تصاویر؛ بهترین فیلم‌های ترسناک فضایی: از بیگانه تا حیات

فضا، این مرز نهایی و رازآلود، همیشه منبعی الهام‌بخش برای کارگردانان بوده است. جایی که سکوت، تاریکی و بی‌نهایت ناشناخته‌ها در هم می‌آمیزند تا بستری کامل برای خلق ترس و هیجان فراهم کنند. شاید همین ماهیت بیگانه و دور از دسترسِ فضا باشد که آن را به یکی از هولناک‌ترین مکان‌ها برای روایت بهترین فیلم‌های ترسناک فضایی بشر تبدیل کرده است؛ جایی که کوچک‌ترین اشتباه، مرگبارترین پیامد را به دنبال دارد. از هیولاهای پنهان در اعماق سفینه‌ها گرفته تا خطرات روانیِ ناشی از تنهایی مطلق، فیلم‌هایی که در خلا بی‌انتها رخ می‌دهند، همواره یکی از تاثیرگذارترین زیرژانرهای ترسناک بوده‌اند.

در این مطلب نگاهی می‌اندازیم به بهترین فیلم‌های ترسناک فضایی که نه‌تنها با جلوه‌های بصری خیره‌کننده؛ بلکه با روایت‌هایی عمیق و دلهره‌آور، توانسته‌اند مرز میان ترس و شگفتی را از نو تعریف کنند. اگر عاشق دنیای ناشناخته و تاریک ماورای جو هستید، این لیست تمام فیلم‌های فضایی ترسناک شما را به سفری پرتنش میان ستارگان خواهد برد؛ سفری که هر صحنه‌اش یادآور شکنندگی انسان در برابر عظمت بی‌پایان کیهان است. آماده باشید، چون در این فهرست، فضا نه‌تنها سرد و خاموش، بلکه واقعا ترسناک است.

۸. جاذبه (Gravity)

• امتیاز راتن تومیتوز: ۹۶ از ۱۰۰
• امتیاز IMDB فیلم: ۷.۷ از ۱۰
• سال انتشار: ۲۰۱۳
• مدت زمان: ۹۱ دقیقه
• بازیگران اصلی: ساندرا بولاک، جرج کلونی
• کارگردان: آلفونسو کوارون

فضا، درست مانند اقیانوس، پهنه‌ای بی‌انتها و مرموز است که ترس‌های عمیق انسانی از گم شدن، تنهایی و بی‌پناهی را بیدار می‌کند. این احساسات به‌ویژه در شاهکارهایی چون آپولو ۱۳و به‌خصوص جاذبه به شکلی ملموس به تصویر کشیده شده‌اند. فیلم جاذبه به کارگردانی آلفونسو کوارون، یکی از تاثیرگذارترین آثار در میان بهترین فیلم‌های ترسناک فضایی است؛ روایتی از بقا در برابر بی‌رحمی مطلق خلا. داستان فیلم درباره‌ی فضانوردی تنها است که پس از برخورد زباله‌های فضایی با سفینه‌اش، در تاریکی بی‌پایان رها می‌شود و تنها امیدش، اکسیژنی است که لحظه‌به‌لحظه کمتر می‌شود.

ترسی که جاذبه ایجاد می‌کند، از نوع فریادهای ناگهانی یا هیولاها نیست؛ بلکه وحشتی روانی و تدریجی است که تا آخرین لحظه تماشاگر را درگیر می‌کند. جلوه‌های ویژه خیره‌کننده، نورپردازی خلاقانه و فیلم‌برداری استادانه امانوئل لوبزکی، تجربه‌ای کاملا فراگیر خلق می‌کنند که بیننده را مستقیما در دل فضا قرار می‌دهد. این اثر نه‌تنها از نظر فنی دستاوردی شگفت انگیز است؛ بلکه از نظر احساسی نیز تجربه‌ای فراموش‌نشدنی در دنیای بهترین فیلم‌های ترسناک فضایی به شمار می‌آید؛ تجربه‌ای که نشان می‌دهد سکوت فضا می‌تواند از هر هیولایی ترسناک‌تر باشد.

۷. پاندروم (Pandorum)

• امتیاز راتن تومیتوز: ۲۶ از ۱۰۰
• امتیاز IMDB فیلم: ۶.۷ از ۱۰
• سال انتشار: ۲۰۰۹
• مدت زمان: ۱۰۸ دقیقه
• بازیگران اصلی: دنیس کواید، بن فاستر، کم ژیگاندی، آنتیه تراوه
• کارگردان: کریستیان آلفارت

داستان این فیلم در آینده‌ای دور و در دل یک سفینه فضایی عظیم رخ می‌دهد؛ سفینه‌ای که به سمت سیاره‌ای جدید برای مستعمره‌نشینان زمین در حرکت است؛ اما آرامش و امید به سرعت جای خود را به وحشت می‌دهد، زیرا ساکنان کشتی، گرفتار روان‌پریشی و جنون جمعی، به موجوداتی آدم‌خوار تبدیل می‌شوند. بازماندگان اندک که هنوز عقل خود را حفظ کرده‌اند، ناچارند در برابر این قبیله خشن ایستادگی کنند.

پاندوروم از بسیاری جهات یک اثر کلاسیک ژانر وحشت فضایی است؛ از راهروهای سرد و خاکستری سفینه گرفته تا طراحی موجودات ترسناک و آدم‌خوار، همه چیز یادآور بهترین نمونه‌های سینمای ترسناک فضایی است؛ اما آن چه این فیلم را فراتر از یک تقلید قرار می‌دهد، بازی روان و متقاعدکننده دنیس کواید و بن فاستر و همچنین تلاش آگاهانه فیلم برای خلق هیجان‌های تلخ و مستقیم است.

برخلاف آثار فلسفی‌تر، پاندوروم دغدغه تحلیل وجودی بازماندگان تمدنی نابود شده را ندارد؛ هدفش فقط القای ترس و شوک‌های مستقیم است. همین صداقت در روایت باعث شده این اثر، با وجود خشونت شدید و وحشت در فهرست بهترین فیلم‌های ترسناک فضایی جایگاه ویژه‌ای پیدا کند و تجربه‌ای منحصر به فرد برای علاقه‌مندان این ژانر ارایه دهد.

۶. آنیارا (Aniara)

• امتیاز راتن تومیتوز: ۷۰ از ۱۰۰
• امتیاز IMDB فیلم: ۶.۳ از ۱۰
• سال انتشار: ۲۰۱۸
• مدت زمان: ۱۰۶ دقیقه
• بازیگران اصلی: امیلی گاربرس
• کارگردان: هوگو لیلاج

ماجرا در آینده‌ای تاریک روایت می‌شود، جایی که زمین دیگر قابل‌سکونت نیست و سفینه‌ای عظیم مامور انتقال بازماندگان به سیاره‌ای جدید می‌شود؛ اما پس از یک حادثه، مسیر سفینه از کنترل خارج شده و در بی‌نهایت سرد و خاموش فضا سرگردان می‌ماند. از این لحظه، کابوس واقعی آغاز می‌شود؛ ساکنان، ناامید از نجات، آرام‌آرام در برابر پوچی و فروپاشی ذهنی تسلیم می‌شوند.

در آنیارا خبری از حملات موجودات فضایی یا نبردهای پرزرق‌وبرق نیست. ترس فیلم در سکوت، تکرار و بی‌معنایی نهفته است؛ در نمایش تدریجی زوال امید و انسانیت. کارگردان با نگاهی فلسفی و بی‌رحمانه، نشان می‌دهد که خطرناک‌ترین دشمن بشر خود اوست. فضای سرد و مینیمالیستی فیلم همراه با فضاسازی سنگین و موسیقی غم‌انگیز، بیننده را در احساسی از بی‌پناهی مطلق فرو می‌برد. آنیارا شاید از نظر ریتم کند باشد؛ اما همین کندی به وحشت درونی آن عمق می‌دهد. اثری که ثابت می‌کند در فهرست بهترین فیلم‌های ترسناک فضایی، همیشه نیازی به خون و هیولا نیست؛ گاهی فقط کافی است انسان را با خودش تنها بگذاری تا ترسناک‌ترین تصویر ممکن شکل بگیرد.

۵. ۲۰۰۱: یک ادیسه فضایی (2001: A Space Odyssey)

• امتیاز راتن تومیتوز: ۹۰ از ۱۰۰
• امتیاز IMDB فیلم: ۸.۳ از ۱۰
• سال انتشار: ۱۹۶۸
• مدت زمان: ۱۴۹ دقیقه
• بازیگران اصلی: کیردولی، گری لاک‌وود
• کارگردان: استنلی کوبریک

در میان بهترین فیلم‌های ترسناک فضایی، کمتر اثری به اندازه‌ی 2001: یک ادیسه فضایی ساخته‌ی استنلی کوبریک توانسته است مفهوم وحشت فضایی را چنین عمیق و فلسفی به تصویر بکشد. این شاهکار ماندگار، فراتر از یک فیلم علمی‌تخیلی معمولی است؛ سفری ذهنی و بصری به تاریک‌ترین گوشه‌های کیهان و درون انسان. از صحنه آغازین ماقبل تاریخ تا پایان رازآلود و سورئال آن، فیلم مخاطب را وادار می‌کند تا جایگاه خود را در عظمت بی‌کران جهان بازنگری کند.

فیلم داستان گروهی از فضانوردان را روایت می‌کند که در ماموریتی به سوی سیاره مشتری روانه می‌شوند. در میان سکوت مرگبار فضا، خطر نه از موجودات بیگانه، بلکه از درون سفینه و ذهن انسان سرچشمه می‌گیرد. هوش مصنوعی معروف فیلم، HAL 9000 با صدای آرام و سرد خود، به یکی از نمادین‌ترین شرورهای تاریخ سینما تبدیل شده است؛ شخصیتی که نشان می‌دهد ترسناک‌ترین تهدید، گاهی از دل عقلانیت و منطق ساخته‌ی خود بشر برمی‌خیزد.

یک ادیسه فضایی با ترکیب فلسفه، سکوت و تصویرسازی خیره‌کننده مرز میان علم، ترس و معنا را در هم می‌شکند. این فیلم نه‌تنها یکی از تاثیرگذارترین آثار تاریخ سینماست، بلکه همچنان در فهرست بهترین فیلم‌های ترسناک فضایی جایگاه ویژه‌ای دارد؛ اثری که ثابت می‌کند گاهی، وحشت واقعی در بی‌نهایت ناشناخته نهفته است.

۴. حیات (Life)

• امتیاز راتن تومیتوز: ۶۷ از ۱۰۰
• امتیاز IMDB فیلم: ۶.۶ از ۱۰
• سال انتشار: ۲۰۱۷
• مدت زمان: ۱۱۰ دقیقه
• بازیگران اصلی: جیک جیلنهال، ربکا فرگوسن، رایان رینولدز، هیرو یوکی سانادا
• کارگردان: دنیل اسپینوزا

حیات اثری است که به شکلی استادانه ترس از ناشناخته‌ترین دشمن بشر را به تصویر می‌کشد: موجودی بیگانه که هیچ شباهتی به ما ندارد و هیچ رحم و منطق انسانی در آن وجود ندارد. داستان فیلم در ایستگاه فضایی بین‌المللی جریان دارد، جایی که گروهی از فضانوردان نمونه‌ای از حیات فرازمینی را از مریخ به زمین بازمی‌گردانند. این موجود کوچک و ظاهرا بی‌خطر، که نامش را کالوین گذاشته‌اند، خیلی زود به کابوسی زنده تبدیل می‌شود. کالوین رشد می‌کند، هوشمندتر می‌شود و در نهایت علیه خدمه شورش می‌کند تا جایی که هر کدام را به شکلی وحشیانه از میان برمی‌دارد.

فیلم زندگی شاید از نظر ایده، شبیه آثار کلاسیکی چون بیگانه است و با بازی‌های درخشان جیک جیلنهال، ربکا فرگوسن و رایان رینولدز، ریتم سریع و فضاسازی دلهره‌آورش، توانسته هویتی مستقل و نفس‌گیر پیدا کند. آن چه فیلم را متمایز می‌کند، پایان تاریک و شوکه‌کننده آن است که آینده‌ی زمین را در هاله‌ای از نابودی ترسیم می‌کند. زندگی نه‌تنها از هیولاهای فیزیکی می‌گوید؛ بلکه از ترسی عمیق‌تر سخن می‌گوید ترس از ناتوانی انسان در برابر طبیعت ناشناخته. بی‌دلیل نیست که این اثر جایگاهی ویژه در فهرست بهترین فیلم‌های ترسناک فضایی دارد، چرا که نشان می‌دهد حتی در پیشرفته‌ترین نقطه علم، هنوز جایی برای وحشت ناب باقی مانده است.

۳. افق رویداد (Event Horizon)

• امتیاز راتن تومیتوز: ۳۶ از ۱۰۰
• امتیاز IMDB فیلم: ۶.۶ از ۱۰
• سال انتشار: ۱۹۹۷
• مدت زمان: ۹۶ دقیقه
• بازیگران اصلی: لارنس فیشبرن، سم نیل، کاتلین کویینلان، جولی ریچاردسون
• کارگردان: پل توماس اندرسن

افق رویداد بدون شک یکی از شاخص‌ترین نمونه‌ها در میان بهترین فیلم‌های ترسناک فضایی است؛ اثری که با وجود الهام‌گیری از آثار پیشین ژانر وحشت، موفق شده فضایی منحصربه‌فرد و دلهره‌آور خلق کند. داستان درباره‌ی گروهی از فضانوردان است که مامور بررسی سفینه‌ای مرموز می‌شوند؛ سفینه‌ای که سال‌ها پیش ناپدید شده و اکنون به‌طور ناگهانی در مدار ظاهر شده است. آن‌ها به‌زودی درمی‌یابند که این سفینه، حامل فناوری‌ای است که می‌تواند کرم‌چاله ایجاد کند؛ اما در یکی از پرش‌های خود، دروازه‌ای به جهنمی واقعی گشوده است.

افق رویداد به‌نوعی تلفیقی از برپاخیزان جهنم است؛ اما برخلاف بسیاری از آثار مشابه با اتمسفر سنگین، طراحی صحنه چشمگیر و جلوه‌های بصری شوکه‌کننده‌اش، تجربه‌ای فراتر از کلیشه‌ها ارایه می‌دهد. هرچند بخش‌هایی از فیلم در تدوین نهایی حذف شدند؛ اما همان نسخه اکران‌شده نیز کیفیتی وهم‌آلود  دارد که ذهن تماشاگر را تا مدت‌ها درگیر نگه می‌دارد. کارگردان فیلم پل دبلیو اس اندرسون با ساخت یکی از بهترین فیلم‌های ترسناک فضایی توانست نام خود را در سینمای وحشت جاودان کند.

۲. آفتاب (Sunshine)

• امتیاز راتن تومیتوز: ۷۷ از ۱۰۰
• امتیاز IMDB فیلم: ۷.۲ از ۱۰
• سال انتشار: ۲۰۰۷
• مدت زمان: ۱۰۷ دقیقه
• بازیگران اصلی: رز بیرن، کلیف کرتیس، کریس ایوانز، تروی گاریتی
• کارگردان: دنی بویل

آفتاب یکی دیگر از خلاقاته‌ترین آثار در میان بهترین فیلم‌های ترسناک فضایی است؛ روایتی نفس‌گیر از سفر گروهی فضانورد که ماموریتی غیرممکن بر عهده دارند یعنی روشن کردن دوباره خورشیدی در حال مرگ. بویل در این فیلم، مرز میان ایمان و علم را با نگاهی فلسفی و بصری خیره‌کننده به تصویر می‌کشد. آفتاب در نیمه‌ی نخست خود بیشتر یک درام علمی‌تخیلی تامل‌برانگیز است؛ اما دقایق پایانی‌اش به شکلی غافلگیرکننده به قلمرو ترس و جنون قدم می‌گذارد.

بخش پایانی، هرچند محل اختلاف میان منتقدان بوده، با فضایی کابوس‌وار و شخصیتی شرور و مرموز، مخاطب را تا آخرین لحظه در اضطراب نگه می‌دارد. جلوه‌های بصری خیره‌کننده، موسیقی مور مورکننده و بازی‌های قوی بازیگران، همه دست‌به‌دست هم می‌دهند تا تجربه‌ای تماشایی و پرتنش خلق شود. هرچند آفتاب در زمان اکران چندان مورد توجه قرار نگرفت؛ اما با گذشت زمان، جایگاه خود را در میان بهترین فیلم‌های ترسناک فضایی تثبیت کرده است. اثری که نشان می‌دهد حتی در روشنایی مطلق خورشید نیز، سایه‌هایی از تاریکی و ترس پنهان است.

۱ . بیگانه (Alien)

• امتیاز راتن تومیتوز: ۹۳ از ۱۰۰
• امتیاز IMDB فیلم: ۸.۵ از ۱۰
• سال انتشار: ۱۹۷۹
• مدت زمان: ۱۱۷ دقیقه
• بازیگران اصلی: تام اسکریت، سیگورنی ویور، ورونیکا کارترایت، هری دین استنتون
• کارگردان: ریدلی اسکات

ریدلی اسکات با ساخت فیلم بیگانه نقطه‌ی آغاز عصری تازه در سینمای علمی‌تخیلی و وحشت بود؛ اثری که با ترکیب فضایی تاریک، طراحی بصری بی‌نظیر و فضایی خفقان‌آور به یکی از بهترین فیلم‌های ترسناک فضایی تمام تاریخ بدل شد. داستان در دل کهکشانی دور رقم می‌خورد؛ جایی که خدمه‌ی سفینه نوسترمو با پیامی ناشناخته روبه‌رو می‌شوند و در جریان آن، موجودی متولد می‌شود که ترس را به مفهومی تازه تبدیل می‌کند.

بیگانه با فیلمنامه‌ی خلاقانه‌ی دن اوبانون، در ابتدا قرار بود پروژه‌ای کم‌هزینه باشد؛ اما با حمایت فاکس قرن بیستم و حضور اسکات در مقام کارگردان، از مرزهای سینمای درجه دو فراتر رفت و به شاهکاری تمام‌عیار تبدیل شد. طراحی موجودات توسط هنرمند سوئیسی اچ آر گیگر با تلفیقی از زیبایی و وحشت، روح فیلم را شکل داد؛ موجودی که نه‌تنها تهدیدی فیزیکی، بلکه کابوسی روانی برای تماشاگر است.

در کنار جلوه‌های بصری خیره‌کننده و فضاسازی بی‌نظیر، حضور سیگورنی ویور در نقش ریپلی به عنوان قهرمان داستان، فیلم را به اثری جاودانه تبدیل کرد. بیگانه نه‌تنها آغازگر یک فرنچایز موفق بود؛ بلکه الگویی شد برای تمام آثاری که بعدها در قالب بهترین فیلم‌های ترسناک فضایی ساخته شدند. شاهکاری که هنوز هم پس از دهه‌ها، ترس در سکوت را فریاد می‌زند.

نگاهی کلی به بهترین فیلم‌های ترسناک فضایی

بهترین فیلم‌های ترسناک فضایی از بیگانه‌ی کلاسیک ریدلی اسکات گرفته تا آفتاب دنی بویل و افق رویداد پل دبلیو اس اندرسون، همگی نشان می‌دهند که فضا تنها سکوت و عظمت نیست؛ بلکه می‌تواند کابوسی بی‌انتها باشد که در آن انسان با ترس‌های درونی خود روبه‌رو می‌شود. در این فیلم‌ها، خلا بی‌پایان کهکشان همچون آینه‌ای عمل می‌کند که ضعف‌ها، وسوسه‌ها و جنون انسان را منعکس می‌کند.

ترس در فضا، برخلاف وحشت‌های زمینی، ریشه در احساس بی‌پناهی دارد؛ جایی که هیچ صدایی شنیده نمی‌شود و هیچ کمکی از راه نمی‌رسد. طراحی‌های بصری شگفت‌انگیز، فضاسازی وهم‌آور و موسیقی‌های سرد و مرموز، همه دست‌به‌دست هم می‌دهند تا تجربه‌ای خلق کنند که ذهن تماشاگر را تا مدت‌ها رها نمی‌کند. این فیلم‌ها ثابت کرده‌اند که وحشت، وقتی از زمین جدا می‌شود و به ناشناخته‌های کیهانی پرتاب می‌گردد، به شکل خالص‌تری عمل می‌کند؛ بی‌رحم‌تر، تامل‌برانگیزتر و انسانی‌تر.

منبع: مجله مایکت