برتری آرای باطله در انتخابات شورا‌ها

سرانجام با وجود اعتراض‌ها به نحوه شمارش آرای انتخابات شورای ششم شهر تهران، شامگاه روز دوشنبه ۳۱ خرداد فرمانداری تهران اسامی منتخبان را منتشر کرد.

نتیجه منتشر‌شده همان بود که از ظهر روز شنبه یک روز پس از پایان انتخابات در فضای مجازی منتشر شده بود. لیست ۲۱ نفره شورای ائتلاف برنده این دوره از انتخابات بود، میزان آرای منتخبان این دوره نسبت به منتخبان دوره پنجم بیش از ۷۵ درصد کاهش داشت.

محسن هاشمی نفر نخست شورای پنجم با یک‌میلیون‌و ۷۵۶ هزار رأی نسبت به مهدی چمران نفر نخست شورای ششم با ۴۸۶ هزار‌و ۲۸۲ رأی ۷۲ درصد کاهش رأی داشته است.

چمران نسبت به رأی دوره گذشته خود نیز عقب‌نشینی رأی داشته؛ در دوره پنجم که نفر ۲۲ تهران شد، ۶۵۶ هزارو ۱۳۶ نفر به او رأی داده بودند و نسبت به رأی دوره گذشته خود بیش از ۲۵ درصد ریزش رأی داشته است. با وجود این برخی منتخبان شورای ششم تلاش می‌کنند ریزش رأی خود را پنهان کنند.

یکی از اتفاقات نادر این دوره از انتخابات شورا‌های شهر و روستا برتری آرای باطله نسبت به منتخبان شوراهاست؛ در شهر همدان تعداد آرای باطله ۲۰هزارو ۴۵۳ رأی بود و آرای منتخب اول این شهر ۲۰هزارو ۲۸۲ رأی اعلام شده است.

در اراک نیز تعداد آرای باطله ۲۸ هزارو ۵۶۵ رأی اعلام شده، درحالی‌که آرای نفر اول ۱۴ هزارو ۵۶۰ رأی بود. در شورای شهر کرج نیز آرای باطله اول شده است. تعداد آرای باطله در انتخابات شورا‌های کرج ۳۸ هزارو ۸۸۸ رأی است، این میزان حدود ۱۶ هزار رأی بیش از آرای نفر اول است، اما منتخبان تهران نیز ۲۰ نفرشان کمتر از آرای باطله رأی داشتند.

براساس اخبار منتشرشده در انتخابات شورای شهر تهران از یک‌میلیون‌و ۵۶۵هزارو ۳۷۰ رأی مأخوذه، در نهایت یک‌میلیون‌و ۱۵۱هزارو ۴۵۰ رأی صحیح بوده است. در این انتخابات نیز ۴۱۳هزارو ۹۲۰ رأی باطله وجود داشته است. در این لیست ۲۱ نفره تنها مهدی چمران، اندکی بیش از آرای باطله رأی داشته است.

حسن رسولی، عضو شورای شهر پنجم، درباره پیروزی آرای باطله در انتخابات این دوره از شهر تهران به «شرق» می‌گوید: براساس تجربه‌ای که در چند دهه کار در حوزه سیاست داخلی در انتخابات دارم، آرای باطله، آرای اعتراضی نسبت به شرایط جاری جامعه است و از این منظر با کسانی که در پای صندوق‌های رأی حاضر شوند، تفاوت ماهوی ندارد.

آرای باطله دارای یک وجه تمایز شکلی است، یعنی کسانی که پای صندوق‌ها حاضر می‌شوند و رأی باطله می‌دهند، بیمناک هستند که اگر شناسنامه‌شان مُهر نخورد، برایشان آثار و عوارض بدی در پی داشته باشد؛ بنابراین با حضور در پای صندوق‌های رأی از دیدگاه خودشان از تهدید احتمالی عبور می‌کنند، اما با رأی باطله مأخوذه عملا منتخبی را انتخاب نمی‌کنند و رفتار هوشمندانه دارند.

وی ادامه می‌دهد: این در حالی است که اصل کاهش مشارکت در هر انتخاباتی در همه دنیا به‌ویژه کشوری مانند ایران که دموکراسی، یک دموکراسی نوپای انتخاباتی بوده، بر مبنای نشانه و نمایه‌ای از میزان عدم رضایت افکار عمومی از وضع موجود است.

به نظر می‌رسد در بحث فرعی، مراجع اصلی حاکمیتی باید نسبت به این موضوع چاره‌اندیشی کنند؛ صرف‌نظر از آنکه پشت‌کردن به صندوق رأی، به نفع و زیان چه جناحی است، اما در بحث اصلی، این نارضایتی و عدم حضور، علامتی بسیار جدی در جهت ایجاد شکاف بین ملت و حاکمیت است که باید آسیب‌شناسی و جبران شود.

سیدابراهیم امینی نایب‌رئیس شورای شهر تهران نیز درباره پیروزی آرای باطله در انتخابات شورا‌های برخی شهر‌ها هم می‌گوید: باید تلاش کنیم شهروندان مشارکت بالایی در تعیین سرنوشت اجتماعی خویش به خصوص در اداره شهر که جنبه سیاسی ندارد، داشته باشند.

اینکه در برخی از کلان‌شهر‌ها مثل کرج، اراک و همدان رأی باطله اول می‌شود و در تهران رأی باطله در جایگاه دوم قرار می‌گیرد، در تاریخ انتخابات کشور ایران بی‌سابقه است. این زنگ هشداری برای بزرگان نظام است که سعی کنند فاصله احتمالی ایجادشده بین نظام و مردم را با توجه به خواسته‌ها و مطالبات به‌حق شهروندان به نحوی ترمیم کنند و آن‌ها را با هم آشتی بدهند.

او درخصوص اینکه برخی، آرای پایین لیست جمهور را نه به اصلاح‌طلبان و اداره شهر به سبک آنان می‌دانند هم توضیح داد: این نشان‌دهنده آن است که شهروندان در انتخابات شرکت نکرده‌اند.

اینکه عدم شرکت را به حساب نمره منفی به ما و نمره مثبت به خودشان بگذارند، کم‌لطفی است و هر کس این تعبیر را بشنود، خنده‌اش می‌گیرد و این به معنای اقبال به آن‌ها نیست، در صورتی می‌توان چنین تحلیلی کرد که کسانی که به لیست جمهور رأی نداده‌اند رأیشان را به لیست جریان مقابل داده باشند، اختلاف آرای بیش از یک میلیونی بین منتخبین شورای پنجم و ششم و در جایگاه دوم قرارگرفتن آرای باطله در این دوره بر این تحلیل خط بطلان می‌کشد.

دیدیم بیش از نصف مردم در انتخابات مشارکت نداشتند، بنابراین عدم شرکت به معنای رأی‌دادن به ما نبوده و اگر چنین بود، به جریان مقابل ما رأی می‌دادند، مانند کسانی که پای صندوق رأی آمدند. امیدواریم به جای آنکه بخواهیم چنین رفتاری را توجیه کنیم، دلسوزانه این آرا را آنالیز و تجزیه و تحلیل کنیم و برای آنکه شکاف بین ملت و دولت کمتر شود، سعی بر استفاده از نتایج این تجزیه و تحلیل داشته باشیم.

صدراعظم نوری، رئیس کمیسیون سلامت شورای شهر تهران هم درباره آرای باطله در انتخابات شورا‌ها می‌گوید: نباید انتخابات شورا‌ها را از انتخابات ریاست‌جمهوری منفک کرد، چراکه جامعه در شرایط فعلی معترض و بی‌اعتماد و میزان مشارکت پایین است.

وقتی مشارکت پایین باشد، طبیعتا آن گروه و طیفی که همواره با حضور پررنگش می‌آمد، یک حماسه می‌آفرید و تحولی در نتیجه انتخابات ایجاد می‌کرد، این دوره نیامده و این مسئله فقط مربوط به شهر تهران نیست، بلکه در شهرها، استان‌ها و مراکز استان شاهد چنین مسائلی هستیم و تقریبا همه‌جا همین وضعیت و شرایط حاکم است؛ بنابراین نمی‌توان این‌گونه تفسیر کرد که از عملکرد شورای پنجم ناراضی هستند.

وی ادامه می‌دهد: اگر ما از نظارت‌های استصوابی شورای نگهبان و مجلس یازدهم و... برخوردار نمی‌شدیم، نمایندگان کاندیدا‌های مختلف رد صلاحیت نمی‌شدند و عملکرد‌ها به‌گونه‌ای نبود که امروز این میزان نارضایتی را ایجاد کند، آن وقت شاهد اتفاقی بودیم که در سال ۹۶ رقم خورد و دوباره قابل تکرار بود.

مردم در سال ۹۶ با حضور میلیونی خود نشان دادند که علاقه‌مند به تفکر هستند و حمایت هم کردند. اقدامات مؤثر در چهار سال فعالیت شورای پنجم مانند عدم شهرفروشی، جلوگیری از باغ‌کشی، جلوگیری از تراکم غیرقانونی، شفافیت، مبارزه با فساد و رانت نشان‌دهنده نارضایتی مردم نبوده بلکه آن‌ها راضی هستند و استقبال می‌کنند؛ بنابراین مردم نارضایتی خود را با رأی منفی و رأی‌ندادن نشان می‌دهند.

او با اشاره به اینکه اتفاقات انتخابات سال ۸۴ درحال تکرارشدن است می‌گوید: دامن‌زدن به نارضایتی‌ها توسط رسانه‌هایی که تقریبا قدرت در اختیارشان است، از صداوسیما تا بقیه رسانه‌های مرتبط با تفکر اصولگرایان و جناح راست، باعث شد در سال ۸۴ دولت تغییر کند و احمدی‌نژادی بر سر کار بیاید که هشت سال فعالیتش خسارت‌هایی را به کشور وارد کرد.

این خسارت‌ها سال‌ها گریبان ما را خواهد گرفت و به تبع آن در شورای دوم شاهد بودیم که شورای یکدست اصولگرا بر سر کار آمد و نتیجه یکی از اقدامات آن، برج‌باغ بود. در این راستا شاهد نابودی باغات تهران بودیم؛ بنابراین بهتر است به مسائل به‌گونه دیگری نگاه کنیم و آن‌ها را به هم گره نزنیم.

نوری با اشاره به رد صلاحیت‌های گسترده این دوره از انتخابات شورا‌ها اضافه می‌کند: وقتی نظارت استصوابی شورای نگهبان به مجلس کشیده می‌شود و نمایندگان مردم را در شورای شهر با همان شیوه نظارت استصوابی رد می‌کنند، اساسا انتخاب‌شدن و موضوع جمهوریت معنای خودش را از دست می‌دهد.

نوری در پاسخ به این پرسش که با توجه به حضور تمام چهره‌های اصلی و افراد مؤثر، چرا اصلاح‌طلبان در انتخابات شورا‌ها شرکت کردند هم می‌گوید: اصلاح‌طلبان انتخابات را تحریم نکردند و تا آخرین لحظه هم تلاش می‌کنند که بتوانند مؤثر باشند و جریان کشور را در مسیر درست هدایت و از یک‌سویه و یک‌دست‌شدن جلوگیری کنند.

در بحث شورای ششم هم لیستی تهیه شد که برخی از احزاب به‌شدت مخالف بودند. اگر ما به دموکراسی معتقد هستیم، وقتی یک موضوع و پیشنهادی رأی می‌آورد، باید بقیه با وجود مخالفت، بپذیرند و نهایتا حمایت کنند.

انتخابات دوره ششم شهر تهران را می‌توان پر از اتفاقات نادر دانست؛ از ردصلاحیت‌های گسترده تا نحوه شمارش آرا و در نهایت پیشگامی آرای باطله نسبت به ۲۰ منتخب این دوره در تهران.