چرا آثار فرهادی و کیارستمی در جهان محبوب است؟

به تازگی نتایج یک نظرسنجی درباره برترین فیلم‌های غیرانگلیسی‌زبان در تاریخ سینما از سوی بی. بی. سی منتشر شده است.

براساس آنچه در گزارش مربوط به این نظرسنجی عنوان شده ۲۰۹ منتقد و متخصص سینمایی از ۴۳ کشور جهان آرای خود را درباره بهترین فیلم‌های غیرانگلیسی زبان ارائه کرده‌اند. نظرسنجی به این شکل بوده که هر یک از این منتقدان فهرستی از ۱۰ فیلم خارجی مورد علاقه خود را اعلام کرده‌اند و در انتها فیلم‌هایی که بیشترین امتیاز‌ها را کسب کردند در رتبه‌های یک تا ۱۰۰ برترین فیلم‌های خارجی تاریخ سینما قرار گرفته‌اند. نکته جالب در این فهرست تکرار نام برخی از کارگردانان مطرح سینما است. لوئیس بونوئل و اینگمار برگمان هر یک با پنج فیلم در این فهرست بزرگ‌ترین فیلمسازان غیرانگلیسی زبان تاریخ سینمای جهان لقب گرفته‌اند.

عباس کیارستمی فیلمساز معروف و مطرح ایرانی نیز با سه فیلم در این فهرست در ردیف بهترین فیلمسازان تاریخ قرار گرفته و این در حالی است که فیلمسازان مطرحی همچون ژان رنوار، فرانسوا تروفو، فریتز لانگ، کارل تئودور درایر، ژانگ ییمو، میکل آنجلو آنتونیونی، انگ لی، ویتوریو دسیکا و... هر یک با دو فیلم در این فهرست حضور دارند.

جزئیات نظرسنجی
در این فهرست ۱۰۰ فیلم از ۶۷ کارگردان متعلق به ۲۴ کشور و به ۱۹ زبان گوناگون حضور دارند. زبان فرانسوی را می‌توان زبان بین‌المللی سینمای فاخر نامید؛ چراکه در فهرست ۱۰۰ فیلم غیرانگلیسی برتر تاریخ سینما، ۲۷ فیلم با بالاترین رتبه‌ها به زبان فرانسوی هستند و پس از آن ۱۲ فیلم به زبان ماندارین (چینی) و ۱۱ فیلم نیز به زبان ایتالیایی و ژاپنی.

از دیگر نکات قابل توجه این فهرست، حضور بسیار کمرنگ فیلم‌های ساخته شده توسط کارگردانان زن است و تنها چهار فیلم ساخته زنان در این فهرست حضور دارند و ۹۶ درصد فیلم‌ها ساخته سینماگران مرد است. این در حالی است که ۴۵ درصد از منتقدان شرکت‌کننده در نظرسنجی زن بوده‌اند.

همچنین سینمای آسیای شرقی، ۲۵ درصد از فهرست ۱۰۰ فیلم غیرانگلیسی برتر را به خود اختصاص دادند و ژاپن (۱۱ فیلم)، چین (۶ فیلم)، تایوان (۴ فیلم)، هنگ‌کنگ (۳ فیلم) و کره جنوبی (۴ فیلم) در این فهرست را به خود اختصاص می‌دهند.

سهم ایران
سینمای ایران در فهرست بهترین فیلم‌های غیرانگلیسی زبان تاریخ سینما تنها چهار فیلم دارد که سه فیلم از این تعداد متعلق به تنها یک کارگردان است: عباس کیارستمی! منتقدان جهان در فهرست فیلم‌های مورد علاقه خود سه فیلم کلوزآپ (رتبه ۳۹)، خانه دوست کجاست (رتبه ۹۴) و طعم گیلاس (رتبه ۹۷) ساخته عباس کیارستمی را نیز جا داده‌اند. اما این همه ماجرا نیست. فیلم جدایی نادر از سیمین ساخته فیلمساز اسکاری ایران اصغر فرهادی نیز در این فهرست جایگاه قابل‌توجهی دارد. فیلم اسکاری فرهادی در این فهرست رتبه ۲۱ را به دست آورده است.

این چهار فیلم ایرانی از معتبرترین و پرجایزه‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران هستند. فیلم سینمایی «کلوزآپ» که در سال ۱۳۶۸ ساخته شده از نظر جشنواره بوسان جزو ده فیلم برتر تاریخ سینمای آسیا شمرده شده است. همچنین نشریه سایت‌اندساوند و بنیاد فیلم بریتانیا نیز این فیلم را در زمره ۵۰ فیلم برتر تاریخ سینما قرار داده‌اند.

فیلم دیگر کیارستمی با نام «خانه دوست کجاست» نیز جوایز معتبری به دست آورده و از نظر بنیاد فیلم بریتانیا از ۵۰ فیلمی است که قبل از ۱۴ سالگی باید دید. این فیلم هم جایزه پلنگ برنزی و فیبرشی جشنواره لوکارنو، جایزه هنر و تجربه جشنواره کن، بهترین فیلم جشنواره رم و... را درکارنامه دارد.

«طعم گیلاس» معروف‌ترین فیلم کیارستمی نیز کلکسیونی از افتخارات دارد. این فیلم نخل طلای جشنواره کن را در سال ۱۹۹۷ دریافت کرد و در جشنواره‌های متعدد دیگری هم جایزه گرفت. نشریه‌های معتبری همچون تایم، گاردین و... نیز این فیلم را در ردیف بهترین آثار جشنواره کن قرار داده‌اند.

اما بهترین رتبه فیلم‌های ایرانی در فهرست اخیر را «جدایی نادر از سیمین» در اختیار دارد. این فیلم اصغر فرهادی اسکار بهترین فیلم خارجی زبان را در سال ۲۰۱۲ به ایران آورد. این فیلم پیش از این هم در نظر‌سنجی بی. بی. سی درباره بهترین فیلم‌های سال ۲۰۰۰ به بعد در ردیف ۱۰ فیلم برتر قرار گرفته بود.

با توجه به اینکه فیلم‌های این فهرست مجموعا متعلق به ۲۴ کشور هستند، می‌توان گفت که سینمای ایران به نسبت موقعیت خوبی در میان این کشور‌ها دارد.

به‌طور میانگین از هر کشور ۴ فیلم در فهرست حضور دارند و به همین لحاظ می‌توان گفت که سینمای ایران نیز سطح میانگین را تا حدودی حفظ کرده است.