نقد فیلم «موسی کلیم‌الله» ابراهیم حاتمی‌کیا؛ جنجالی اما ناامیدکننده

یکی از آثار قابل توجه چهل و سومین جشنواره فیلم فجر، فیلم «موسی کلیم‌الله» یا «به وقت طلوع» است. این فیلم بخشی از سریالی بلند به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا بود که به صورت نسخه سینمایی تدوین شد و به بخش رقابتی جشنواره فیلم فجر راه پیدا کرد. فیلم در بخش بازیگری، قابل تامل است اما از نظر ساختار و فیلمنامه حرف تازه‌ای ندارد. با این حال اولین تجربه ابراهیم حاتمی‌کیا در ساخت یک اثر تاریخی مذهبی، از بسیاری از آثار جشنواره امسال چند قدمی جلوتر ایستاده.

هشدار: در نقد فیلم «موسی کلیم‌الله» خطر لو رفتن داستان وجود دارد.

نقد فیلم «موسی کلیم‌الله»؛ افراطگری در جلوه‌های ویژه جواب نمی‌دهد

حدودا سه سال پیش خبرهایی در رسانه‌های مختلف منتشر شد مبنی بر اینکه ابراهیم حاتمی‌کیا تصمیم گرفته سریال حضرت موسی را براساس فیلم‌نامه اولیه‌ای که فرج‌الله سلحشور نوشته، کارگردانی کند. این پروژه از چند منظر قابل توجه بود. حاتمی‌کیا قرار بود برای اولین‌بار یک اثر تاریخی مذهبی بسازد و این فیلم داستان زندگی حضرت موسی را روایت می‌کرد. یکی از قصه‌های پر از جزییات از در قرآن که بیشتر پیروان دین اسلام و یهودیت قصه آن را می‌دانستند. این موضوع باعث می‌شد که حاتمی‌کیا با این چالش روبه‌رو باشد که یک قصه تکراری را به شکل جذابی روایت کند.

فیلم «موسی کلیم‌الله» در جشنواره امسال به اکران رسید، فیلمی که از پیش از تولد حضرت موسی تا سپردن آن به رود نیل را نشان می‌دهد. قصه از کاخ فرعون و خوابی که درباره از بین رفتن قدرتش می‌بیند، شروع می‌شود. دستوراتی که فرعون برای جلوگیری از بچه‌دار شدن و بعد دستگری زنان حامله می‌دهد در ادامه قصه را ملتهب می‌کند تا به تولد حضرت موسی و جنجال‌های بعد از آن می‌رسیم.

قصه خط روایی مشخص و قابل پیش‌بینی دارد، اما ابراهیم حاتمی‌کیا فیلمنامه نوشته شده توسط فرج‌الله سلحشور را بازنویسی کرده و آن را با خوانش خودش از زندگی حضرت موسی روایت می‌کند. فیلم در دیالوگ‌گویی شبیه همه آثار تاریخی پرطمطراق است و  حرف چندانی برای گفتن ندارد. این شاید تفاوت بزرگی است که «موسی کلیم‌الله» با آثار دیگر حاتمی‌کیا دارد. او اتفاق‌ها را بر دیالوگ‌نویسی ارجح کرده تا فیلم قصه‌گو باشد. اما در مجموعه چندان درباره فیلم‌نامه فیلم نمی‌شود نظر داد چون حرف تازه‌ای برای گفتن نداشت.

یک داستان قدیمی و پرتکرار شخصیت‌های مشخصی هم دارد. اما شخصیت‌هایی در «موسی کلیم‌الله» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا بزرگ‌نمایی شده‌اند که در خوانش‌های پیشین از زندگی حضرت موسی در سینما یا آثار نمایشی دیگر ساخته شده در جهان به آنها کمتر پرداخته شده. مثلا همسر قابله دربار یا رییس ارتش فرعون که مسول پیدا کردن زنان حامله است. اما در کنار آنها شخصیت‌های اصلی بازی‌های کم نقصی ارایه داده‌اند و شاید بتوان گفت مهم‌ترین ویژگی «موسی کلیم‌الله» بازی بازیگران اصلی آن است. از مریلا زارعی در نقش یوکابد تا بهنام تشکر در نقش فرعون و فرهاد آییش در نقش خواب‌گذار شیطان‌پرست قصر.

اما نقطه ضعف اصلی «موسی کلیم‌الله» استفاده افراطی از جلوه‌های ویژه است. این موضوع قابل پذیرش است که بازسازی زمان فراعنه باستان کار سختی است و بدون جلوه‌های ویژه قابل اجرا نیست. اما در فیلم به جای دکورسازی یا ایجاد شرایطی برای عدم استفاده از جلوه‌های ویژه، اصرار بیش از حد برای استفاده از تکنولوژی در بازسازی تصاویر و استفاده از پرده سبز وجود داشته. موضوعی که کاملا مصنوعی بودن فضا را مشهود می‌کند. اگر داستان و بازی‌ها راهگشای فیلم نبودند، بسیاری از بخش‌های فیلم در استفاده از جلوه‌های ویژه شبیه آثار تخیلی دسته چندم هالیوود عمل کرده است.

حاتمی‌کیا قرار است با همین دست فرمان، تا پایان زندگی حضرت موسی را به صورت سریال بسازد و این تازه یک مقدمه برای این پروژه بود که در جشنواره فیلم فجر شرکت کرد.

منبع: خبرآنلاین