9 انیمه و انیمیشن‌ تاثیرگذار درباره جنگ

 انیمیشن‌ها همیشه به خاطر قدرت تصویرسازی و تخیل بی‌پایانشان شناخته شده‌اند، اما وقتی که پای موضوعات پیچیده و سنگین مانند جنگ به میان می‌آید، این هنر به سطح جدیدی از عمق و احساسات می‌رسد.

در این مقاله، به بررسی و رتبه‌بندی 9 فیلم انیمیشنی در ژانر جنگی خواهیم پرداخت که هرکدام با نگاهی منحصر به فرد و هنرمندانه به موضوعات نظامی و جنگی پرداخته‌اند.

9. جین پابرهنه (Barefoot Gen)

• امتیاز IMDB انیمیشن: ۸ از ۱۰
• مدت زمان: ۸۵ دقیقه

یک انیمیشن ژاپنی تأثیرگذار و تلخ است که بر اساس داستان واقعی تجربه‌های کیجی ناکازاوا نویسنده و کارتونیست ژاپنی، ساخته شده است. این انیمیشن که در سال 1983 به کارگردانی موری ماساکی منتشر شد. این انیمیشن یکی از اولین آثاری است که به صراحت وحشت و ویرانی ناشی از بمباران اتمی هیروشیما را به تصویر می‌کشد.

داستان انیمیشن در دوران جنگ جهانی دوم و در شهر هیروشیما اتفاق می‌افتد. داستان حول محور زندگی پسری به نام جین می‌چرخد که همراه با خانواده‌اش در این شهر زندگی می‌کند. گن که تنها هفت سال دارد، با چالش‌های روزمره زندگی در زمان جنگ روبه‌روست؛ از کمبود غذا گرفته تا بمباران‌های هوایی. اما زندگی او زمانی برای همیشه تغییر می‌کند که بمب اتمی روی شهرش فرو می‌افتد.

این انیمیشن با روایتی خشن و بی‌رحمانه، ویرانی فیزیکی و روانی بمباران اتمی را به تصویر می‌کشد. یکی از نقاط قوت جین پابرهنه این است که به جای تمرکز بر اعداد و ارقام تلفات، به شخصیت‌ها و احساساتشان می‌پردازد. بیننده به تدریج با اعضای خانواده جین آشنا می‌شود و این آشنایی باعث می‌شود تا تاثیر تراژدی عمیق‌تر و دردناک‌تر باشد.

8. والس با بشیر (Waltz with Bashir)

• امتیاز IMDB انیمیشن: ۸ از ۱۰
• مدت زمان: ۹۰ دقیقه

والس با بشیر محصول سال 2008 است که به کارگردانی آری فولمن ساخته شده است. این اثر سینمایی تلفیقی از مستند، روایت شخصی و انیمیشن است و با سبک بصری و رویکرد روایتی نوآورانه خود، توانست تحسین‌های بسیاری را در سطح بین‌المللی به دست آورد. داستان انیمیشن حول محور تجربه‌های خود فولمن در جنگ لبنان در سال 1982 می‌چرخد. فیلم با یک صحنه شگفت‌انگیز آغاز می‌شود: یکی از دوستان قدیمی فولمن به او می‌گوید که به طور مداوم یک کابوس تکراری می‌بیند که در آن توسط 26 سگ وحشی تعقیب می‌شود. این دیدار، خاطرات گمشده فولمن از جنگ را بیدار می‌کند و او را به سفری در جستجوی حقیقت و بازپس‌گیری خاطرات از دست رفته‌اش می‌کشاند.

در طول این سفر، فولمن با دوستان قدیمی و هم‌رزمان خود مصاحبه می‌کند تا پازل‌های گمشده خاطرات خود را بازیابد. یکی از محوری‌ترین این خاطرات، مربوط به کشتار صبرا و شتیلا، یکی از خونبارترین وقایع جنگ لبنان است. این انیمیشن از تصاویر گرافیکی خیره‌کننده و سبک انیمیشن متمایز خود استفاده می‌کند تا حوادث جنگ را از دیدگاه روان‌شناختی و عاطفی نشان دهد. سبک بصری آن، که با استفاده از تکنیک روتوسکوپی (ترکیبی از انیمیشن و فیلم زنده) خلق شده، به خوبی با ماهیت سورئال و خاطره‌محور داستان هماهنگ است.

والس با بشیر نه تنها یک انیمیشن، بلکه یک مستند روان‌شناختی است که به بررسی تأثیرات روانی جنگ بر سربازان می‌پردازد. فیلم به شکلی بی‌رحمانه به موضوعاتی چون خاطرات سرکوب‌شده، احساس گناه و وحشت جنگ می‌پردازد. فولمن در این اثر به‌جای آنکه تنها روی رویدادهای تاریخی تمرکز کند، به عمق روان انسانی و تجربیات شخصی می‌پردازد و از طریق آن‌ها، وحشت و آشفتگی جنگ را نشان می‌دهد.

7. باد برمی‌خیزد (The Wind Rises)

• امتیاز IMDB انیمیشن: ۷.۸ از ۱۰
• مدت زمان: ۱۲۶ دقیقه

یکی از شاهکارهای انیمیشن ژاپنی است که در سال 2013 توسط هایائو میازاکی کارگردان افسانه‌ای و بنیان‌گذار استودیو جیبلی، ساخته شد. این انیمیشن، که به عنوان آخرین فیلم بلند میازاکی پیش از بازنشستگی‌اش شناخته می‌شود (هرچند او بعداً از بازنشستگی بازگشت)، یک اثر بی‌نظیر و پیچیده است که به موضوعات عمیق انسانی، رویاها و جنگ می‌پردازد.

داستان باد برمی‌خیزد بر اساس زندگی واقعی جیرو هوریکوشی مهندس هواپیمای ژاپنی و طراح جنگنده معروف میتسوبیشی A6M Zero، یکی از مهم‌ترین هواپیماهای جنگ جهانی دوم، شکل گرفته است. میازاکی با ترکیب زندگی واقعی هوریکوشی و رمان نیمه ‌خود زندگینامه‌ای باد برمی‌خیزد نوشته تاتسوئو هوری اثری خلق کرده که همزمان یک درام تاریخی، یک عاشقانه تراژیک و یک تفکر فلسفی است.

داستان فیلم از کودکی جیرو آغاز می‌شود. زمانی که او رویای پرواز را در سر دارد اما به دلیل نزدیک‌بینی، نمی‌تواند خلبان شود. او تصمیم می‌گیرد به جای آن، هواپیماهایی بسازد که بتوانند بر آسمان‌ها فرمانروایی کنند. فیلم جیرو را در طول چندین دهه زندگی‌اش دنبال می‌کند، از دوران تحصیلش در مهندسی هوافضا تا موفقیت‌هایش در طراحی هواپیما و در عین حال، چالش‌های فردی و اجتماعی که در این مسیر با آن‌ها روبرو می‌شود. یکی از بخش‌های مهم داستان، رابطه عاشقانه جیرو با نائوکو است، زنی که جیرو در یک تعطیلات با او آشنا می‌شود و بعدها عشق زندگی‌اش می‌شود. رابطه آن‌ها که با عشق و در عین حال درد همراه است، به تدریج تبدیل به محور عاطفی فیلم می‌شود. این عشق، همانند باد، هم زیبا و هم گذراست، و در نهایت به دلیل بیماری نائوکو به تراژدی می‌انجامد.

6. فرار کن (Flee)

• امتیاز IMDB انیمیشن: ۷.۹ از ۱۰
• مدت زمان: ۹۰ دقیقه

این انیمیشن با ترکیب انیمیشن، مستند و روایت شخصی، به شکلی منحصربه‌فرد داستان زندگی پرفرازونشیب و مهاجرت یک پناهنده افغان به نام امین را به تصویر می‌کشد. فیلم فرار کن نه تنها به خاطر شیوه روایت خاص و تأثیرگذار خود، بلکه به خاطر پرداختن به موضوعات عمیق انسانی و سیاسی، در سطح جهانی تحسین‌های زیادی را به دست آورد و توانست به عنوان یکی از آثار مهم سینمایی دهه اخیر مطرح شود.

داستان انیمیشن حول محور زندگی امین نوازر می‌چرخد. کسی که به عنوان یک کودک در دوران جنگ داخلی افغانستان در دهه 1980 مجبور به ترک خانه و کشورش می‌شود. او در نهایت به دانمارک می‌رسد و در آنجا زندگی جدیدی را آغاز می‌کند. اما گذشته‌ای پرفرازونشیب و تراژیک که او را مجبور به این مهاجرت کرده، همچنان سایه‌ای بر زندگی او افکنده است. فیلم در قالب مصاحبه‌ای با امین روایت می‌شود، جایی که او برای اولین بار داستان زندگی‌اش را به‌طور کامل و بی‌پرده به اشتراک می‌گذارد.

یکی از مهم‌ترین نقاط قوت انیمیشن این است که تنها بر روی سفر فیزیکی امین تمرکز نمی‌کند؛ بلکه به بررسی سفر روانی و عاطفی او نیز می‌پردازد. در طی فیلم، امین با مسائلی چون هویت، عشق و بازگشت به گذشته خود مواجه می‌شود. او نه تنها به دنبال یافتن مکانی امن برای زندگی است، بلکه در تلاش است تا با گذشته‌اش صلح کند و به سوالاتی درباره اینکه چه کسی است و به کجا تعلق دارد، پاسخ دهد.

در کنار روایت زندگی امین، به شکل بی‌پرده‌ای به موضوعات اجتماعی و سیاسی روز نیز می‌پردازد. این فیلم از طریق داستان فردی امین، چالش‌های مهاجرت، بحران پناهجویان و نابرابری‌های جهانی را به تصویر می‌کشد.

5. هنگامی که باد می‌وزد (When the Wind Blows)

• امتیاز IMDB انیمیشن: ۷.۷ از ۱۰
• مدت زمان: ۸۰ دقیقه

انیمیشن هنگامی که باد می‌وزد رمان گرافیکی به همین نام از ریموند بریگزساخته شده است. این فیلم یک اثر متفاوت و عمیق است که با ترکیب انیمیشن و واقع‌گرایی، به بررسی یکی از ترسناک‌ترین موضوعات قرن بیستم یعنی جنگ هسته‌ای و پیامدهای آن می‌پردازد.

داستان حول محور یک زوج سالخورده، جیم و هیلدا بلاگ می‌چرخد که در روستایی آرام در انگلیس زندگی می‌کنند. آن‌ها به یاد دارند که چگونه در دوران جنگ جهانی دوم با مشکلات روبه‌رو شدند و با استفاده از همان تجربیات قدیمی، سعی می‌کنند خود را برای یک جنگ هسته‌ای احتمالی آماده کنند. در حالی که اخبار تهدیدات هسته‌ای بین قدرت‌های جهانی را از رادیو و تلویزیون می‌شنوند، با روحیه‌ای مثبت و کمی ساده‌لوحی، تلاش می‌کنند تا خود را برای آنچه قرار است اتفاق بیفتد آماده کنند.

جیم و هیلدا از دستورالعمل‌های دولت برای ساخت یک پناهگاه موقت در خانه‌شان پیروی می‌کنند و با باور به اینکه پس از حمله هسته‌ای، زندگی به زودی به حالت عادی بازمی‌گردد، به فعالیت‌های روزمره خود ادامه می‌دهند. اما وقتی بمب هسته‌ای واقعاً فرو می‌افتد، آن‌ها به تدریج با واقعیت وحشتناک پیامدهای آن روبه‌رو می‌شوند.

انیمیشن با ظرافت و حساسیت، تضاد بین امید ساده‌لوحانه این زوج و واقعیت وحشتناک جنگ هسته‌ای را به تصویر می‌کشد. در طول فیلم، مخاطب شاهد زوال جسمی و روانی جیم و هیلدا به دلیل تاثیرات تابش رادیواکتیو است؛ در حالی که آن‌ها همچنان به باورهای خوش‌بینانه خود درباره نجات و بازگشت به زندگی عادی ادامه می‌دهند. این تضاد نه تنها بر تاثیرات انسانی جنگ هسته‌ای تأکید می‌کند، بلکه نقدی تلخ بر بی‌تفاوتی دولت‌ها و عدم آمادگی عمومی برای چنین فاجعه‌ای است.

4. غول آهنی (The Iron Giant)

• امتیاز IMDB انیمیشن: ۸.۱ از ۱۰
• مدت زمان: ۸۵ دقیقه

این انیمیشن که اقتباسی از رمان غول آهنی نوشته تد هیوز در سال 1968 است. توانست با روایت دلنشین، طراحی‌های زیبا، و پیام‌های عمیق خود به یکی از آثار ماندگار و محبوب در دنیای انیمیشن تبدیل شود. داستان غول آهنی در اواخر دهه 1950 و در دوران جنگ سرد آمریکا رخ می‌دهد؛ دوره‌ای که پر از ترس و نگرانی از تهدیدات هسته‌ای و کمونیسم بود. در این بستر تاریخی، فیلم داستان پسری به نام هوگارت هیوز را روایت می‌کند که در یک شهر کوچک ساحلی در ایالت مین زندگی می‌کند. هوگارت یک پسر کنجکاو و ماجراجو است که روزی به طور تصادفی با موجودی غول‌پیکر و آهنی روبه‌رو می‌شود که از فضا به زمین سقوط کرده است.

این غول آهنی، که به نظر می‌رسد هیچ خاطره‌ای از گذشته خود ندارد، با وجود ظاهر ترسناکش، ذاتا مهربان و بی‌خطر است. هوگارت به سرعت با او دوست می‌شود و او را از نگاه ترسناک و خصمانه دنیای انسان‌ها مخفی می‌کند. غول آهنی که به تدریج یاد می‌گیرد و احساسات انسانی را درک می‌کند، با کمک هوگارت به این نتیجه می‌رسد که می‌تواند چیزی بیش از یک سلاح باشد.

یکی از عناصر کلیدی و جذاب غول آهنی رابطه دوستانه و عمیق میان هوگارت و این موجود عظیم است. فیلم به زیبایی نشان می‌دهد که چگونه این دو شخصیت، که هر یک در دنیای خود تنها و منزوی هستند، از طریق درک و حمایت متقابل به یکدیگر معنا می‌بخشند. هوگارت به غول می‌آموزد که در زندگی می‌توان انتخاب کرد که چه کسی باشید، حتی اگر در ابتدا به عنوان یک سلاح طراحی شده باشید.

3. نان آور (The Breadwinner)

• امتیاز IMDB انیمیشن: ۷.۷ از ۱۰
• مدت زمان: ۹۴ دقیقه

یک انیمیشن درخشان و تاثیرگذار است که در سال 2017 به کارگردانی نورا تومی و تهیه‌کنندگی آنجلینا جولی ساخته شد. این فیلم که محصول استودیو کارتون سالون است، بر اساس رمان پرفروش نان‌آور نوشته دبورا الیس ساخته شده و به بررسی زندگی یک دختر جوان افغان در دوران حکومت طالبان می‌پردازد. نان‌آور به عنوان یکی از شاهکارهای انیمیشن معاصر، با ترکیبی از داستانی قدرتمند، طراحی بصری بی‌نظیر و پیام‌های عمیق انسانی، مخاطبان را مجذوب خود می‌کند.

داستان انیمیشن  در کابل، پایتخت افغانستان، در دوره‌ای که طالبان بر کشور حاکم بودند، روایت می‌شود. شخصیت اصلی داستان، دختری یازده‌ساله به نام پروانه است که به همراه خانواده‌اش در شرایط سخت و تحت فشار زندگی می‌کند. پدر پروانه، نورالله یک معلم و نویسنده است که به دلیل نگارش مطالبی خلاف ایدئولوژی طالبان، دستگیر و زندانی می‌شود. با دستگیری نورالله، خانواده پروانه، که شامل مادر، خواهر بزرگ‌تر و برادر کوچک‌تر او هستند، بدون حمایت مالی و در شرایط بسیار سختی قرار می‌گیرند.

در جامعه‌ای که زنان حق کار و خروج از خانه بدون همراهی مردان را ندارند، پروانه تصمیمی جسورانه و خطرناک می‌گیرد: او موهای خود را کوتاه می‌کند و لباس پسرانه می‌پوشد تا بتواند به عنوان یک پسر جوان به نام عاطف کار کند و برای خانواده‌اش نان‌آوری کند. این تصمیم پروانه او را در مسیری پر از چالش‌ها و خطرات قرار می‌دهد. اما او با شجاعت و اراده‌ای قوی، برای زنده ماندن و محافظت از خانواده‌اش تلاش می‌کند.

2. در این گوشه دنیا (In This Corner of the World)

• امتیاز IMDB انیمیشن: ۷.۸ از ۱۰
• مدت زمان: ۱۲۹ دقیقه

یک انیمیشن ژاپنی زیبا و احساسی است که در سال 2016 به کارگردانی سونائو کاتابوچی ساخته شد. این فیلم بر اساس مانگای تحسین‌شده فومیو کوندو ساخته شده و به زیبایی و با دقت، زندگی مردم عادی ژاپن در دوران جنگ جهانی دوم، به ویژه در هیروشیما و کوهوری، را به تصویر می‌کشد. این اثر سینمایی، با روایت داستانی انسانی و عمیق، توانسته است مخاطبان خود را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار دهد و به یکی از بهترین آثار انیمیشنی این دهه تبدیل شود.

داستان انیمیشن حول محور زندگی یک دختر جوان به نام سوزو اورانو می‌چرخد. سوزو دختری روستایی و هنرمند است که در سال 1944، در میانه جنگ جهانی دوم، از زادگاهش در هیروشیما به شهر کوچک کوهوری نقل مکان می‌کند تا با یک پسر جوان به نام شووساکو هوجو که به تازگی با او ازدواج کرده، زندگی کند. فیلم زندگی روزمره سوزو را در این شهر جدید و چالش‌های مختلفی که او در این دوره پر از بحران با آن‌ها مواجه می‌شود، به تصویر می‌کشد.

یکی از جذاب‌ترین جنبه‌های انیمیشن  توانایی فیلم در تلفیق زیبایی‌های ساده زندگی روزمره با تاریکی و وحشت‌های جنگ است. سوزو، با تمام سادگی و معصومیتش، تلاش می‌کند تا با مشکلات زندگی در زمان جنگ کنار بیاید و به خانواده جدیدش کمک کند. او با استفاده از مهارت‌های هنری و خلاقیتش، سعی می‌کند تا در شرایط سخت، شادی و آرامش را به زندگی خود و اطرافیانش بیاورد. اما همان‌طور که جنگ به پایان خود نزدیک می‌شود، زندگی سوزو و خانواده‌اش به طرز بی‌رحمانه‌ای تحت تأثیر بمباران‌ها و ویرانی‌های جنگ قرار می‌گیرد.

۱ . مدفن کرم‌های شب تاب (Grave of the Fireflies)

• امتیاز IMDB انیمیشن: ۸.۵ از ۱۰
• مدت زمان: ۷۹ دقیقه

داستان این انیمیشن در دوران تلخ و مصیبت‌بار جنگ جهانی دوم رخ می‌دهد. ما را به دنیای دو کودک یتیم، سِیتا و ستسکو، می‌برد که در ژاپنِ جنگ‌زده زندگی می‌کنند. پس از آنکه مادرشان در یکی از بمباران‌های هوایی کشته می‌شود و پدرشان که افسر نیروی دریایی است، در جبهه جنگ حضور دارد، سیتا که نوجوانی جوان و مسئولیت‌پذیر است، باید از خواهر کوچکتر خود، ستسکو، مراقبت کند. این دو کودک بی‌پناه و بی‌کس، در میانه ویرانی‌های جنگ و فشارهای اجتماعی و اقتصادی، برای زنده ماندن تلاش می‌کنند.

یکی از جنبه‌های بسیار متمایز نحوه نمایش واقع‌گرایانه و بی‌پرده اثرات ویرانگر جنگ بر زندگی مردم عادی است. برخلاف بسیاری از انیمیشن‌ها که معمولا به دنیای فانتزی و خیالی می‌پردازند. این اثر شاهکار با دقت و ظرافت، سختی‌ها و مشقت‌هایی که جنگ بر دوش کودکان و خانواده‌های بی‌گناه می‌گذارد را به تصویر می‌کشد. ایسائو تاکاهاتا در این فیلم، به‌جای روایت داستانی قهرمانانه یا پر از افتخار، از رنج و محنت‌های زندگی روزمره در زمان جنگ سخن می‌گوید. به نوعی مخاطبان را به تفکر و تامل در مورد پیامدهای ویرانگر جنگ فرا می‌خواند.

سخن آخر

انیمیشن‌های جنگی، برخلاف تصوری که شاید برخی از ما داشته باشیم، می‌توانند به شکلی عمیق و تأثیرگذار به مقوله جنگ بپردازند. این انیمیشن‌ها با استفاده از سبک‌های بصری متنوع و داستان‌هایی انسانی، به ما کمک می‌کنند تا نگاهی تازه و متفاوت به جنگ و پیامدهای آن داشته باشیم. از فیلم‌هایی که به صورت مستقیم به جنگ‌های تاریخی پرداخته‌اند تا آن‌هایی که با رویکردی آینده‌نگرانه به نقد جنگ و خشونت می‌پردازند، این آثار نشان می‌دهند که چگونه انیمیشن می‌تواند یک رسانه قدرتمند برای بیان حقیقت‌های تلخ و گاهی اوقات فراموش‌شده باشد.

منبع: مایکت