تصاویر؛ 10 انیمیشن خمیری برتر تمام دوران از بدترین تا بهترین

انیمیشن سال‌هاست که به یکی از رسانه‌های پیشرو در سینما و تلویزیون بدل شده است. از فیلم برادران سوپر ماریو (The Super Mario Bros. Movie) تا شکست‌ناپذیر (lnvincible) که حالا در قلب جریان اصلی سرگرمی جا خوش کرده‌اند ده‌ها انیمیشن می‌توان نام برد که حالا طرفداران خاص خودشان را دارند. با این حال در دل دنیای انیمیشن، شاخه‌ای خاص و وسوسه‌انگیز وجود دارد به نام‌های خمیری و استاپ‌موشن. دو مدیوم شگفت‌انگیز که هر فریم آن با جابه‌جایی میلی‌متری عروسک‌های خمیری یا فیگورهای کوچک ساخته می‌شود، تا جان تازه‌ای به تصاویری بدهد که در عین ثبات، سرشار از زندگی‌اند.

این دست فیلم‌ها همیشه جذابیت خاص خود را داشته‌اند، اما پس از اکران والاس و گرومیت: انتقام پرندگان (Wallace & Gromit: Vengeance Most Fowl) نگاه‌های تازه و خیره‌تر به آن‌ها جلب شده است. به همین بهانه اینجا 10 انیمیشن خمیری برتر را رتبه‌بندی کرده‌ایم که نه‌فقط بر اساس کیفیت فیلمنامه، تحسین منتقدان، نظر مخاطبان، خلاقیت در انیمیشن و طراحی فیگورها، بلکه با در نظر گرفتن محبوبیت و جایگاه نمادینشان سنجیده شده‌اند.

10. جزیره سگ‌ها (Isle of Dogs)

• محصول: 2018
• کارگردان: وس اندرسن
• صداپیشه‌ها: برایان کرانستون، ادوارد نورتون، بیل مری
• امتیاز راتن تومیتوز: 90 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.8 از 10

وس اندرسن از آن دسته فیلمسازانی است که نامش با سبک بصری و روایی ویژه‌اش گره خورده. کارگردانی که هر فیلمش ردپای امضای شخصی‌اش را دارد و همین باعث شده آثارش به‌ سرعت در دل طرفداران جا خوش کنند. با این حال اندرسن تنها به لایو اکشن بسنده نکرده است و در کارنامه‌اش دو فیلم استاپ‌موشن شاخص هم دیده می‌شود که یکی از آن‌ها جزیره سگ‌ها است. در این اثر، جهانی به تصویر کشیده می‌شود که در آن سگ‌ها یک بیماری مرگبار به انسان‌ها منتقل کرده‌اند و در نتیجه همگی به جزیره‌ای دورافتاده و پوشیده از زباله تبعید می‌شوند.

اما سرنوشت، مسیر پسری جوان را به همان جزیره می‌کشاند که سفری پرماجرا برای یافتن سگ محبوبش آغاز، و در این راه درمانی برای کل جهان کشف می‌کند. چه طرفداران شیفته‌ی سبک منحصربه‌فرد جزیه سگ‌ها باشند، چه مجذوب انیمیشن خیره‌کننده یا قصه‌ی طنزآمیز و پرکشش آن، این انیمیشن بی‌تردید یکی از شاهکارها در سبک استاپ‌موشن است. فیلم با بهره‌گیری استادانه از این مدیوم، جهانی خیال‌انگیز و در عین حال ملموس می‌سازد. طراحی صحنه و فضاسازی چشمگیر اثر، تماشاگر را مستقیما به دل آن جزیره‌ی مملو از زباله می‌برد که شخصیت‌های غریب و دوست‌داشتنی‌اش در دل همان آشفتگی شکل گرفته‌اند و اکنون روایت را با شوری تازه پیش می‌برند.

9. فرار مرغی (Chicken Run)

• محصول: 2000
• کارگردان: پیتر لرد، نیک پارک
• صداپیشه‌ها: فیل دنیلز، لین فرگوسن، مل گیبسون
• امتیاز راتن تومیتوز: 97 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.1 از 10

استودیوی آردمن بی‌تردید شناخته‌شده‌ترین نام در عرصه‌ی انیمیشن خمیری است که با آثارش نه‌تنها تاریخ این مدیوم را غنی‌تر کرده، بلکه به آن هویتی ماندگار بخشیده است. در میان پروژه‌های درخشان این استودیو، یکی از آثار کلاسیک و ماندگارشان فرار مرغی است که جایگاه ویژه‌ای دارد. داستان فیلم در فضایی به ظاهر ساده، اما به‌غایت دلهره‌آور روایت می‌شود. گروهی مرغ در قفسی زندگی می‌کنند که سرنوشت محتومشان، مرگ در قالب یک کیک مرغ است. با این حال ورود یک خروس جسور آمریکایی، جرقه‌ی امید را در دلشان روشن می‌کند و با طرح نقشه‌ای جسورانه برای گریز از این کابوس همه را به تلاطم می‌اندازد.

کیفیت آثاری که در استودیو آردمن تولید می‌شوند بر کسی پوشیده نیست، اما فرار مرغی در میان آثار این استودیو جایگاه ویژه‌ای دارد. این انیمیشن با داستانی کلاسیک و جاودانه به یکی از ستون‌های اصلی ژانر خمیری بدل شده است. فرار مرغی ترکیبی است از سرگرمی، طنز، کشش دراماتیک و صمیمیتی دلنشین که در نهایت به فیلمی نمادین ختم می‌شود که نه‌تنها در میان انیمیشن‌ها می‌درخشد، بلکه بی‌شک یکی از بهترین نمونه‌های فیلم‌های فرار از زندان به حساب می‌آید. دنباله‌ی آن نیز با موفقیت همراه شد، اما حقیقت این است که هیچ‌ چیز به درخشش و اصالت قسمت نخست نمی‌رسد.

8. پینوکیوی گیرمو دل‌تورو (Guillermo del Toro’s Pinocchio)

• محصول: 2022
• کارگردان: گیرمو دل‌تورو
• صداپیشه‌ها: ایوان مک‌گرگور، دیوید بردلی، گریگوری مان
• امتیاز راتن تومیتوز: 96 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.6 از 10

داستان‌های کلاسیک می‌توانند بارها و بارها روایت شوند و هر بار تازگی خود را حفظ کنند و گیرمو دل‌تورو استاد این هنر است. دل‌تورو دستی هم در دنیای انیمیشن خمیری دارد و با فیلم پینوکیوی گیرمو دل‌تورو نشان داده است که چگونه می‌توان آثار کلاسیک را با رنگ و سبک ویژه‌ی خود بازآفرینی کرد. این فیلم، داستان کلاسیک پینوکیو را با همان لحن تاریک و اصل خود دنبال می‌کند و پینوکیو (گریگوری مان) و پدرش را نشان می‌دهد که در جست‌وجوی پناهگاهی امن در دل ایتالیای فاشیستی و جهانی پر از خطر و بی‌رحمی هستند. شخصیت‌ها در این مسیر به چالش کشیده می‌شوند و روایت پرکششی را شکل می‌دهند.

در حالی که بیشتر بازآفرینی‌های این داستان به رویکردی خانوادگی و دلنشین گرایش دارند، پینوکیوی گیرمو دل‌تورو هیچ چیز را سانسور نکرده و تاریکی اصل داستان را تمام و کمال به تصویر می‌کشد. نتیجه‌ای چنین تصمیمی فیلمی غمناک و تاثیرگذار است. داستان سیاسی فیلم جایگاه مهمی دارد و به موضوعات سنگین نسخه‌ی اصلی می‌پردازد، اما آنچه بیش از همه چشم‌ها را به خود خیره می‌کند، صحنه‌آرایی‌های بصری خیره‌کننده و خلاقیت‌های خشت ‌به‌ خشت خمیری است. این عناصر فیلم را به یک شاهکار بصری تحسین‌برانگیز بدل کرده‌اند و تماشاگر را در هر قاب به حیرت وا می‌دارند.

7. عروس مرده (Corpse Bride)

• محصول: 2005
• کارگردان: تیم برتون، مایک جانسون
• صداپیشه‌ها: جانی دپ، هلنا بونهام کارتر، دنی الفمن
• امتیاز راتن تومیتوز: 84 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.4 از 10

انیمیشن خمیری و استاپ‌موشن به لطف تیم برتون به‌طرز عمیقی با فضای هالووین و داستان‌های ترسناک گره خورده‌اند و یکی از بهترین نمونه‌ها در این ژانر، عروس مرده است. در این اثر، ویکتور (جانی دپ) هنگام تمرین سوگندهایش در قبرستان، به‌طور تصادفی وارد سرزمین مردگان می‌شود و ناخواسته به یک عروس مرده (هلنا بونهام کارتر) متعهد می‌شود. اکنون او باید قبل از آنکه همسر زنده‌اش با مردی شیطانی ازدواج کند، راهی برای فرار از این دنیای شوم بیابد و داستانی پر از تنش، طنز تاریک و زیبایی بصری تجربه کند.

طرفداران به شدت شیفته‌ی سبک منحصربه‌فرد تیم برتون شده‌اند، چرا که آثار خمیری و استاپ‌موشن او نه‌تنها مهره‌ی اصلی کارنامه‌اش، بلکه ستون فقرات ژانر نیز به شمار می‌روند. عروس مرده ترکیبی است از عناصر ترسناک، تاریک، طنز و لحظات شیرین و خنده‌دار که با انیمیشن‌ها و طراحی فیگورهای خیره‌کننده، داستانی شگفت‌انگیز را روایت می‌کند. اکنون که به بیستمین سالگرد عروس مرده رسیده‌ایم، بهترین فرصت است تا دوباره این شاهکار جادویی و مسحورکننده را تماشا کنیم.

6. خدای دیوانه (Mad God)

• محصول: 2022
• کارگردان: فیل تیپت
• صداپیشه‌ها: الکس کاکس، نیکیتا رومن، آنتونی ریویرا
• امتیاز راتن تومیتوز: 92 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 6.8 از 10

بیشتر فیلم‌های این فهرست شناخته‌شده هستند، اما خدای دیوانه شاید کم‌طرفدارترین آن‌ها باشد که در عین حال یکی از خلاقانه‌ترین و اصیل‌ترین آثار خمیری به شمار می‌رود. شخصیتی مرموز که تنها با نام قاتل شناخته می‌شود، با پوشیدن شنل و ماسک گازی، پا به گودالی تاریک و ویران می‌گذارد که پر از هیولاها، وحشت‌های غیرقابل تصور و سرنوشت‌های بی‌رحمانه است و بیننده را در جهانی هولناک و نفس‌گیر غرق می‌کند.

ساخت خدای دیوانه نزدیک به 30 سال طول کشید که گواهی بر تعهد بی‌نظیر فیل تیپت و تیمش در خلق این شاهکار است. با بهره‌گیری از تکنیک‌های متفاوت انیمیشن، این فیلم از سایر پروژه‌های استاپ‌موشن متمایز می‌شود و تماشاگر را با سکانس‌های لایو اکشن، صحنه‌آرایی‌های باشکوه، شخصیت‌های چشمگیر و انیمیشن‌های پیچیده در دنیایی بصری غنی غرق می‌کند. استفاده از موادی مانند لجن و خاک‌برگ در طراحی صحنه به خلق فضایی سرد و تاریک کمک می‌کند و تجربه‌ای بی‌نظیر و متفاوت ارائه می‌دهد.

5. کوبو و دوتار (Kubo and the Two Strings)

• محصول: 2016
• کارگردان: تراویس نایت
• صداپیشه‌ها: شارلیز ترون، آرت پارکینسون، رالف فاینس
• امتیاز راتن تومیتوز: 97 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.7 از 10

کوبو و دو تار داستان پسری به نام کوبو را روایت می‌کند که پس از احضار تصادفی یک روح از گذشته، همراه با هم‌رزمانش میمون (شارلیز ترون) و سوسک (متیو مک‌کانهی) راهی یک سفر پرماجرا می‌شود. در این مسیر کوبو باید با خدایان و هیولاها مبارزه کند تا خانواده‌ی اسیرش را نجات دهد و در عین حال، میراث پنهانی را کشف کند که به او، سرنوشتش و تاریخچه‌ی خانوادگی‌اش گره خورده است؛ روایتی پرماجرا و سرشار از شگفتی که هم دلنشین است و هم هیجان‌انگیز.

کوبو و دوتار هم مانند بسیاری از فیلم‌های این فهرست یک اثر تخیلی خیره‌کننده است، اما در میان بزرگ‌ترین‌ها نیز می‌درخشد و می‌توان گفت یکی از زیباترین فیلم‌های استاپ‌موشن است. سینماتوگرافی، طراحی فیگورها، صحنه‌آرایی و فرآیند فیلم‌برداری آن فوق‌العاده‌اند و تجربه‌ای سینمایی و عمیق را از دل این شخصیت‌های کوچک خلق می‌کنند. کوبو و دو تار علاوه بر جلوه‌های بصری، سرشار از احساس، رنگ و زندگی و جذابیتی جادویی است که تمام این عناصر آن را به یک فیلم استاپ‌موشن فراموش‌نشدنی بدل کرده است.

4. کورالاین (Coraline)

• محصول: 2009
• کارگردان: هنری سیلیک
• صداپیشه‌ها: داکوتا فانینگ، تری هچر، جنیفر ساندرز
• امتیاز راتن تومیتوز: 91 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.8 از 10

حالا که این فهرست به چهار فیلم برتر رسیده، هر اثر شاهکاری تحسین‌شده است که طرفداران با آن آشنایی کامل دارند. آغاز این بخش، با فیلم نمادین و فراموش‌نشدنی کورالاین است. در این داستان، دختری به نام کورالاین به خانه‌ای جدید و وهم‌آلود نقل مکان می‌کند و خیلی زود دریچه‌ای رازآلود پیدا می‌کند که او را به جهانی موازی می‌برد که شباهت عجیبی به زندگی خودش دارد. اما زمانی که خانواده‌ی جایگزین تلاش می‌کنند او را در همان بعد نگه دارند، او باید راهی برای فرار بیابد. فیلم روایتی پر از رمز و راز، هیجان و زیبایی‌های ترسناک است که همین موضوع آن را به یکی از آثار ماندگار استاپ‌موشن بدل کرده است.

کورالاین فیلمی است که امروز به یک کلاسیک کالت بدل شده و در میان محبوب‌ترین آثار خمیری جای دارد. فضای وهم‌آلود و دلهره‌آورش همزمان کودکان را می‌ترساند و مسحور می‌کند و آن‌ها را به دنیایی وهمناک می‌کشاند که سرشار از جزئیات پنهان و نظریه‌های قابل تامل است. این اثر درگیرکننده مرزهای انیمیشن خمیری را جابه‌جا کرد و در همین مسیر، نسلی تازه از طرفداران را شیفته‌ی خود ساخت.

3. کابوس پیش از کریسمس (The Nightmare Before Christmas)

• محصول: 1993
• کارگردان: هنری سیلیک
• صداپیشه‌ها: دنی الفمن، کریس ساراندون، کاترین اوهارا
• امتیاز راتن تومیتوز: 95 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.9 از 10

پس از کورالاین حالا نوبت به شاهکار دیگری از هنری سیلیک با عنوان کابوس پیش از کریسمس می‌رسد. در این داستان، جک اسکلتون (کریس ساراندون) از اجرای همیشگی و تکراری هالووین خسته شده است. اما وقتی به‌طور اتفاقی دریچه‌ای به سوی جشن‌های دیگر پیدا می‌کند، تصمیم می‌گیرد این بار خودش پیام‌آور شادی کریسمس در جهان باشد غافل از اینکه این ماجرا به این سادگی‌ها هم نیست و به کابوسی پرهیاهو و فراموش‌نشدنی ختم خواهد شد.

کابوس پیش از کریسمس به‌عنوان یک انیمیشن خمیری، یک موزیکال، اثری کریسمسی و هم‌زمان هالووینی، در هر ژانری که قدم گذاشته، درخشان ظاهر شده است. همین چندوجهی بودن باعث شده است این اثر به یکی از پروژه‌های ضروری و شگفت‌انگیز خمیری بدل شود. این فیلم نه‌تنها محبوبیت این مدیوم را به اوج رساند، بلکه پیوندی ماندگار میان انیمیشن خمیری و هالووین ایجاد کرد و در نهایت، یکی از بهترین انیمیشن‌های تاریک تاریخ را رقم زد که هم در حافظه‌ی جمعی ماندگار شد و هم مرزهای ژانر را بازتعریف کرد.

2. آقای فاکس شگفت‌انگیز (Fantastic Mr. Fox)

• محصول: 2009
• کارگردان: وس اندرسن
• صداپیشه‌ها: جرج کلونی، مریل استریپ، جیسن شواتسمن
• امتیاز راتن تومیتوز: 93 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.9 از 10

وس اندرسن بار دیگر در این فهرست حضور پیدا می‌کند، این بار با انیمیشن خمیری آقای فاکس شگفت‌انگیز که بسیاری آن را بهترین فیلم او می‌دانند. پس از دوازده سال زندگی مرفه و آرام، آقای فاکس (جرج کلونی) تسلیم غرایز حیوانی خود می‌شود. این تصمیم خانواده‌اش را در معرض خطری جدی قرار می‌دهد، چرا که کشاورزان او را از خانه بیرون رانده و به اعماق زیرزمین می‌کشانند. حالا او باید با زیرکی ذاتی و نبوغ حیوانی‌اش، هم در چشم‌اندازی خشن و بی‌رحم زنده بماند و هم راهی برای مهار غرایز افسارگسیخته‌ی خود پیدا کند.

نماهای مینیاتوری و ژرف‌نمای وس اندرسن به‌زیبایی در قالب استاپ‌موشن ترجمه شده‌اند و سبک منحصربه‌فرد او در ظرافت‌های سینماتوگرافی و طراحی فیگورهای کوچک به‌وضوح حس می‌شود. نتیجه فیلمی است شگفت‌انگیز که نامزد چندین جایزه‌ی اسکار شد و نشان داد استاپ‌موشن نه‌تنها می‌تواند سرگرم‌کننده باشد، بلکه قابلیت دریافت تحسین‌های منتقدان و افتخارات سینمایی را نیز دارد. آقای فاکس شگفت‌انگیز بیانی دلنشین از توانایی‌های استاپ‌موشن است که این ژانر را با گامی بلند به پیش می‌برد.

1. والاس و گرومیت: نفرین موجود خرگوش‌نما (Wallace & Gromit: The Curse of the Were-Rabbit)

• محصول: 2005
• کارگردان: استیو باکس، نیک پارک
• صداپیشه‌ها: پیتر سالیس، هلنا بونهام کارتر، رالف فاینس
• امتیاز راتن تومیتوز: 95 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.5 از 10

همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، آردمن استودیویی افسانه‌ای است که این روزها خبر ساخت فیلمی خمیری از پوکمون (Pokémon) را در دست دارد. هرچند این پروژه نویدبخش است، اما بدون شک بهترین دستاورد آن‌ها همچنان والاس و گرومیت: نفرین موجود خرگوش‌نما است. در حالی که جشن برداشت محصول نزدیک می‌شود، این دو نابغه‌ی بامزه دستگاهی اختراع می‌کنند تا خرگوش‌های مزاحم را از خوردن سبزیجات گران‌بهایشان بازدارند. اما خیلی زود موجودی شوم و ترسناک پدیدار می‌شود که ممکن است همه‌چیز را به نابودی بکشاند.

انیمیشن خمیری می‌تواند روایتگر داستان‌هایی عمیق و پرمعنا باشد، اما در عین حال ریشه در سرگرمی خانوادگی نیز دارد. این آثار پر از شخصیت‌های بامزه، لحظات صمیمی و انیمیشنی دلنشین‌اند. نفرین موجود خرگوش‌نما دقیقا نمونه‌ی کامل چنین تجربه‌ای است. این فیلم با انیمیشنی جاودانه و داستانی کلاسیک، تجربه‌ای قطعی و بی‌بدیل از دنیای خمیری ارائه می‌دهد که برای هر سنی جذاب است و بی‌تردید بهترین پروژه‌ی والاس و گرومیت به شمار می‌رود.

منبع: مجله مایکت