موشک هایپرسونیک چیست و چرا مهم است؟

آنچه که از دیروز در فضای مجازی و حقیقی مورد توجه کاربران اینترنت و همچنین برخی از مردم قرار گرفته، «هایپر سونیک» بودن جدیدترین دستاورد دفاعی جمهوری اسلامی ایران است که توسط نیروی هوافضای سپاه پاسداران رونمایی شد؛ در ادامه به بررسی چیستی این قابلیت و اهمیت دستیابی ایران به موشک‌های دارای این مشخصه می‌پردازیم:

هایپرسونیک چیست؟

به سرعت‌های بیش از سرعت صوت (یک ماخ) سوپرسونیک (فراصوت) و به سرعت‌های بین ۵ ماخ تا ۱۰ ماخ هایپرسونیک (بَرین‌صوت) گفته می‌شود؛ بنا براین تعریف، موشک‌هایی که سرعتی در محدوده هایپرسونیک دارند نیز موشک هایپرسونیک نامیده می‌شوند. سامانه‌های ضدموشکی به دلیل سرعت بسیار بالا، حرکت در لایه‌های رقیق جو و مانور دهی در مسیر، قادر به شناسایی و رهگیری موشک‌های هایپرسونیک نیستند.

انواع هایپرسونیک

موشک‌های هایپر سونیک به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ یکی موشک‌های «کروز هایپرسونیک» که در نزدیکی سطح زمین پرواز می‌کنند و فاصله‌شان از سطح زمین بین چند ۱۰ متر تا چند ۱۰۰ متر نوسان می‌کنند؛ این نوع از موشک هایپرسونیک به کمک موتور جت با سرعت بالایش به هدف می‌رسد که به آن امکان می‌دهد با سرعت بسیار بالایی پرواز کند. دسته دیگر موشک‌های هایپرسونیک موشک‌های «گلایدر هایپرسونیک» هستند؛ در این حالت موشک هایپرسونیک به وسیله یک موشک بالستیک تا ارتفاع چند ۱۰ کیلومتری زمین صعود کرده و سپس از آن جدا می‌شوند. در طول مسیر تا هدف، موشک حرکتی گلایدری و خزنده دارد و میان ارتفاع‌ها و جهات متفاوتی نوسان می‌کند تا به نقطه شیرجه نهایی برسد.

کدام کشورها موشک هایپرسونیک دارند؟

روسیه، چین، کره شمالی و ایالات متحده آمریکا ۴ کشوری هستند که خود را پیش از جمهوری اسلامی ایران نیروهای مسلح خود را به موشک هایپرسونیک مسلح کرده‌اند؛ «زیرکن» (با سرعت ۸ ماخ)،   «کینژال (خنجر)» (با سرعت ۱۰ ماخ) و «آوانگارد» (با سرعت ۲۷ ماخ) موشک‌های هایپرسونیکی هستند که روسیه هم اکنون در اختیار دارد.

«DF-ZF» گلایدر هایپرسونیکی است که نیروهای مسلح چین در اختیار دارد؛ سرعت این موشک بین ۵ تا ۱۰ ماخ اعلام شده است. «هواسانگ- ۸» نیز موشک هایپرسونیکی است که کره شمالی رسماً به عنوان تسلیحات در اختیار خود اعلام کرده است؛ به گفته مقامات این کشور «هواسونگ-۸» دارای سرعت ۱۰ ماخ است. دی ماه سال ۱۴۰۰ نیز این کشور اعلام کرد که یک موشک هایپرسونیک دیگر را آزمایش کرده است؛ با این حال تا کنون اطلاعاتی از این موشک منتشر نشده است.

ایالات متحده آمریکا به عنوان چهارمین کشوری که بر اساس ادعای خود توانسته به فناوری موشک هایپر سونیک دست یابد، آذر ماه ۱۴۰۱ برای اولین بار موشک هایپرسونیک ((AGM-۱۸۳ ARRW را با موفقیت کامل آزمایش کرد. سرعت هایپرسونیک آمریکایی ۵ ماخ عنوان شده است.

چرا دستیابی ایران به موشک‌های هایپرسونیک مهم است؟

از روز گذشته جمهوری اسلامی ایران با رونمایی از «فتاح» به عنوان پنجمین کشور به باشگاه دارندگان تسلیحات موشکی هایپرسونیک در جهان پیوست؛ اقدامی که جمهوری اسلامی ایران را در مسیری نوین در عرصه دفاع و بازدارندگی قرار داد چراکه این موشک‌ها دارای ویژگی‌هایی هستند که آنها را از سایر تسلیحات متمایز می‌کنند. موشک‌های هایپرسونیک از برتری‌های متعددی نسبت به برخی دیگر از انواع موشک‌ها برخوردا است؛ از جمله در زمینه هدف قرار دادن اهداف حساس به زمان (برای مثال، لانچرهای متحرک موشک های بالستیک)؛  این سلاح‌ها می‌توانند بر سیستم‌های دفاعی که از اهداف بسیار مهم، مانند ناوهای هواپیمابر، مراقبت می‌کنند، فایق آیند. توسعه و استفاده از سیستم های تسلیحاتی مافوق صوت به جمهوری اسلامی ایران این امکان را می‌دهد که توانمندی‌ها و پتانسیل‌های تهاجمی بهتر و بالاتری داشته باشند و از آن‌ها به عنوان ابزارهایی برای ایجاد بازدارندگی در دشمنان استفاده کنند.