چگونه بفهمیم گوشی تلفن‌ همراه‌مان شنود می‌شود؟

بدافزار‌های تلفن‌های هوشمند، یک تهدید در حال رشد و همیشگی به شمار می‌روند. این درحالی است که بیش از ۵ میلیارد نفر در سراسر دنیا از موبایل استفاده می‌کنند و بیش از ۹۰% آن‌ها از تلفن‌های هوشمند یا مجهز به اینترنت بهره می‌برند که به طور میانگین ۴۰ برنامه روی هر یک از این گوشی‌های هوشمند نصب است.

در پایان سال جاری میلادی، بیش از ۲۰۰ میلیارد اپلیکیشن از فروشگاه‌های اپلیکیشن‌های مجازی دانلود خواهند شد که در برخی از آن‌ها ممکن است خطراتی نهفته باشد

فروشگاه‌های نرم افزار‌های رسمی تحت کنترل اپل و گوگل، در حذف اپلیکیشن‌های ناامن هوشیارانه عمل می‌کنند، ولی بسیاری از کاربران گوشی‌های موبایل برای دریافت برنامه ها، از برخی از برنامه‌های دانلود شخص ثالث استفاده می‌کنند که مملو از بدافزار‌های آلوده هستند.

البته این تهدید‌ها فقط به فروشگاه‌های اپلیکیشن ختم نمی‌شوند و مجرمان سایبری جعبه ابزاری مملو از روش‌های مختلف دارند تا بدافزار‌های مخرب را وارد موبایل شما کنند. تنها کافی است که به یک وب سایت اشتباه سر بزنید، یا برروی یک لینک تعبیه شده در یک ایمیل یا پیام متنی کلیک کنید یا یک فایل پیوست شده را باز کنید تا تله سایبری برروی موبایل تان فعال شود.

آشنایی با ریسک‌های موجود

بدافزار‌های موبایل، یک نگرانی رو به افزایش در زمینه امنیت سایبری است. این موضوع می‌تواند منجر به سرقت و شاید فروش داده‌های خصوصی شما شود.

در حال حاضر ابزار‌های تبلیغاتی مزاحم، عامل ۴۲% بدافزار‌های جدید موبایل در سراسر جهان هستند. تهدیدات بدافزاری بانکی، به ویژه در دستگاه‌های اندرویدی ۸۰% افزایش یافته و بنا بر آخرین گزارش‌های امنیتی منتشره، بهره گیری از اکثر برنامه‌های آنتی ویروس رایگان و یا حتی پولی روی گوشی‌های موبایل، کمک چندانی به تشخیص یا پیشگیری از حملات سایبری پیچیده نمی‌کنند.

تقریبا نیمی از برنامه‌های آنتی ویروس رایگان اندروید، عملکرد موثری در شناسایی بدافزار‌ها ندارند.

البته آیفون نیز از نظر امنیت، غیرقابل نفود نیست. گرچه بدافزار‌های اندرویدی به مراتب بیشتر از آلودگی‌های iOs رایج هستند، ولی مجرمان سایبری اخیرا دسترسی بهتری به آیفون‌ها پیدا کرده اند و هر دو پلتفرم در معرض بدافزار‌هایی هستند که در‌های مخفی به تلفن شما را از طریق پیام‌های متنی و دیگر فایل‌های به اشتراک گذاشته شده را باز می‌کنند.

مجرمان سایبری، داده‌ها و اطلاعات موبایل شما را می‌خواهند و بسیاری از بدافزار‌های موبایل به نحوی طراحی شده اند که با دسترسی به داده‌های دیجیتال شما، نام‌های کاربری و رمز‌های عبور شما را سرقت کنند و بدین ترتیب به حساب بانکی شما دسترسی پیدا خواهند کرد.

اما کار سارقان سایبری به همین جا ختم نمی‌شود. آن‌ها به علاوه نرم افزار‌های تهاجمی‌ای دارند که به آن‌ها امکان دسترسی به صدا وتصویر و همچنین موقعیت مکانی شما را می‌دهد.

چه باید کرد

قبل از هر کار باید با نقاط ضعف تان در استفاده از تلفن‌های هوشمند آشنا شده و آن‌ها را برطرف کنید. شما باید کار را برای مجرمان سایبری در سوءاستفاده از موبایل تان دشوارتر کنید. نقطه شروع عالی برای این کار، بررسی برنامه‌هایی است که روی موبایل تان نصب کرده اید.

گوشی‌های اندروید

وارد بخش تنظیمات (Setting) شده و بخش مجوز‌ها (Permissions) را باز کنید. موقعیت این بخش در تنظیمات، بسته به نسخه اندرویدی که روی موبایل تان نصب است و البته رابط کاربری (UI)‌ای که سازنده گوشی از آن استفاده می‌کند، متفاوت است.

معمولا شما با ورود به بخش تنظیمات (Setting)، انتخاب گزینه اپلیکیشن‌ها (Apps) و سپس تمام اپلیکیشن‌ها (See all Apps) می‌توانید برروی نام اپلیکیشن کلیک کرده و لیست را به پایین رفته تا به بخش مجوز‌ها (Permissions) برسید.

در هربرنامه بررسی کنید که به صورت پیش فرض، چه مجوز‌هایی به برنامه داده شده است و تمام موارد به جز مواردی که اپلیکیشن به آن‌ها نیاز دارد را حذف کنید.

از خودتان بپرسید که چرا فلان برنامه باید به دوربین، میکروفن، اسناد و عکس‌های شما دسترسی داشته باشد. این‌ها دقیقا همان راه‌هایی هستند که توسعه دهندگان برنامه، داده‌های شما را برای کسب درآمد از نرم افزار جمع آوری می‌کنند.

مطمئن شوید که گزینه حذف مجوز‌ها و آزاد کردن فضای موبایل برای برنامه‌هایی که استفاده نمی‌کنید را فعال می‌کنید. حتی بهتر است که برنامه‌هایی که از آن‌ها استفاده نمی‌کنید را از موبایلتان پاک کنید و برای این کار کافی است که برای چند ثانیه انگشتتان را روی نام برنامه نگه داشته و گزینه Uninstall را انتخاب کنید.

آیفون

وارد بخش تنظیمات (Settings) شده و در بخش Apple ID، وارد گزینه رمز عبور و امنیت (Password & Security) شوید. برای تنظیم گزینه‌های مدنظرتان، برروی آیتم‌های منو پیش بروید. تمرکز ویژه تان را برروی اپلیکیشن‌هایی بگذارید که از بخش Apple ID استفاده می‌کنند.

اینجا جایی است که می‌توانید برنامه‌های شخص ثالث که به حساب هایتان متصل هستند را بیابید؛ برنامه‌هایی مثل برنامه بدنسازی یا اپلیکیشن ایمیل. هرچه می‌توانید فهرست را کوتاه‌تر کنید و برنامه‌هایی که دیگر استفاده نمی‌کنید را با لمس دکمه ویرایش و انتخاب دکمه قرمز، حذف کنید.

روی موبایل تان بدافزار دارید؟

با دیدن اولین نشانه عجیب و غریب در موبایل تان، به وجود بدافزار شک کنید. هر دو پلتفرم گوشی‌های هوشمند اندروید و اپل، مجموعه‌ای از نشانه‌های عجیب مشترک را به نمایش می‌گذارند که حاکی از احتمال وجود بدافزار در دستگاه موبایل است.

اگر بدانید که اخیرا چه اپلیکیشن‌هایی روی موبایل تان نصب کرده اید یا چه فایل‌ها یا لینک‌هایی را باز کرده اید، به شما کمک زیادی خواهد کرد. این اطلاعات باعث می‌شود تا بتوانید برای رفع مشکل احتمالی بدافزار وارد عمل شوید. اگر موبایل شما یک یا بیشتر از یکی از این شش نشانه را داشت، احتمالا دلیل آن به بدافزار‌ها بر می‌گردد:

۱- پیغام‌ها و پاپ آپ‌های غیرمعمول: پیغام‌های نامناسب یا پاپ آپ‌های تبلیغاتی ناخواسته، نشانه‌های وجود بدافزار یا جاسوس افزار هستند.

۲-عناوین موجود در موبایل تان که آن‌ها را نمی‌شناسید: اگر به عنوان مشکوکی برخوردید، این عنوان را در اینترنت جستجو کنید. ممکن است به این جواب برسید که آیا اپلیکیشن مدنظر شما ایمن است یا خیر. در عین حال تمام برنامه‌های ناشناس را حذف کنید.

۳- عملکرد کند موبایل: این ممکن است به این معنا باشد که شما از بخش عمده‌ای از حافظه RAM موبایل خود استفاده کرده اید. برنامه‌هایی که استفاده نمی‌کنید را پاک کرده و موبایل تان را Reset کنید. اگر کندی موبایل تان همچنان پابرجا بود، به وجود بدافزار شک کنید.

۴- مصرف بالای اینترنت یا باتری: زمانی که بدافزار در موبایل مشغول فعالیت باشد، دو نشانه مصرف بالای اینترنت و تمام شدن سریع باتری دست به دست هم می‌دهند. در ادامه توضیح خواهیم داد که چطور با ریست کردن سیستم می‌توانید برای پاک کردن حافظه و فضای ذخیره سازی موبایل تان اقدام کرده و در عین حال بدافزار‌ها را هم پاک کنید.

۵- نویز‌های غیرمعمولی یا ثابت در تماس‌های تلفنی: این نشانه، معمولا حکایت از آن دارد که یک برنامه نظارتی، در حال جاسوسی از مکالمات تلفنی شماست.

۶- پیام‌های صوتی یا متنی عجیب و غریب: دریافت پیام‌ها و تماس‌های ناشناس، نشانه‌ای از این است که دسترسی به تلفن شما وجود دارد و امنیتتان در خطر است.

شیوه پاک کردن بدافزار‌ها

ریست کردن و یا ری استور (Restore) کردن تلفن هوشمند یکی از کاربردی‌ترین راهکار‌ها برای پاک کردن بدافزار‌های مشکوک است. این کار را بدون اتلاف وقت و یا خرید و دانلود برنامه‌های امنیت موبایل انجام دهید. اکثر برنامه‌های صرفه جویی در مصرف باتری و یا برنامه‌های پاک کردن حافظه، تقریبا بی فایده هستند.

وقتی این مراحل را پشت سرگذاشتید، باید دوباره گوشی خود را تنظیم کرده و راه اندازی کنید.

مراحل ریست کردن گوشی هوشمند اندروید

اطمینان حاصل کنید که داده‌های شما بر روی گوگل درایو یا یک راه حل مشابه پشتیبان گیری (که در ادامه درموردش توضیح خواهیم داد) پشتیبان گیری (Backup) شده است. اگرچه تهیه نسخه پشتیبان در گوگل درایو الزامی نیست؛ اما راهکار آسانی پیش روی شماست. باید دست کم از اطلاعات و داده‌های شخصی تان یک نسخه پشتیبان تهیه کنید. در غیراین صورت یک نسخه کپی از اطلاعاتی که برروی دستگاه وجود داشته، بعد از انجام عملیات ریست کردن گوشی از بین خواهند رفت.

برای انجام این کار وارد بخش تنظیمات (Setting) شده و گزینه سیستم را انتخاب کنید. وارد بخش Reset شوید و گزینه پاک کردن تمام داده‌ها (Erase all data / Factory reset) را انتخاب کنید.

در پائین صفحه روی Reset Phone بزنید و زمانی که از شما خواسته شد که آیا اطمینان دارید که می‌خواهید موبایلتان را Factory reset کنید، گزینه Erase Everything را انتخاب کنید. سپس مجددا تمام اپلکیشن‌های مدنظرتان را از گوگل پلی انتخاب و نصب کنید.

انجام این مراحل برای ریست کردن آیفون

با استفاده از iCloud یا راهکار‌های دیگری که معرفی خواهیم کرد، از داده هایتان پشتیبان گیری کنید. البته مطمئن شوید که اطلاعات ذخیره شده در iCloud شما آلوده نباشد.

حالا به بخش تنظیمات (Setting) رفته و وارد بخش General شوید و روی گزینه Transfer or Reset iPhone کلیک کنید. گزینه پاک کردن تمام محتوا و تنظیمات (Erase All Content and Settings) را انتخاب کرده تا تمام اپلیکیشن‌ها و داده‌ها پاک شوند. البته قبل از این کار مطمئن شوید که از تمام داده هایتان برروی iCloud یا درایو پشتیبان گیری کرده باشید.

آیفون خود را ریست کرده و دوباره تنظیمات را انجام دهید و برنامه‌های مدنظرتان را از App Store دانلود کنید.

باز هم تاکید می‌کنیم که قبل از انجام هرکاری، از داده هایتان نسخه پشتیبان تهیه کنید. چون بعد از ریست کردن، به اطلاعاتی که روی موبایلتان وجود داشته، دسترسی نخواهید داشت. پس برای آنکه اطلاعات و داده هایتان از بین نرود، حتما از آن‌ها بک آپ بگیرید.

پشتیبان‌های جایگزینی که در بالا از آن‌ها صحبت کردیم، OneDrive مایکروسافت و یا هرگونه سرویس ذخیره سازی ابری دیگری می‌تواند باشد؛ شاید حتی یک کارت XD روی موبایلتان، کامپیوترتان و یا یک USB درایو اکسترنال.