورده بود. ماهاتیر در سن بازنشستگی و وقتی فساد در این کشور با نام این ائتلاف و نجیب عبدالرزاق گره خورد کوشید تا در چهاردهمین انتخابات عمومی نخست‌وزیر را به چالش بکشد. ائتلاف سیاسی ماهاتیر که به ائتلاف مخالفان معروف است موفق شد ۱۲۱ کرسی از مجموع ۲۲۲ کرسی را در انتخابات پارلمانی ۱۹ اردیبهشت ماه به‌دست آورد؛ این آماری بیش از حد نصاب لازم برای تشکیل دولت است.

به عبارت دیگر، این آرا برای تشکیل دولت اکثریت کافی است. «باریسان ناسیونال»، که از زمان استقلال مالزی در سال ۱۹۵۷ بر این کشور حاکم بوده، تنها ۷۹ کرسی به‌دست آورد. این درحالی است که در سال ۲۰۱۳ این ائتلاف ۱۳۳ کرسی به‌دست آورده بود. ائتلاف مخالفان به رهبری ماهاتیر محمد توانست حزب حاکم در مالزی را (حزبی که شخص ماهاتیر باعث و بانی تاسیس آن بود) پس از ۶۰ سال از قدرت براند.

ماهاتیر محمد که ۱۵ سال پیش از قدرت کناره‌گیری کرده بود، وقتی دید شاگرد پیشینش (نجیب عبدالرزاق) فساد را در «باریسان ناسیونال» (جبهه ملی) فراگیر کرده بار دیگر وارد میدان شد.

این بار نه تنها حزب مذکور که عبدالرزاق را هم از قدرت کنار زد. با این حال، نجیب اعلام کرد «رای و اراده مردم را می‌پذیرد.» «مک کردی- لاردز» بر این باورند که اگرچه دکتر ماهاتیر در دوران زمامداری به سرکوب مخالفان و سوءاستفاده‌های حقوق بشری معروف بود، اما برخی هم او را «مرد اصلاحات»، «ناجی» و «معمار اصلاحات» می‌نامند. گزارشگران سی‌ان‌ان می‌نویسند «ناجی مالزی» در اولین کنفرانس مطبوعاتی اش علاوه بر اعلام برخی اصلاحات اقتصادی و مالیاتی و بهبود رابطه با جهان، وعده داده که برخی «رقبا» و «متحدان سیاسی سابق» اش را عفو خواهد کرد.

ماهاتیر با دانستن این نکته که فضای سیاسی کشورش تیره و تار شده و فساد و آشفتگی سیاسی در کشور می‌رود که بر اوضاع اقتصادی هم تاثیر بگذارد و چهره مالزی را در جهان مخدوش سازد، تلاش دارد تا یک فرمان عفو صادر کند تا فضای سیاسی کشورش را به سوی صلح و آشتی و همزیستی سوق دهد. در همین راستا، وی اعلام کرد: «پادشاه مالزی موافقت کرده تا به انور ابراهیم- سیاستمدار سابق و دشمن ماهاتیر- عفو کامل بدهد.»

او گفت: عفو کامل به این معنا است که «انور ابراهیم نه تنها عفو می‌شود، بلکه بلافاصله آزاد شده و می‌تواند در سیاست مشارکت کند.» ماهاتیر محمد همچنین گفت که همسر انور ابراهیم «وان عزیزه وان اسماعیل» به‌عنوان معاونش مشغول به‌کار خواهد شد. «عزیزه» در ائتلافی که منجر به سقوط نجیب شد به‌عنوان معاون ماهاتیر عمل کرده و به حمایت از وی پرداخته بود.

انور ابراهیم، ۷۰ ساله، در سال ۲۰۱۵ به‌دلیل مسائل اخلاقی به پنج سال زندان محکوم شده بود؛ اتهامی که مخالفان آن را با انگیزه سیاسی دانسته‌اند. این دومین باری بود که وی به چنین اتهامی زندانی می‌شد. انور ابراهیم زمانی معاون ماهاتیر محمد بود؛ اما در سال ۱۹۹۸ به‌دنبال اختلافاتی از سمت خود برکنار شد و رهبری تظاهرات علیه ماهاتیر را به عهده گرفت و یک سال بعد به اتهام سوءاستفاده از قدرت زندانی شد.

او در سال ۲۰۰۰ با این اتهام مواجه و به ۹ سال زندان محکوم شد. محکومیت او در سال ۲۰۰۴ لغو شد و رهبری مخالفان را به عهده گرفت و در دو انتخابات پیاپی اگرچه به پیروزی نرسید، اما کرسی‌های مخالفان را بیشتر کرد. او سپس در سال ۲۰۱۵ هم به همان اتهام زندانی شد. قرار بود وی در هشتم ژوئن امسال به‌دلیل «رفتار مناسب» از زندان آزاد شود.

ماهاتیر اعلام کرده که به‌دنبال «عفو پادشاهی» است. در مقابل، این سیاستمدار ۹۲ ساله اعلام کرد که سرنوشت نجیب در دست قانون است: «اگر قانون تشخیص دهد که او خلافی یا خطایی کرده باید با عواقب آن مواجه شود.» ماهاتیر افزود: «نمی‌توانم بپذیرم که کشورم از سوی افراد خودخواهی که فقط به فکر منافع خود هستند، ویران شود.» علاوه بر فساد، یکی دیگر از عواملی که موجب عدم محبوبیت نجیب نزد افکار عمومی شد این بود که مالیات بر کالا‌ها و خدمات وضع کرد که موجب افزایش سطح هزینه زندگی شد.

برخی تحلیلگران مسائل مالزی می‌گویند یکی از تفاوت‌های مالزی فعلی با بازگشت دوباره ماهاتیر نسبت به گذشته این است که نخست‌وزیر جدید برای برقراری آشتی در میان نخبگان سیاسی و احزاب و کادر‌های سیاسی آمده است. ماهاتیر در این راستا، وعده داده که حتی از پتانسیل رقبایی، چون «نجیب» و «ابراهیم» هم بهره خواهد گرفت.

مالزی در محاصره دولت‌های فاسد

آمار فساد مالی در مالزی روزبه‌روز بیشتر می‌شود. برخی آمار‌ها حاکی است که لااقل ۵/ ۳ میلیارد دلار از بودجه دولتی ربوده شده و صرف اموری مانند املاک لوکس، طلا و جواهرات و آثار هنری شده است. درحالی‌که گفته می‌شود شخص نجیب عبدالرزاق هم ۷۳۱ میلیون دلار به جیب زده است. «ریچارد. سی. پادوک»، در گزارش ۱۰ می‌۲۰۱۸ در نیویورک‌تایمز می‌نویسد مالزیایی‌ها آنقدر خشمگین بودند که ترجیح دادند اقتدار ۶۰ ساله «باریسان ناسیونال» و رهبر آن نجیب را کنار بزنند. نکته جالب این انتخابات هم‌پیمانی ماهاتیر با مخالفان سیاسی خود است.

«ریچارد پادوک» ماهاتیر را «پیرترین رئیس منتخب دولت در جهان» می‌داند که وعده داده این ملت متفرق ۳۱ میلیونی را بار دیگر متحد سازد و با فساد به مبارزه بپردازد. گزارشگر نیویورک‌تایمز معتقد است سرنگونی حزب حاکم امری مهم و برجسته در منطقه‌ای است که در محاصره دولت‌های مستبد، کشتار‌های خودسرانه، سرکوب رسانه‌ای و زندانی کردن اهل رسانه قرار دارد.

از کشتار قاچاقچیان مواد مخدر در فیلیپین به‌دست دولت رودریگو دوترته تا قتل عام روهینگیایی‌ها در برمه و تا تلاش نخست‌وزیر «هان سن» در سرکوب و خفقان رسانه‌ای در کامبوج به‌نظر می‌رسد دوره‌ای سخت برای دموکراسی و حقوق بشر در سراسر منطقه آسیای جنوب شرقی است.

نیویورک‌تایمز این سوال را مطرح می‌کند که دولت جدید تا چه حد می‌تواند سخت بگیرد؟ این سوال به این دلیل مطرح می‌شود که بسیاری از اعضای ائتلاف وسیع ماهاتیر اشتراک اندکی با او دارند. گویا این اشتراک فقط در زمینه مبارزه با فساد نجیب و دولت اوست.

«سینتیا گابریل»، مدیر اجرایی یک موسسه غیرانتفاعی به نام مرکز مبارزه با فساد و خویشاوندسالاری، می‌گوید: «کار‌های زیادی باید انجام شود.» او معتقد است که دولت جدید باید تحقیقات از نجیب و گم شدن پول‌ها را شروع کند و با وزارت دادگستری آمریکا همکاری ورزد چراکه پولشویی از طریق موسسات آمریکایی و دیگر موسسات خارجی انجام گرفته است.

مالزی کشوری است متشکل از سه گروه قومی: هندی، چینی و مالایایی که اکثریت‌شان مسلمان هستند. از سال ۱۹۵۷ یعنی زمان استقلال این کشور، مالزی همواره از سوی «سازمان ملی مالایی‌های متحد» اداره می‌شد که همواره امتیازات خاصی برای مالایایی‌ها قائل بودند.

پدر و عموی نجیب در زمره رهبران حزبی بودند. آن‌ها هم همچون نجیب به پست نخست‌وزیری رسیدند. ماهاتیر هم که مرشد و مراد نجیب بود به او در دستیابی به نخست‌وزیری کمک کرد. با این حال، «ناجی» مالزی در اولین سخنان خود پس از پیروزی انتخاباتی اعلام کرد: «بزرگ‌ترین اشتباه در زندگی‌ام انتخاب نجیب بود.» ماهاتیر نیز در تمام دوران رهبری خود مدافع اکثریت مالایایی‌ها بوده، اما به‌دلیل اینکه مالزی را دچار تحول بنیادین کرد، «پدر مالزی نوین» نام گرفت، در میان سایر گروه‌های قومی هم اعتباری کسب کرد. برج‌های پتروناس در مالزی که نماد این کشور است در دوران ماهاتیر ساخته شد تا مالزی را در نقشه جهانی جای دهد.

براساس قانون اساسی مالزی، نخست‌وزیر باید در پیشگاه پادشاه سوگند یاد کند. «جیمز چین»، مدیر موسسه آسیا در دانشگاه تاسمانیا می‌گوید: «ماهاتیر رهبر دوران گذار برای ساخت دوباره دولتی جدید در کشور است. نقش او بازگرداندن موسسات به ریل خود است.» وزارت دادگستری آمریکا هم می‌گوید حدود ۵/ ۳ میلیارد دلار از طریق موسسات آمریکایی جابه‌جا شده است.

دولت آمریکا در مورد فساد دولت مالزی نه تنها خواستار همکاری دولت این کشور شده، بلکه به «حرص و طمع بی‌پایان» افراد دخیل در این فساد اشاره کرده است. در زمره این فساد‌ها می‌توان به خرید یک گردنبند ۳/ ۲۷ میلیون دلاری برای همسر نجیب و نیز یک قایق و یک خانه لوکس برای شخص نجیب اشاره کرد.

تشکیلات «باریسان ناسیونال»

«باریسان ناسیونال» (یا همان «جبهه ملی» یا BN) ائتلافی سیاسی در مالزی است. این ائتلاف در سال ۱۹۷۳ به‌عنوان ادامه‌روی «اتحاد پارتی پریکاتان» تاسیس شد. این ائتلاف از زمان استقلال تاکنون بی‌وقفه بر مالزی حکم رانده است. همه نخست‌وزیران مالزی تاکنون از این ائتلاف و در واقع از بخش اصلی این ائتلاف، یعنی «سازمان ملی مالایی‌های متحد» بوده‌اند.

اعضای کنونی باریسان ناسیونال احزاب و تشکل‌های زیر هستند: سازمان ملی مالایی‌های متحد (اومنو)، انجمن چینی‌های مالزی (ام‌سی‌ای)، کنگره هندی‌های مالزی (ام‌ای‌سی)، حزب جنبش خلق مالزی، حزب ترقی‌خواه خلق، حزب بومی‌پوترای سنتی متحد، حزب خلق متحد ساراواک و حزب ترقی‌خواه صباح، حزب صباح متحد، حزب لیبرال دموکرات، حزب خلق صباح متحد، سازمان موروت کادازاندسون پاسوکمومومگون متحد، حزب دموکرات ترقی خواه ساراواک، حزب خلق ساراواک.

خبرگزاری آلمان در این مورد می‌نویسد: «باریسان ناسیونال در سال ۱۹۷۳ تشکیل شد که در واقع تغییر نامی بود از تشکل بریکاتان (یا پریکاتان) که در سال ۱۹۵۲ تشکیل شده بود. این ائتلاف‌ها عمیقا در سازمان ملی مالایی‌های متحد (اومنو) ریشه دارند که بزرگ‌ترین تشکل سیاسی در مالزی است. این تشکل‌ها از زمان استقلال مالزی تاکنون قدرت را در دست داشتند.» ماهاتیر محمد خود بخشی از گروه حاکم بود که از سال ۱۹۸۱ برای مدت ۲۲ سال رهبری دولت را در دست داشت.