برای اولین بار نوزادی با ژنتیک سه نفر در بریتانیا متولد شد

نهاد ناظر بر باروری در بریتانیا تایید کرده است که یک نوزاد با ترکیب ژنتیکی سه نفر در این کشور متولد شده‌ است. بیشتر دی‌اِن‌اِی چنین نوزادانی از والدین‌شان و حدود ۰/۱ درصد آن از یک زن اهداکننده (نفر سوم) می‌آید.

از این فن‌آوری پیشرو برای جلوگیری از تولد کودکان با بیماری‌های کشنده میتوکندری استفاده می‌شود.

بیماری‌های میتوکندری غیرقابل درمان هستند و می‌توانند طی چند روز یا حتی چند ساعت پس از تولد منجر به مرگ شوند.

بعضی خانواده‌ها چندین فرزند را به دلیل این بیماری از دست داده‌اند و این روش تنها گزینه آنها برای داشتن فرزند سالم است.

«کمتر از پنج نوزاد» (بدین گونه) متولد شده‎‌اند، اما جزئیات بیشتری در این خصوص ارایه نشده است.

میتوکندری‌های معیوب نمی‌توانند سوخت سلول را تامین کنند و منجر به آسیب مغزی، تحلیل عضلانی، نارسایی قلبی و کوری می‌شوند.

بجز هسته، میتوکندری تنها اندامکی در داخل سلول است که دی‌ان‌ای دارد. این دی‌ان‌ای فقط از مادر به ارث می‌رسد بنابراین اختلالات آن هم فقط از مادر منتقل می‌‌شوند.

بنابراین، در روش موسوم به «انتقال میتوکندری» که نوع خاصی از لقاح آزمایشگاهی یا آی‌وی‌اِف است، دی‌ان‌ای میتوکندری از تخمک یک اهداکننده سالم گرفته می‌شود.

به این ترتیب کودکانی که محصول این روش هستند، تمام ژن‌های‌شان را از مادر و پدر خودشان به ارث می‌برند جز دی‌ان‌ای میتوکندری که از فرد دیگری گرفته می‌شود و در مجموع درصد بسیار اندکی از ژن‌های نوزاد را تشکیل می‌دهد.

اثر این دستکاری ژنتیکی دائمی است و دی‌ان‌ای سالم میتوکندری به نسل‌های بعد هم منتقل می‌شود.

دی‌اِن‌اِی اهداشده فقط بر کار میتوکندری اثر می‌گذارد که عمدتا تولید انرژی برای سلول است و تاثیری بر سایر ویژگی‌ها جسمانی و غیرجسمانی ندارد. به همین دلیل هم نمایندگان پارلمان بریتانیا در سال ۲۰۱۵ به این نتیجه رسیدند که این مقدار اندک دی‌ان‌ای را نمی‌توان «والد سوم» محسوب کرد و برای این روش مجوز قانونی تصویب کردند.

تحقیقاتی که امکان پذیر بودن این روش را نشان دادند در مرکز پیری و سلامت دانشگاه نیوکسل انجام شدند و در سال ۲۰۱۵ پارلمان بریتانیا منع قانونی آن را برداشت.

اما اولین نوزادی که تولدش با این روش گزارش شد، در سال ۲۰۱۶ در یک خانواده اردنی بود. پزشکان آمریکایی چون این کار هنوز در آمریکا مجوز قانونی نداشت آن را در مکزیک انجام دادند.

با اینکه این روش هفت سال پیش در بریتانیا قانونی شد اما خبری درباره انجام آن منتشر نشده بود. اکنون در پاسخ به درخواست روزنامه گاردین بر اساس قانون «آزادی اطلاعات»، اداره لقاح و جنین‌شناسی انسانی بریتانیا (اِچ‌اِف‌ایی‌اِی) تایید کرد که تا ۲۰ آوریل ۲۰۲۳ «کمتر از پنج» نوزاد در این کشور به این روش متولد شده‌اند. این اداره برای جلوگیری از شناسایی خانواده‌ها اعداد دقیقی ارائه نمی‌دهد.

سارا نورکراس مدیر موسسه پروگرس تراست گفت: «خبر اینکه اکنون شمار کمی از نوزادان با میتوکندری اهدایی در بریتانیا متولد شده‌اند، گام بعدی را رقم می‌زند، که احتمالا روندی آهسته و محتاطانه در ارزیابی و پالایش اهدای میتوکندری خواهد بود.»

هنوز مشخص نیست استفاده از این روش چقدر موفق بوده است.

پروفسور رابین لاوِل-بَج، از موسسه تحقیقاتی فرانسیس کریک، گفت: «جالب خواهد بود که ببینیم روش درمانی جایگزینی میتوکندری در عمل چقدر موفق بوده است، آیا نوزادان فاقد بیماری میتوکندریایی هستند و آیا خطر این وجود دارد که بعدها دچار مشکلاتی شوند.»

از نظر فنی این احتمال وجود دارد که این روش بی‌اثر شود، یعنی میتوکندری‌های معیوبی که به نوزاد منتقل می‌شوند آنقدر تکثیر پیدا کنند که همچنان باعث بروز بیماری شوند.

تخمین زده‌اند در آینده تا سالی ۱۵۰ نوزاد با استفاده از روش در بریتانیا متولد شوند.

این روش هنوز از نظر اخلاق پزشکی بحث‌برانگیز و در بسیاری از کشورها ممنوع است و طیف گسترده‌ای از مخالفان از جمله کلیسا را دارد.