رمزگشایی ظریف از ماجرای تحریم و دعوتش به کاخ سفید

وزیر امور خارجه ایران روایت خود از دعوت به کاخ سفید را تشریح کرد و گفت: در سفرم به نیویورک گفته شد که ظرف دو هفته تحریم می‌شوم، مگر اینکه پیشنهاد دیدار با ترامپ در کاخ سفید را بپذیرم که نپذیرفتم. پیش‌تر نشریه نیویورکر در گزارشی، ماجرای دعوت محمد‌جواد ظریف به اتاق بیضی کاخ سفید را روایت کرده بود.

در همین خصوص محمد‌جواد ظریف در نشست خبری به مناسبت روز خبرنگار که با حضور گسترده رسانه‌های داخلی و خارجی برگزار شد با بیان اینکه امروز ایالت متحده در دنیا تنها است و نمی‌تواند ائتلاف ایجاد کند، گفت: «کشور‌های دوست‌شان هم خجالت می‌کشند که با آن‌ها در یک ائتلاف حضور پیدا کنند.» ظریف در ادامه نشست خبری خود اظهار کرد: «خدا را شاکر هستیم که آن‌ها با رفتار خودشان به دنیا نشان می‌دهند که در چند حوزه محدود که توانایی دارند، در سایر مسائل باز مانده‌اند.»

تحریم وزیر خارجه یعنی شکست در دیپلماسی
ظریف در ادامه به تحریم خودش اشاره و اظهار کرد: تحریم وزیر امور خارجه یعنی چه؟ یعنی شکست در گفتگو و در دیپلماسی، امروز در دنیا تفاوت این دو گفتمان مشخص است. دنیای کنونی ما دنیای سلطه نیست. بازیگران و کنشگران متنبه شده‌اند.

مراکز قدرت جابه‌جا شده است. انسان‌ها هم قدرتمند شده‌اند. حتی یک خبرنگار با یک موبایل یک برنامه مجازی می‌تواند دنیا را تسخیر کند. این ارزش دنیای ما است. کاری که رسانه می‌تواند انجام دهد، به خاطر جابه‌جا شدن قدرت است.

وزیر خارجه در آغاز پاسخ به سوالات خبرنگاران در پاسخ به سوالی درباره دیدار با رند پال، سناتور آمریکایی و اینکه گفته شده در آن نشست پیشنهاد دیدار با ترامپ مطرح شده، گفت: «من بار‌ها گفته‌ام که در زمان حضورم در نیویورک برای شرکت در جلسات مجمع عمومی سازمان ملل و سایر جلسات می‌روم و حضور من به این محدوده محدود است.

البته محدود شدن همکاران من عمل غیرانسانی است. او ادامه داد: من از صبح تا آخر وقت ملاقات دارم و در جلسات مختلف و دیدار‌ها هستم. ملاقات‌های من شفاف است و با افراد خارج از قوه مجریه آمریکا دیدار‌هایی دارم همچنین با اصحاب رسانه.

وزیر امور خارجه با بیان اینکه آمریکا با وجود تاکید بر آزادی بیان معتقد به آزادی بیان نیست، افزود: آن‌ها برای کسانی که در جلسات با بنده هستند دردسر ایجاد می‌کنند، اما من هیچ وقت نگفتم که با چه کسی دیدار می‌کنم. ما برای طرف‌های مقابل البته منعی برای اعلام دیدارهایشان نداریم.

چرایی تحریم؟
ظریف ادامه داد: نکته دیگر اینکه به‌عنوان دیپلمات باید بتوانم مذاکره کنم و طرف مقابل هم باید احساس کند که می‌تواند مذاکره کند، نه مصاحبه. اگر قرار باشد مسائل را بیرون مطرح کنم یعنی طرف باید بیاید و یکسری کلیشه بیان کند و این برای دیپلماسی سم مهلک است.

یک وظیفه دیپلماسی عمومی داریم، اما آن را با دیپلماسی رسمی نباید قاطی کنید و اگر قرار باشد صورت مذاکره را بیرون بدهیم دیگر با ما مذاکره نمی‌کنند؛ بنابراین خبر‌های ما از ملاقات‌ها مختصر است. البته تاکید می‌کنم ما حرفی نداریم که بخواهیم به دیپلمات‌ها بگوییم، اما به مردم نگوییم.

درباره آنچه در مذاکرات اتفاق افتاده چیزی مطرح نمی‌کنم، اما در سفرم به نیویورک گفته شد که ظرف دو هفته تحریم می‌شوم مگر اینکه آن پیشنهاد را بپذیریم که نپذیرفتم.

او همچنین در پاسخ به سوالی در مورد تحریم خودش از سوی آمریکایی‌ها گفت: تنها بهانه‌ای که آن‌ها برای تحریم بنده دارند این است که من از طرف مردم ایران در عرصه جهانی صحبت می‌کنم و تلاش کردم که صدای مردم ایران باشم. این اقدام آمریکایی‌ها نشان می‌دهد آن‌ها به دیپلماسی و گفتگو علاقه ندارند.

برخی از مقامات آمریکایی حتی با دیپلماسی دشمنی دارند. وی ادامه داد: این اقدام آمریکایی‌ها حتما به ضرر ما تمام نمی‌شود.

ماجرای دعوت ظریف به کاخ سفید
پیش‌تر نشریه نیویورکر در گزارشی، ماجرای دعوت محمد‌جواد ظریف به اتاق بیضی کاخ سفید را روایت کرد. بنابر ادعای نیویورکر، رند پال، سناتور جمهوری‌خواه ایالت کنتاکی با ظریف تماس بر‌قرار می‌کند و در جریان آخرین سفر ظریف به نیویورک دیداری بین دو طرف در محل اقامتگاه سفیر ایران در خیابان پنجم محله منهتن انجام می‌شود.

به ادعای نیویورکر، در این دیدار ظریف چند پیشنهاد به سناتور پال ارائه می‌کند. پال هم پیشنهاد ملاقات با ترامپ را در اتاق بیضی کاخ سفید مطرح می‌کند که البته ظریف آن را نمی‌پذیرد.

در جریان این دیدار یک ساعته، ظریف ایده‌هایی را به پال ارائه داد تا به نگرانی‌های آمریکا پاسخ مناسب داده شود. او بعد از این دیدار بخشی از مشروح این گفتگو‌ها را به خبرنگاران و به‌طور ویژه به من (گزارشگر نیویورکر) گفت. او تاکید کرد: «به‌عنوان یک دیپلمات، من همواره باید به راهکار‌های جایگزین بیندیشم.»

در میان این پیشنهاد‌ها این موضوع مطرح شد که مجلس ایران می‌تواند فتوای سال ۲۰۰۳ و ۲۰۱۰ مقام معظم رهبری ایران را به‌صورت یک قانون بگذراند. مقام معظم رهبری پیش‌تر در سال ۲۰۱۰ در این‌باره تاکید کرده بود که استفاده از این دست از تسلیحات را حرام می‌دانیم و بر این باوریم که همه باید تلاش کنند تا بشریت را در برابر این بحران محافظت کنند.

ظریف، اما تصریح کرد که اگر ترامپ خواستار بیش از این است باید امتیازات بیشتری را نیز بدهد. پیشنهاد دیگر ظریف آن بود که ایران طبق یکی از بند‌های توافق هسته‌ای با قدرت‌های جهانی که ترامپ، آمریکا را از آن خارج کرد، تصویب پروتکل الحاقی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را در صورت امکان طی سال‌جاری انجام دهد. این درحالی است که براساس برجام این پروتکل باید در سال ۲۰۲۳ به تصویب برسد.

این پروتکل که البته به امضای ایران رسیده، اما هنوز در مجلس به‌صورت قانون به تصویب نرسیده است امکان انجام بازرسی‌های گسترده‌تر را برای بازرسان سازمان‌ملل از تاسیسات هسته‌ای کشور‌ها فراهم می‌کند.

تحریم رهبری
وزیر امور خارجه ایران در ادامه نشست خبری با خبرنگاران داخلی و خارجی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه برخی از مقامات آمریکایی مدعی هستند که شما در سیاست خارجی ایران نقشی ندارید و اگر قرار است مذاکره‌ای صورت بگیرد باید با مقامات عالی‌رتبه ایران صورت بگیرد و به همین دلیل شما را تحریم کرده‌اند، اظهار کرد: ترامپ قبل از اینکه من را تحریم کند مقام معظم رهبری را تحریم کرده‌اند و صحبت‌هایی که آن‌ها در این زمینه مطرح می‌کنند حرف‌های بی‌اساسی است.

او ادامه داد: برخی اوقات آمریکایی‌ها حرف‌های بزرگ‌تر از دهان‌شان می‌زنند که چه کسی در ایران مسوول است و چه کسی نقشی ندارد، در حالی‌که سیاست خارجی ایران بر اساس یک پروسه جمعی شکل می‌گیرد و هیچ‌کس در این روند به تنهایی تصمیم نمی‌گیرد.

روند تصمیم‌گیری در این زمینه امری مشارکتی است و بنده نیز به‌عنوان یک عضو کوچک در این فرآیند حضور دارم. او با بیان اینکه مقام معظم رهبری با دقت در جلسات به اظهارنظر افراد گوش می‌دهند و با سعه‌صدر به افراد دستور می‌دهند که نظرات کارشناسی خود را مطرح کنند، ادامه داد: گاهی در یک جلسه نظر ایشان چیز دیگری بوده، ولی براساس نظرات مختلفی که در جلسه مطرح می‌شود نظرشان را تغییر می‌دهند چراکه با سعه‌صدر نظرات مختلف را می‌شنوند و تاکید دارند که در بیان نظرات، افراد خودسانسوری نکنند و این از نعمات ما است.

ظریف ادامه داد: برخی در داخل کشور یا بیرون از آن می‌خواهند تصویر غلط ارائه دهند در حالی که من همیشه از محبت‌ها و الطاف مقام معظم رهبری برخوردار بوده‌ام و از این بابت از ایشان سپاسگزارم. مقام معظم رهبری همواره در موضوعات مختلف تاکید دارند که مسوولان نظر خود را بدون خودسانسوری و آزادانه بیان کنند، اما برخی می‌خواهند تصویر دیگری ارائه کنند.

من همیشه مورد لطف مقام معظم رهبری بوده‌ام که مورد آخر آن را نیز در گزارش‌ها دیدید و من نمی‌دانم چگونه برخی ادعای ولایتمداری دارند، اما توهین می‌کنند.

تعهد محضری می‌دهم که ۱۴۰۰ در خانه هستم
این دیپلمات عالی‌رتبه در پاسخ به این سوال که برخی از منتقدان شما ادعا می‌کنند که شما قصد دارید در انتخابات ۱۴۰۰ کاندیدا شوید و شاید علت برخی از فشار‌های داخلی به شما در این چارچوب باشد، تصریح کرد: من پیش از این نیز در این زمینه اعلام موضع کرده و گفته‌ام که قصد ندارم در این حوزه ورود پیدا کنم.

من اکنون در برابر تمام جهان اعلام می‌کنم که من آن کار را بلد نیستم و دنبال آن کار نمی‌روم و به کسانی که نگران ۱۴۰۰ هستند، می‌گویم نگران ۱۴۰۰ نباشند و بگذارند ما کاری را که بلدیم انجام دهیم و به خاطر نگرانی از ۱۴۰۰ مانع کار ما نشوند، من مخلص این افراد نیز هستم.

ظریف ادامه داد: اگر این دوستان بخواهند حاضرم در محضری که آن‌ها می‌گویند حضور پیدا کنم و تعهد محضری بدهم که من در ۱۴۰۰ در خانه هستم یا در دانشگاه و قصد ورود به عرصه‌ای که آن‌ها نگرانش هستند را ندارم.

اقدام انگلیس همراهی با تروریسم اقتصادی است
او با اعتقاد بر اینکه اقدام انگلیسی‌ها در توقیف این نفتکش همراهی با تروریسم اقتصادی آمریکا علیه ملت ایران است، افزود: در واقع انگلیسی‌ها با این اقدام خود در تروریسم اقتصادی آمریکا علیه ایران شریک شده‌اند و این کار قطعا تبعاتی دارد. این دیپلمات عالی‌رتبه کشورمان با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران دارای بزرگ‌ترین ساحل در منطقه خلیج‌فارس است، ادامه داد: ما مسوول امنیت در منطقه خلیج‌فارس هستیم و همواره امنیت این منطقه و تنگه هرمز را حفظ کرده‌ایم.

ظریف تاکید کرد: ما در جریان اجرای وظایف خود برای حفظ امنیت خلیج‌فارس برخی اوقات از بعضی تخلفات چشم‌پوشی می‌کردیم و اکنون دلیلی ندارد که در برابر تخلفات انگلیسی‌ها در این منطقه چشم‌پوشی کنیم. اقدام ما در توقیف نفتکش انگلیسی یک عمل متقابل نبود بلکه ما از تخلفات نفتکش انگلیسی چشم‌پوشی نکردیم و باید این تخلفات در دادگاه‌های ایران مورد بررسی قرار بگیرد.

شرایط در حال حرکت به سمت آرامش است
وزیر امورخارجه همچنین در ادامه پرسش و پاسخ خود با خبرنگاران در پاسخ به این سوال که آقای روحانی چندی پیش در یک سخنرانی مطرح کردند که امکان دارد صحبت‌های ما با غربی‌ها به نتیجه برسد و از دیگر سو شاهد ایجاد یک ثبات در وضعیت ارزی کشور هستیم؛ نظر شما در مورد این تحولات چیست؟ گفت: الحمدلله دولت موفق شده با همکاری بخش‌های مختلف جامعه شرایط اقتصادی را به سمت آرامش سوق دهد و شرایط در حال حرکت به سمت آرامش است و بازار ارز نیز این را نشان می‌دهد. البته من در این حوزه متخصص نیستم و اظهارنظری نمی‌کنم.

گام سوم ایران خروج از برجام نیست
وزیر امورخارجه همچنین در مورد خروج ایران از برجام با اجرای گام سوم گفت: گام سوم نه آخرین قدم است و نه خروج از برجام.

این اقدام در چارچوب برجام است البته برجام چیز مقدسی نیست و اگر لازم باشد از برجام خارج می‌شویم، ولی الان لازم نمی‌دانیم این کار را انجام دهیم. ظریف با بیان اینکه اروپایی‌ها نمی‌توانند از مکانیزم ماشه استفاده کنند، افزود: اقدامات ایران خلاف برجام نیست و در داخل برجام است و ما در چارچوب برجام اقدام به کاهش تعهدات خود کرده‌ایم.

آن‌ها نمی‌توانند علیه ما در شورای امنیت اقدامی انجام دهند؛ مگر اینکه در این زمینه به زور متوسل شوند و شما می‌دانید که اقدام زور با اقدام قانونی فرق دارد. ظریف در ادامه درباره تعهدات برجامی اروپایی‌ها با توجه به اینکه آمریکا از برجام خارج شد هم گفت: در مواد ۱، ۲ و ۳ برجام هم به این تعهدات اشاره شده است. البته تعهدات اروپایی‌ها معطوف به اقدام نیست، معطوف به نتیجه است.

کف خواسته‌های ایران از اروپا
ظریف در بخش دیگری از صحبت‌های خود در این ارتباط گفت: برای ادامه کار و اینکه جمهوری اسلامی ایران اقدامات خود را به قبل از کاهش تعهدات برجامی بازگرداند بر دو موضوع تاکید ویژه کرده‌ایم؛ از جمله اینکه میزان فروش نفت ما به قبل از می‌۲۰۱۸ یعنی قبل از خروج آمریکا از برجام بازگردد و منابع مالی آن به ایران بازگردد، این کف تعهدات اتحادیه اروپا در برابر ایران است و ما بر آن تاکید داریم. البته آن‌ها تعهدات دیگری نیز دارند که باید آن را انجام دهند.

علم مذاکره در اختیار ما و در دست ما است
ظریف در ادامه تاکید کرد: علم مذاکره در اختیار ما و در دست ما است. هیچ وقت علم مذاکره در دست آمریکا نبوده و نخواهد بود. وزیر امور خارجه در پاسخ به سوال دیگری درباره به کار بردن تعبیر تیم B. از سوی خودش و اینکه تفاوت ترامپ با این تیم چیست، گفت: من نه ترامپ را از نزدیک دیده‌ام و نه ملاقاتی با او داشته‌ام.

اینکه ترامپ دنبال چه چیزی است؛ به این معنی است که آنچه از سخنرانی‌های او قبل از انتخابات مطرح می‌شود این است که جنگ همیشه خسارت داشته و جز خسارت برای آمریکا چیزی به دنبال نداشته است؛ بنابراین آنچه شنیدم به این مفهوم است که ترامپ به دنبال جنگ نیست. البته بولتون و نتانیاهو دنبال جنگ هستند. حتی خود ترامپ به این موضوع اذعان دارد.

نتانیاهو هم که از سال‌ها قبل می‌گوید ایران یک سال دیگر به بمب اتم می‌رسد. آن‌ها حتی می‌گفتند جنگ عراق تغییرات اساسی در خاورمیانه ایجاد می‌کند. این افراد آنقدر بی‌حیا هستند که دروغشان را تکرار می‌کنند. ظریف تاکید کرد: بنابراین از قرائن بر می‌آید که آن‌ها هدف‌شان تغییر نکرده است.

برای نتانیاهو هم اهمیتی ندارد که چند هزار سرباز آمریکایی کشته می‌شوند. حکام منطقه هم اهداف خود را به قیمت آخرین سرباز آمریکایی به دست می‌آورند و این سیاست‌ها را باید آمریکایی‌ها تشخیص دهند و چقدر دردناک است که گفته می‌شود سیاست‌های آن‌ها در واشنگتن اتخاذ نمی‌شود. خوشبختانه اعضای گروه B. هم کم می‌شوند.

ظریف ادامه داد: آمریکا از همه چیز بیرون رفته، از صفحه زمین هم این دولت ان‌شاءالله بیرون برود؛ اما فعلا که عضو دائم شورای امنیت است. احترام امامزاده به متولی است. قطعنامه ۲۲۳۱ مصوبه شورای امنیت است و هنوز لغو نشده، بنابراین نمی‌تواند ادعای مذاکره کند. زیرا این آمریکا بوده که از برجام خارج شده، حتی وزیر خارجه‌ای را که می‌تواند با او مذاکره کند، تحریم می‌کند.

گفتگو به نفع عربستان سعودی است
ظریف در بخش دیگری از این نشست خبری درباره اینکه با توجه به تحولات اخیر در منطقه آیا وقت تنش زدایی فرا نرسیده است، گفت: بنده در ابتدای مسوولیتم در وزارت خارجه در اولین مقاله‌ای که نوشتم دعوت به گفتگو کردم، هم پیشنهاد گفتگو با مقامات سعودی دادم؛ بنابراین در گفتگو باز است، ما آمادگی داریم، گفتگو به نفع منطقه، عربستان سعودی و همه کشور‌های منطقه است.

او افزود: باید مجمع گفتگو‌های منطقه‌ای ایجاد شود. این موضوع را ضروری می‌دانیم. البته این مساله در نامه آقای ولایتی به دبیرکل سازمان ملل متحد در سال ۱۹۸۵ هم اعلام شده بود؛ بنابراین پیشنهاد جدیدی نیست، اما آن‌ها بودند که استقبال نکردند.

راه گفتگو و امنیت منطقه باز است و در گفت‌وگوی جمهوری اسلامی ایران برای همسایگان بسته نیست. ظریف در مورد تماس ولیعهد سعودی هم گفت: بنده از تماس خبر ندارم. از درون ولیعهد سعودی خبر ندارم. آماده‌ایم وضعیت در منطقه تغییر کند. بمباران مردم یمن متوقف شود.

استقبال از گرایش امارات و عربستان
ظریف همچنین در پاسخ به سوال خبرنگاری مبنی بر اینکه در پی مدت اخیر شاهد چرخش ناگهانی سیاست امارات متحده عربی نسبت به ایران بوده‌ایم و آیا این احتمال وجود دارد که شاهد چنین چرخشی از سوی عربستان نیز باشیم و آیا کانال ارتباطی پنهانی بین ایران و عربستان وجود دارد، گفت: اجازه بدهید که من از عبارت چرخش ناگهانی استفاده نکنم. ما بار‌ها بر آمادگی خود برای مذاکره با کشور‌های همسایه و منطقه تاکید کرده‌ایم.

سفره مذاکره برای گفتگو با کشور‌های منطقه از جمله امارات و عربستان باز است و هرگاه آن‌ها تمایل داشته باشند که در سیاست‌های خود اصلاحاتی ایجاد کنند و مذاکره را بر درگیری ارجح بدانند و آن را انتخاب کنند، ما از این موضوع استقبال می‌کنیم.

اطلاعی از پشت پرده روابط ایران و عربستان ندارم
او با بیان اینکه آنچه را که شما اشاره کردید چرخش ناگهانی یا اصلاح بوده است را به گذشت زمان ارجاع می‌دهیم، ادامه داد: درمورد بحث پشت پرده نیز من اطلاعی از این موضوع ندارم که آن را بعید می‌دانم. البته گفت‌وگویی بین مسوولان حج ایران و عربستان صورت گرفته است.

من از نحوه میزبانی مردم عربستان از مردم ایران، تشکر می‌کنم و امیدوارم که این گفتگو‌ها نتایجی فراتر از حج داشته باشد و اگر چنین اتفاقی بیفتد. ما از این موضوع استقبال می‌کنیم.