آن‌سوی ابرها، فیلم هندی این روزهای سینما

امین فرج‌پور | چند ماهی می‌شد که در محافل سینمایی صحبت از فیلم آن سوی ابرها بود. جدیدترین فیلم فیلمساز مورد اعتماد جناح‌های مختلف نظام که این‌بار دوربینش را به هند برده و فیلمی در سرزمین هفتاد و دو ملت ساخته بود. فیلمی که گمان می‌رفت هم در مجامع و فستیوال‌ها و هم نزد عامه مردم موفق خواهد شد. پیشینه مجیدی و نزدیکی او به نهادها و ارگان‌های تصمیم‌ساز فرهنگی نیز این پندار را تقویت می‌کرد.

در این بین شایعاتی نیز به وجود آمده بود: این‌که مجید مجیدی شانس اول جشنواره فجر امسال برای ربودن عنوان بهترین فیلم است، این‌که بهترین فصل اکران از پیش برای فیلم آن سوی ابرها رزرو شده است و در کل این‌که به ‌هر حال فیلم مجید مجیدی روزهای خوشی در پیش دارد؛ اما...

دومینو
دومینوی رخدادهای غیر قابل پیش‌بینی در مورد فیلم مجید مجیدی اما به یک‌باره شروع به ریزش کرد؛ اول این‌که فیلم آن سوی ابرها برخلاف پیش‌بینی‌هایی که وجود داشت در هیچ ‌یک از فستیوال‌های درجه یک و به‌اصطلاح رده الف برگزیده نشد. نه این‌که این فیلم جایزه‌ای نبرده باشد؛ نه؛ بلکه این فیلم را هیچ فستیوال معتبری حتی برای حضور و رقابت در بخش اصلی انتخاب نکرد.

باز هم این اتفاق می‌توانست با توجه به شرایط سینمای روز و نیز پیشینه این کارگردان اتفاق نرمالی قلمداد شود. به‌خصوص می‌دانستیم جهت‌گیری فستیوال‌های جهانی در قبال سینمای ایران در سال‌های اخیر تغییرات بنیادینی یافته و جو و فضای حاکم بر فستیوال‌ها کاملا با سال‌هایی که فیلم‌های مجیدی و کسانی چون ابوالفضل جلیلی و طالبی و... جوایز را درو می‌کردند، متفاوت شده است.

شاید در حال و هوای این تغییرات بود که شایعاتی در آن روزها رواج یافت که می‌گفت برای دلجویی از این سینماگر معتمد هم شده باشد، با سیمرغ‌های مهم جشنواره فجر این شکست برای مجید مجیدی جبران خواهد شد. اما وقتی خبر رسید که فیلم آن سوی ابرها در جشنواره فیلم فجر حضور ندارد این شایعه نیز رنگ باخت. حقیقت این است که عدم حضور فیلم آن سوی ابرها در بخش رقابتی و به عبارتی تنها بخش فستیوال سی‌و‌ششم فجر اتفاق عجیبی بود.

برخی می‌گفتند هیأت انتخاب این فیلم را رد کرده و عده‌ای دیگر نیز عنوان کردند که این فیلم اصلا فرم شرکت در جشنواره را پر نکرده است. این نیز خود به شایعاتی جدید دامن زد؛ شایعاتی از این دست که مجیدی با توجه به فضای فیلمش از خطراتی که ممکن بود حواشی جشنواره‌ای برای اکران عمومی آن سوی ابرها موجب شود، هراس داشته....

تمام این صحبت‌ها و بحث‌ها و حواشی این فکر را به اذهان می‌آورد که اولویت اصلی آن سوی ابرها اکران است. اکرانی که با توجه به فضای سینمای ایران و سابقه نمایش فیلم‌ها در سال‌های گذشته به نظر می‌آمد که در تعطیلات نوروز خواهد بود.

ترفند؟
وقتی گفته شد که آن سوی ابرها روز بیست‌و‌پنجم بهمن ماه اکران خواهد شد، خیلی‌ها این خبر را باور نکردند. این زمان اکران که تا همین پارسال که خوب بد جلف پیمان قاسمخانی روی پرده آمد و اذهان را در مورد این زمان تغییر داد، به زمان مرده اکران معروف بود؛ معایبی داشت که همه را به این باور می‌رساند که نمی‌تواند اولویت زمانی مجید مجیدی برای نمایش فیلمی باشد که روی موفقیت گیشه‌ای آن شرط‌ها بسته شده است.

با این‌که در قراردادهای جدید اکران انتهای زمان اکران باز است و مادام که فیلمی بالاتر از کف فروش شورای صنفی نمایش بفروشد می‌تواند روی پرده دوام آورد، اما به ‌هر حال این‌که مجیدی امید داشته باشد که بعد از چهار هفته اکران فیلمش به فروش خوبش ادامه داده و بنابراین اکران تعطیلات نوروز را نیز به دست آورد، ریسکی بود که به نظر نمی‌آمد مجیدی ذاتا محافظه‌کار به آن تن دهد.

به همین دلیل هم بود که شایعاتی رواج یافت مبنی بر این‌که مجیدی فیلمش را با تأخیر روانه پرده خواهد کرد تا عملا اکران نوروز را نیز به دست آورد. گمانه‌ای بدبینانه که قوانین ناقص و البته دست باز پخش‌کنندگان برای بازی با فیلم‌های مستقل و حمایت از شماری خاص را به پرسش می‌گرفت؛ البته وقتی خبر رسید که آن سوی ابرها آماده نمایش نشده و اکرانش با تأخیر مواجه شده، خیلی‌ها با لبخندهای مشکوک به استقبال این بدبینی رفتند. اوضاع به کام کسانی بود که می‌خواستند دیگران نیز بدبینی‌هايشان را در این مورد باور کنند.

دوبله هندی!
روز بیست‌و‌پنجم بهمن قرار بود آغازین روز اکران فیلم آن سوی ابرها باشد؛ اما فیلم‌های دیگر روی پرده آمدند ولي از این فیلم خبری نشد. این اتفاق در روزهای اول توضیحی به همراه نداشت؛ اما وقتی سوالات در این مورد زیاد شد و این اتفاق خود به خود در رسانه‌ها بهانه‌ای شد برای زیر سوال‌بردن صداقت سازنده و پخش‌کننده آن سوی ابرها، محمدرضا صابری، مدیرعامل شرکت نور تابان و پخش‌کننده فیلم آن سوی ابرها از سایه برون آمد و اعلام کرد که اکران فیلم سینمایی آن سوی ابرها به دلیل آماده‌نشدن نسخه دوبله فیلم متوقف شده است.

این پخش‌کننده ضمن اعلام این‌که «نمایش مردمی این فیلم که برای آن بلیت‌فروشی‌ شده و قرار است با حضور مجید مجیدی و محمدرضا گلزار برگزار شود، منتفی نشده» علت تعویق اکران این فیلم را چنین توضیح می‌دهد: علی‌رغم تلاش‌های صورت‌گرفته به دلیل آماده‌نشدن نسخه دوبله فیلم اکران فیلم آن سوی ابرها به تعویق افتاده است و تا پایان ‌سال ٩٦ اکران نمی‌شود.

آماده نشدن نسخه دوبله فیلم را مجید مجیدی نیز به‌عنوان تنها عامل دخیل در توقف اکران فیلمش عنوان می‌کند. این کارگردان با اشاره به این‌که آن سوی ابرها کاملا در هند ساخته شده است و زبان فیلم نیز هندی است، گفت: نسخه فیلم همراه با زیرنویس برای نمایش آماده شده بود اما من دوست داشتم که همزمان با نمایش نسخه زیرنویس، نسخه دوبله فیلم نیز به نمایش در بیاید اما متاسفانه علی‌رغم تلاش‌هایی که از سوی دوستان و پخش فیلم انجام شد، نسخه دوبله فیلم آن گونه که مدنظر من بود فراهم و آماده نشد و مورد پسند من نبود و لذا تصمیم به توقف اکران فیلم گرفتیم.

٦ ماه در محاق؟
شرایط در این مدت جوری پیش رفته که با این‌که هنوز به سهولت نمی‌توان صداقت سازندگان آن سوی ابرها را پذیرفت، اما این نکته که «انصراف یک فیلم از اکران در عین ثبت قرارداد با تأخیری ٦ماهه در اکران مواجه خواهد شد» این راه فرار را نیز برای پخش‌کننده و مجیدی ایجاد می‌کند که شاید هم این اتفاقات واقعا تصادفی به‌وقوع پیوسته و نباید دنبال طرح و نقشه در پس و پشت این ماجراها بود. اما این قانون چیست؟ بیایید داستان را از اول با هم مرور کنیم: یک فیلم قرار بوده از ٢٥ بهمن روی پرده آید که این اتفاق نمی‌افتد و اکران فیلم با یک هفته تأخیر مواجه می‌شود، اما چندی بعد دوباره اعلام می‌شود که اکران این فیلم که یک‌بار به دلیل مشکلات فنی از ۲۵ بهمن به دوم اسفند موکول شده بود، بار دیگر به تعویق افتاده و دست‌اندرکاران پخش این فیلم اعلام کرده‌اند به دلیل آماده نبودن نسخه دوبله، فیلم تا پایان امسال اکران نخواهد شد.

در چنین شرایطی قانون حکایت از این دارد که طبق روال قبلی آیین‌نامه شورای صنفی نمایش، انصراف از اکران در عین ثبت قرارداد با تأخیری ٦ماهه در اکران مواجه خواهد شد، اما این‌که آیا با فیلم آن‌سوی ابرها هم مطابق با همین روال برخورد و این فیلم تا ٦ ماه آینده از اکران محروم خواهد شد یا آن‌که به‌عنوان یکی از گزینه‌های اکران نوروزی روی پرده خواهد رفت، حکایتی دیگر است که درنهایت صداقت مجید مجیدی و گروهش را نشان خواهد داد.

اتفاقات مشکوک
آنچه باعث شده خیلی‌ها در صحت ادعای آماده نبودن دوبله فیلم شک کنند، مسائلی است که در این چند وقت اخیر رخ داده است. اول این‌که اعلام شد مخاطبان از پیش‌خرید اینترنتی آن‌سوی ابرها کمترین استقبالی نکرده‌اند و این عدم اقبال در شرایطی رخ داده که دست‌اندرکاران پخش، اکرانی مردمی با حضور محمدرضا گلزار که کمترین ربطی به فیلم ندارد ترتیب داده بودند تا مخاطبان را تهییج کنند به تماشای فیلم. اقدامی که گویا چندان مثمرثمر نبود و درنهایت شور لازم برای اکران فیلم در این مقطع را ایجاد نکرد و به گفته بدبینان یکی از عواملی که در تعویق اکران فیلم موثر افتاد همین بود.

درواقع وقتی نقد سینما گزارش داد آن‌سوى ابرها با وجود حضور محمدرضا گلزار در اکران مردمی، پیش‌فروش ناامیدکننده‌ای در سینماتیکت داشت، خیلی‌ها به این باور رسیدند که ممکن است این خبر دودلی در اکران فیلم را نزد دست‌اندرکاران ایجاد کرده باشد. از این نیز نباید گذشت که رسانه‌ها و منتقدانی که فیلم را از هر طریق دیده‌اند بیشترشان از آن به‌عنوان یک فیلم ناامیدکننده نام برده‌اند که با توجه به سابقه فیلمسازی مجیدی و نیز توقعی که از این فیلم وجود داشت باورکردنی نیست و این باور را به وجود می‌آورد که شاید مجید مجیدی قصد ایجاد تغییراتی در فیلمش دارد.

در اکران مردمی آن سوی ابرها چه گذشت؟
اکران مردمی آن سوی ابرها با حضور کارگردان فیلم و محمدرضا گلزار در پردیس سینمایی کورش برگزار شد. مجید مجیدی پیش از آغاز نمایش فیلم با اشاره به حادثه سقوط هواپیمایی تهران- یاسوج گفت: امروز هموطنان بسیاری داغدار سانحه سقوط هواپیمای تهران- یاسوج هستند و من به آنها تسلیت می‌گویم و خودمان را در غم آنها شریک می‌دانیم.

مجیدی با اشاره به تأخیر و تعویق اکران فیلم آن سوی ابرها گفت: امروز می‌خواهم برخلاف برخی گمانه‌زنی‌ها که مطرح شد، صادقانه اعلام کنم که خود من از ابتدا در کنار پخش‌کننده فیلم موافق زمان پخش این فیلم در شرایط و زمان موجود و تعیین‌شده نبودم.

مجیدی با اشاره به این‌که فیلم آن سوی ابرها کاملا در هند ساخته شده و زبان فیلم نیز هندی است، گفت: نسخه فیلم همراه با زیرنویس برای نمایش آماده شده بود اما من دوست داشتم که همزمان با نمایش نسخه زیرنویس، نسخه دوبله فیلم نیز به نمایش دربیاید اما متاسفانه علیرغم تلاش‌هایی که از سوی دوستان و پخش فیلم انجام شد، نسخه دوبله فیلم آن‌گونه که مدنظر من بود، فراهم و آماده نشد و مورد پسند من نبود و لذا تصمیم به توقف اکران فیلم گرفتیم.

مجیدی با تشکر از حضور محمدرضا گلزار در اکران مردمی فیلم گفت: معمولا برای فیلم‌ها حامی‌های مختلف مالی گرفته می‌شود اما من تصمیم گرفتم از هنرمندان خوب کشور که مورد اقبال مردم هستند، به‌عنوان حامی مردمی فیلم استفاده کنیم و وقتی من این مسأله را با محمدرضا گلزار در میان گذاشتم، ایشان پذیرفت و استقبال خوبی کرد و من از محمدرضا گلزار بسیار سپاسگزارم. وی ادامه داد: محمدرضا گلزار جزو سوپراستارهایی است که ۲دهه سوپراستار هستند. یکی از دلایل این مسأله این است که وی بسیار مردمی بوده و خیلی خوب و تمیز زندگی کرده است.

مجیدی با اشاره به حضور یک‌ساله خود در هند گفت: بعد از ساخت فیلم سلام بمبئی در هند من هرجا می‌رفتم، از محمدرضا گلزار به نیکی یاد می‌شد. یکی از رمزهای موفقیت محمدرضا گلزار همین وجه مردمی‌بودن و خوب زندگی‌کردن است و خود من به بازی گلزار علاقه دارم و فیلم بوتیک به کارگردانی حمید نعمت‌الله و با بازی محمدرضا گلزار یکی از فیلم‌های مورد علاقه من است. مجیدی با اشاره به علاقه‌مندی نوجوانان و جوانان به محمدرضا گلزار گفت: بسیار علاقه‌مند بودم تا یک‌بار فیلم آن سوی ابرها را همراه با جوانان و نوجوانان تماشا کنم.

محمدرضا گلزار نیز طی سخنانی گفت: حضور در این مراسم افتخاری برای من است و مجید مجیدی حق بزرگی به گردن ما، سینمای ایران و کشور دارد. وی ادامه داد: زمانی که ما در هند سر فیلم سلام بمبئی کار می‌کردیم، هر فردی که به ما می‌رسید، سراغ مجید مجیدی را از ما می‌گرفت و تصور می‌کردند که مجیدی نیز با ما در فیلم همکاری می‌کند و ما گاهی برای این‌که امتیازی برای خود به دست بیاوریم، می‌گفتیم بله، آقای مجیدی هم در کنار ما هستند. من امروز با افتخار آمدم این فیلم را ببینم و همه ما باید از فیلم‌هایی مانند آن سوی ابرها حمایت کنیم.