بحث برانگیزترین و جنجالی ترین فیلم های تاریخ سینما؛ از Fritz the Cat تا Life of Brian

کار هالیوود سرگرم کردن ما از طریق فیلم و سریال است، محمل هایی که به محبوب ترین اشکال هنرهای بصری تبدیل شده اند. بر اساس تعریف دیکشنری OED، هنر عبارت است از «بیان یا بکارگیری مهارت و تخیل خلاقانه انسان، معمولاً به شکل بصری مانند نقاشی یا مجسمه سازی است و خلق کردن آثاری است که در درجه اول به خاطر زیبایی یا قدرت عاطفی شان مورد تقدیر قرار می گیرند». این تعریف بسیار خوب و خلاصه به نظر می رسد اما همانند بسیاری چیزهای دیگر در زندگی، هنر یک موضوع شخصی است. به این معنا که، در حالی که برخی افراد ممکن است زیبایی و منحصر به فرد بودن چیزی را دیده و برایش ارزش قائل باشند، برای دیگران شاید چنین نباشد. هنر واقعا در چشم بیننده ای نکته بین و دقیق است و همین را می توان برای هالیوود و سینما هم گفت. به همین دلیل است که نقد و بررسی فیلم ها اغلب متناقض و متفاوت است.

در واقع، برخی از این نظرات متنوع و گاه متفاوت حتی بحث ها و جنجال هایی را بر سر برخی فیلم ها موجب شده است. این بحث ها بدین خاطر است که منتقدان یا گروه هایی از مردم به هر دلیلی از ماهیت فیلم ایراد گرفته اند. یکی از نمونه های بارز از چنین فیلم هایی، فیلم کوتاه هلندی Submission است که به قتل تئو ون گوگ، کارگردان این فیلم، توسط یک سازمان تروریستی منجر شد. در طول دوران گسترده فعالیت هالیوود در عرصه خلق شاهکارهای سینمایی، بسیاری از فیلم ها در دسته فیلم های بحث برانگیز و جنجال آفرین قرار گرفته اند. اگر چه فیلم های ترسناک و فیلم های دارای تم مذهبی اغلب بیشترین جنجال ها را به خود اختصاص می دهند، اما تعداد زیادی از فیلم های بدنام وجود دارند که شهرت زیادی را به وجود آورده اند؛ ۱۱ فیلمی که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم کرد، بحث برانگیزترین و جنجالی ترین فیلم های تاریخ سینما هستند.

۱۱- Fritz the Cat (1972)

فریتز گربه  یک فیلم انیمیشن خانوادگی نیست. در واقع، کاملاً برعکس است. این فیلم که در سال ۱۹۷۲ اکران شد، به دلیل استفاده بیش از حد از الفاظ رکیک، توهین های نژادی، خشونت بصری، سکس و مصرف مواد مخدر، در سراسر جهان بحث برانگیز شد و به عنوان اولین فیلم انیمیشن آمریکایی که رتبه X را دریافت کرد، تاریخ ساز شد. این فیلم خشم اعضای محافظه کار صنعت انیمیشن سازی را برانگیخت، کسانی که فریتز گربه را به عنوان یک فیلم انیمیشنی پورنوگرافیک و مبتذل می دیدند.

در صورت شک و تردید، توضیحات ارائه شده در مورد فیلم را بخوانید که نشان می دهد چگونه فیلم ها از بحث برانگیزی خود برای فروش بیشتر بلیت استفاده می کنند:« او با رتبه بندی ایکس و انیمیشن است! ما بی دلیل به چیزی رتبه بندی ایکس نمی دهیم، عزیزم!». علاوه بر فریتز گربه در سال ۱۹۷۲، فیلم The Nine Lives of Fritz the Cat نیز دو سال بعد به عنوان دنباله فیلم اول منتشر شد. در حالی که اولین فیلم رتبه بندی X را دریافت کرد، این دنباله رتبه R داشت و دوباره به عنوان اولین فیلم انیمیشن با رتبه R آمریکا تاریخ ساز شد.

۱۰- Bonnie and Clyde (1967)

دهه شصت دوران ساده تری برای فیلمسازان هالیوودی بود. در آن زمان، گنجاندن صحنه های خشونت شدید و سکس در یک فیلم کار چندان ساده ای نبود. به همین دلیل بود که وقتی این فیلم جنایی زندگینامه ای  بانی و کلاید  در سال ۱۹۶۷ اکران شد، سر و صدای زیادی به پا کرد. این فیلم که داستان مجرمان واقعی به همین نام (به ترتیب با بازی فی داناوی و وارن بیتی) را روایت می کند، روایتگر شروع یک سری ماجراجویی خشن همراه با سرقت و کشتار توسط این دو شخصیت در ایالت های مرکزی ایالات متحده بود.

در حالی که تماشاگران از تماشای یک زوج خلافکار یاغی که بسیار خوشحال دست به سرقت از بانک و سرقت خودرو می زدند، آن ها چندان تحت تاثیر سطح خشونت گرافیکی فیلم قرار نگرفتند، تصاویری که بسیاری آن را تجلیل از کشتار و تریوج آن می دانستند. صحنه ای در پایان فیلم که جسد دو شخصیت اصلی بعد از کشته شدن را به تصویر می کشد، به طور خاص بسیار بحث برانگیز شد. امروزه، با توجه به معرفی و رواج رده بندی سنی و سطح خشونت در فیلم ها، هیچ راهی وجود ندارد که چنین صحنه هایی به این اندازه بحث برانگیز شود. اما در آن زمان، این مساله باعث شد تا جنجال ها و مخالفت های بسیاری به خشونت مفرط فیلم بانی و کلاید شکل گیرد.

۹- Fifty Shades of Grey (2015)

بسیاری از مردم صحبت های مربوط به سه گانه عاشقانه اروتیک،  پنجاه طیف خاکستری  را به یاد می آورند. بر اساس کتاب های نویسنده انگلیسی ای. ال. جیمز، این فیلم داستان رابطه جنسی پر فراز و نشیب بین آناستازیا استیل (داکوتا جانسون)، دانشجوی ارشد کالج و کریستین گری، تاجر ثروتمند و خوش قیافه (جیمی دورنان) را دنبال می کند. این فیلم به دلیل به تصویر کشیدن BDSM، یک عمل جنسی شامل «محدودیت های فیزیکی، تفویض و رها کردن کنترل و اختیار رابطه، و تحمیل درد» به شدت مورد انتقاد و تحریم قرار گرفت.

بسیاری شخصیت کریستین گری را سوء استفاده گر و آزارگری می دیدند که زنان را آزار داده و از قوانین سنتی BDSM پیروی نمی کند. در عوض، او مجموعه انتظارات خود و قراردادی را که از نظر قانونی الزام آور است، قانوناً لازم الاجرا می داند و به آنا هیچ کلمه ایمن یا شانسی برای توقف رابطه ای چنین غیرمعمول نمی دهد. بسیاری از مردم نیز احساس می کردند که پنجاه طیف خاکستری رویکردی منفی و آزارگرانه در باب این نوع از روابط جنسی داشته و آن را زن ستیزانه به تصویر می کشد.

۸- A Clockwork Orange (1971)

پرتقال کوکی  شاید معروف ترین (یا بدنام ترین) فیلم استنلی کوبریک باشد. به طور خلاصه، فیلم به این موضوع می پردازد که آیا مجبور کردن فرد به خوب بودن اخلاقی تر است یا اینکه جامعه باید به او اختیار بد بودن را بدهد (اگر این رفتار طبیعی شخص باشد). با این حال، برای مطرح کردن این سوال، A Clockwork Orange صحنه های بصری و خشن تجاوز، خشونت و شکنجه را به تصویر می کشد.

صحنه ها به قدری دلخراش و پرخشونت بودند که فیلم در ابتدا به دلیل صحنه های به شدت جنسی در دو صحنه، که حدود ۳۰ ثانیه از زمان نمایش را به خود اختصاص داد، رتبه بندی ایکس را دریافت کرد. پس از حذف و جایگزینی آن صحنه ها با صحنه های کمتر خشونت آمیز، به فیلم درجه R داده شد. با این حال، فیلم  پرتقال کوکی  هنوز هم به دلیل خشونت و دلخراشی بیش از حدش مورد انتقاد قرار می گرفت و حتی الهام بخش یک سری تجاوز و قتل واقعی نیز شد که باعث شد کوبریک این فیلم را از چرخه اکران بریتانیا خارج کند.

۷- Me Before You (2016)

در ظاهر، فیلم  من قبل از تو  یک فیلم عاشقانه اشک آور است؛ با این حال، فیلم به موضوع بحث برانگیز و پیچیده خودکشی کمکی یا خودکشی با کمک دیگران نیز می پردازد. این فیلم داستان لوئیزا (امیلیا کلارک) را روایت می کند که شغلی را به عنوان پرستار ویل تراینور (سم کلفلین) قبول می کند، جوانی که پس از برخورد با یک موتورسیکلت، توان حرکت را از دست داده است. ویل تصمیم گرفته است که در عرض شش ماه با کمک دیگران به زندگی خود پایان دهد. بنابراین، لوئیزا مانند هر مراقب و پرستار مهربان و مسئولیت پذیری، تصمیم می گیرد هر کاری در توان دارد انجام دهد تا ویل را متقاعد کند که از تصمیم خود صرف نظر کرده، به زندگی ادامه داده و از زندگی اش لذت ببرد. با این حال، ویل با وجود اینکه عاشق لوئیزا می شود، در پایان دست به خودکشی کمکی می زند و تمام ارثیه خود را به لوئیزا می دهد. او یادداشت آخرش را برای لوییزا می نویسد و به او می گوید «جسورانه زندگی کن».

فیلم من قبل از تو علاوه بر مطرح کردن سوالاتی در مورد اخلاقی بودن خودکشی کمکی، خشم افراد دارای ناتوانی های حرکتی را نیز برانگیخت که از انتخاب سم کلفلین، بازیگر غیر معلول، برای نقش ویل ناراحت و ناراضی بودند. آن ها همچنین پیام فیلم و انتخاب ویل برای پایان دادن به زندگی خود به عنوان یک فرد دارای ناتوانی جسمی را زیر سوال بردند. زک واینستین، بازیگر و کسی که بعد از آسیب به ستون فقراتش، زندگی سختی شبیه شخصیت ویل در فیلم دارد، به هالیوود ریپورتر گفته است: «پیام این فیلم این است که این فرد باید بمیرد تا بتواند به او [لوییزا] کمکی کرده باشد و بدین ترتیب به زندگی خود ادامه دهد. آیا شما از ناتوانی ویل استفاده می کنید تا از نظر عاطفی سوءاستفاده گری کنید؟ این جایگاه خودش را دارد، اما بسیار دشوار است تماشا کنم که حقایق زندگی من به عنوان وسیله ای برای این موضوع مورد استفاده قرار می گیرند».

۶- Monty Python’s Life of Brian (1979)

زندگی برایان به روایت مونتی پایتون  نمونه بی نقصی از فیلمی است که نه به خاطر محتوایش، بلکه به خاطر چیزی که افرادی که آن را ندیده بودند اما از آن انتظار داشتند، باعث ناراحتی روهی از مردم شده بود. زندگی برایان مانند اثر قبلی گروه، یک اثر کمدی است و در این مورد، یک کمدی است که داستان مردی معمولی را روایت می کند که با عیسی مسیح اشتباه گرفته می شود. این فیلم حتی پیش از اکران، باعث خشم گروه های مذهبی شد، کسانی که آن را به توهین به مقدسات و مسخره کردن انجیل متهم می کردند.

نمایش این فیلم به مدت هشت سال پس از اکران، توسط چندین شورای شهر در بریتانیا و در کل ایرلند ممنوع شد. در یک مناظره تلویزیونی مشهور، اعضای پایتون؛ جان کلیز و مایکل پالین، تلاش کردند تا از اثر خود در برابر اسقف ساوث وارک، مروین استاک وود دفاع کنند، که ظاهراً متوجه نبود که برایان و عیسی قرار نیست یک شخصیت باشند. این فیلم هنوز هم از نمایش در چندین منطقه در سراسر بریتانیا و ایالات متحده منع شده است.

۵- Crash (1996)

دیوید کراننبرگ، کارگردان، با پرداختن به موضوعات و تم های تحریک آمیز و بحث برانگیز بیگانه نیست. بدون شک، بحث برانگیزترین اثر او در قالب تریلر اروتیک سال ۱۹۹۶،  تصادف  است. این فیلم که براساس رمانی به همین نام در سال ۱۹۷۳ نوشته جی. جی. بالارد ساخته شده است، داستان یک تهیه کننده فیلم به نام جیمز (جیمز اسپیدر) را دنبال می کند که پس از قرار گرفتن در یک تصادف رانندگی، یک گروه فرهنگی کوچک از افرادی را کشف می کند که با تصادفات رانندگی تحریک جنسی می شوند. بنابراین جیمز از این کشف جدید برای تقویت حیات جنسی خود با همسرش استفاده می کند.

این فیلم پس از انتشار، به خاطر به تصویر کشیدن خشونت دلخراش و فرضیه ناخوشایندش جنجال به پا کرد. در بریتانیا، رسانه های زرد بریتانیا یک کمپین تهاجمی، هر چند در نهایت ناموفق، برای ممنوع کردن نمایش فیلم ترتیب دادند. در همین حال، ماموران امنیتی در خارج از سینماهای مایش دهنده این فیلم در سراسر آمریکا مستقر شده بودند. نکته جالب اینکه بزرگ ترین منتقد تصادف ، فرانسیس فورد کاپولا، دیگر فیلمساز مشهور بود که در مقام رئیس هیات داوران جشنواره فیلم کن ۱۹۹۶، از ارائه جایزه ویژه هیات داوران به کراننبرگ خودداری کرد. در مجموع، تصادف طی این سال ها با نقدهای بسیاری از تماشاگران مواجه شده است.

۴- Cuties (2020)

Cuties شاید بحث برانگیزترین و جنجالی ترین فیلم نتفلیکس تاکنون باشد. این فیلم فرانسوی درباره امی ۱۱ ساله است که با خانواده بیش از حد مذهبی اش زندگی می کند. او شیفته رفتارهای همسایه اش آنجلیکا می شود که با آداب و رسوم روزمره مسلمانانی او متفاوت است. امی می خواهد به گروه رقص آنجلیکا به نام کیوتیز بپیوندد و آرزو دارد از روش تربیت سخت گیرانه والدینش رهایی یابد. با این حال، او خیلی زود خود را در تقلا برای پیدا کردن تعلق به فرهنگ ها و دوستان متفاوت می بیند.

از آنجایی که ستاره های این فیلم بسیار جوان هستند، فیلم Cuties به خاطر ارائه تصویری جنسی از دختران به شدت مورد انتقاد قرار گرفت. این جنجال زمانی آغاز شد که نتفلیکس پوستری از این بازیگران جوان منتشر کرد که لباس های اندکی به تن داشته و ژست های وسوسه گرانه ای می گرفتند. این موضوع باعث شد نتفلیکس به سرعت در توییتر وادار به عذرخواهی شود. هدف از ساخت این فیلم روشن کردن موضوع بیش از حد جنسیت زده کرده کودکان بود، نه تجلیل از آن، چیزی متفاوت از آنچه که بسیاری از بینندگان بعد از تماشای این فیلم احساس می کردند. مایمونا دوکوره، کارگردان این فیلم، از اثر خود دفاع کرده و گفته است: «البته امیدوار بودم که این اثر باعث ایجاد بحث در مورد بیش از حد جنسیت زده کردن افراد پیش از سن بلوغ شود. اما هرگز در رویاهایم تصور نمی کردم که دیدگاهم تا این حد بد تعبیر شود».

۳- Cannibal Holocaust (1980)

فیلم  کانیبال هولوکاست  نمونه ای از فیلمی است که از همان ابتدا با هدف جنجال آفرینی ساخته شده است. نمونه ای از سینمای استثمار که در آن زمان محبوب بود، سازندگان این فیلم عامدانه آن را با صحنه های خشونت دلخراش، مرگ و سکس پر کردند برای اینکه تا سر حد ممکن تحریک آمیز باشد. این فیلم که به سبک ویدیوهای پیدا شده روایت می شود، داستان یک ماموریت نجات برای پیدا کردن گروهی فیلمساز است که گم شده اند، در حالی که مشغول ساخت مستندی درباره قبایل آدم خوار در جنگل های بارانی آمازون بوده اند.

با صحنه هایی از تجاوز جنسی، کشتار و خشونت واقعی نسبت به حیواناتی که کاملاً واقعی بودند، کانیبال هولوکاست در ماموریت خود برای ایجاد جنجال و بحث موفق بود. چیزی که روجرو دئوداتو، کارگردان فیلم، احتمالاً پیش بینی نکرده بود، دستگیری او به اتهام رکیک بودن فیلمش و اتهام کشتن مردم برای ساخت یک فیلم های غیرقانونی و مستندگونه از قتل (فیلم هایی که کشتار واقعی مردم را نشان می دهد) بود. در حالی که بعدها ثابت شد اتهامات مستند بودن فیلم دروغ بوده و دئوداتو از تمامی اتهامات تبرئه شد، نمایش کانیبال هولوکاست هنوز در بسیاری از کشورها از جمله آمریکا، استرالیا و نیوزیلند ممنوع بود.

۲- The Last Temptation of Christ (1988)

دین و مذهب همیشه موضوعی بغرنج و چالش برانگیز برای فیلمسازان بوده است. کافی است در این مورد از مارتین اسکورسیزی سوال کنید، کسی که فیلم  آخرین وسوسه مسیح  را کارگردانی کرده است. این فیلم که اقتباسی از رمانی به همین نام نوشته نیکوس کازانتزاکیس (که خود اثری بحث برانگیز است)بود، زندگی عیسی مسیح (با بازی ویلم دفو) را به تصویر می کشد و وسوسه های بسیاری را که ممکن است در طول دوران زندگی اش روی زمین با آن ها مواجه شده باشد، متصور می شود. هم کتاب و هم فیلم از لایسنس هنری برای به تصویر کشیدن یک نسخه بسیار متفاوت از داستان عیسی مسیح در انجیل، نهایت استفاده را می برند.

شاید بحث برانگیزترین عنصر فیلم، گنجاندن یک صحنه سکس کوتاه بین خود عیسی و مریم مجدلیه باشد. این صحنه و در کل، فیلم اسکورسیزی منجر به اعتراضات گسترده، تحریم ها و تهدید به مرگ اسکورسیزی شد. علاوه بر این، در واکنش به این فیلم، سینمای سن میشل در پاریس به آتش کشیده شد که در جریان آن سیزده نفر زخمی شدند.حتی امروزه، نمایش آخرین وسوسه مسیح هنوز هم در بسیاری از کشورها ممنوع است یا با سانسور نمایش داده می شود.

۱- Unplanned (2019)

فیلم  برنامه ریزی نشده  بر اساس داستان مدیر سابق کلینیک سقط جنین بPlanned Parenthood، ابی جانسون و ماجراهای او است که منجر به تبدیل شدن وی به یک فعال حامی زندگی شد. ابی به داشتن حق انتخاب برای زنان اعتقاد داشت و خودش دو بار سقط جنین کرده بود. او به عنوان یکی از جوان ترین افرادی که تا به حال عنوان مدیر این کلینیک سقط جنین انتخاب شده بود، تلاش کرد تا با ارائه حمایت و مشاوره به زنان کمک کند تا بهترین انتخاب ها را برای زندگی خود داشته باشند. با این حال، پس از کمک به یک عمل سقط جنین با استفاده از ساکشن التراسوند-محور، هر چیزی که فکر می کرد می داند تغییر کرده و ابی کارش را رها کرد تا به یک فعال طرفدار زندگی تبدیل شود و علیه آنچه شاهد آن بود، صحبت کند.

از آنجا که سقط جنین یکی از داغ ترین موضوعات جامعه آمریکا و بین الملل است، این فیلم بحث های طرفداران دو طرف این مساله را برانگیخت و بسیار تفرقه برانگیز شد (سالن های سینما در کانادا از نمایش آن خودداری کردند و بیشتر شبکه های تلویزیونی از پخش آگهی در زمان نمایش آن خودداری کردند). اما جامعه طرفدار زندگی این فیلم را تحسین کرد. در همین حال، رسانه های اصلی آن را به باد انتقاد گرفته و نوشتند که بدون برنامه ریزی فیلم خوبی نبوده، اما تبلیغات موثری است – یا حداقل، برای گروه های هدف فیلم، تاثیرگذار است: کسانی که معتقدند سقط جنین در آمریکا، هر چند یک حق قانونی، اما جنایت است.