قهوه برات در زواره با قدمت ۳۰۰ ساله

به مشام رسیدن بوی عطر قهوه از شنبه شب در شهر تاریخی و مذهبی زواره نوید فرارسیدن روز‌های برات در این شهر را می‌دهد.

دیروز چهاردهم اسفندماه برابر با دوازدهم شعبان اولین روز برات در زواره بود. مراسم سنتی برات از امروز در این شهر آغاز شده و به مدت ۳ روز یعنی تا ۱۴ شعبان ادامه دارد. در این سه روز مردم با حضور در مساجد و آرامستان‌های زواره با قرائت قرآن و فاتحه برای شادی روح درگذشتگان طلب مغفرت می‌کنند.

مراسم سنتی برات در زواره

محمد رضا شواخی زواره، کارشناس فرهنگی در گفتگو با ایسنا در این باره می‌گوید: در مراسم سنتی برات در زواره جلسه ختم از صبح تا ظهر برای درگذشتگان در مساجد زواره برگزار می‌شود و در این مراسم از حاضران با قهوه پذیرایی می‌شود و بعد از ظهر نیز مردم در آرامستان‌های زواره حضور می‌یابند و برای شادی روح درگذشتگان فاتحه خوانده و دعا می‌کنند.

این کارشناس فرهنگی افزود: مراسم برات برای درگذشتگانی برگزار می‌شود که از نیمه شعبان سال قبل تا امسال دارفانی را وداع و مراسم چهلم آنان برگزار شده باشد. فوت شدگانی که تا نیمه شعبان مراسم چهلمشان نشده مراسم برات را در سال آینده برگزار می‌کنند.

وی گفت: در ایام برات زواره‌ای‌های ساکن سایر شهر‌های ایران نیز به این شهر می‌آیند و شهر زواره شلوغ می‌شود.

این کارشناس فرهنگی ادامه داد: حضور مردم در مساجد و آرامستان‌های زواره برای شرکت در مراسم بزرگداشت درگذشتگان بسیار گسترده و بازار صله ارحام نیز داغ است.

شواخی افزود: مراسم سنتی برات در گذشته نزدیک به ۲۰ سال پیش برای هر یک از رفتگان به مدت سه روز برگزار می‌شد، اما اکنون بازماندگان فقط یک روز از سه روز را مراسم برگزار می‌کنند. بازماندگان برای قاری قرآن در این روز با مشکل مواجه هستند، زیرا تعداد قاریان قرآن شهر محدود (البته برای مراسم ختم) و تعداد درگذشتگان هم زیاد است.

به گفته وی، برخی از قاریان به صورت مشترک دو یا چند مراسم را اداره می‌کنند و در هر مسجد مراسم بزرگداشت چند تن از درگذشتگان برگزار می‌شود.

شواخی معتقد است: پذیرایی با قهوه یکی از ویژگی‌های مراسم سنتی برات در زواره به شمار می‌رود و براساس گفته‌ها و نقل قول‌های قدیمی‌های زواره که سینه به سینه به ما رسیده قدمت پذیرایی با قهوه در مراسم سنتی برات به بیش از ۳۰۰ سال می‌رسد. برخی هم معتقدند قدمت پذیرایی با قهوه در مراسم سنتی برات در زواره به ۵ قرن هم می‌رسد.

وی درباره چگونگی پخت قهوه می‌گوید: پخت قهوه به این صورت است که در شب قبل از برگزاری مراسم برات، قهوه توسط افراد متبحر و آشنا با پخت قهوه که تعداد آنان هم در زواره محدود است و به‌صورت تجربی آن را فرا گرفته‌اند در منزل صاحب عزا پخته می‌شود.

این کارشناس فرهنگی افزود: قهوه در دیگ بزرگی ترجیحا دیگ مسی پخته می‌شود و پخت آن چند ساعت هم طول می‌کشد. ابتدا در دیگ مسی که بر روی اجاق قرار گرفته آب می‌ریزند تا جوش بیاید و پس از جوش آمدن آب، قهوه خشک را کم کم به آن اضافه می‌کنند و به‌صورت مدام هم می‌زنند تا قهوه کاملا در آب حل شود و بعد از جوش آمدن قهوه شعله اجاق را کم کرده و هِل را برای خوش طعم شدن قهوه به آن اضافه می‌کنند. پس از پخته شدن قهوه چند تکه سنگ (معروف به سنگ قیچ) را که قبلاً بر روی آتش گذاشته شده و کاملا قرمز شده داخل دیگ قهوه قرار می‌دهند تا ناخالصی‌های قهوه را جذب کند (نسبت آب و قهوه خشک و شکر بنا به نظر قهوه پز است).

وی اضافه کرد: قهوه پخته شده وقتی سرد شد آن را از صافی (پارچه یا توری) گذرانده و داخل کتری‌های بزرگ می‌ریزند و به آن شکر اضافه و دوباره آن را گرم می‌کنند. حال قهوه آماده و قابل خوردن است.

شواخی تصریح کرد: در گذشته در مراسم سنتی برات، قهوه را داخل فنجان قهوه خوری می‌ریختند و از حاضران در مراسم پذیرایی می‌کردند. تهیه تعداد زیادی فنجان قهوه خوری خود یکی از مشکلات بود که برخی از مساجد خود تعدادی فنجان قهوه خوری داشتند و مابقی باید از اقوام و فامیل نزدیک یا همسایگان عاریت گرفته می‌شد. در حال حاضر از فنجان‌های کاغذی یک بار مصرف قهوه خوری استفاده می‌شود که کار را راحت‌تر کرده است.

این کارشناس فرهنگی گفت: جا دارد با توجه به ویژگی خاص برگزاری مراسم سنتی برات در زواره این مراسم در فهرست آثار فرهنگی ناملموس به ثبت برسد.

منبع: ایسنا