چگونه این مدرسه در صحرای هند حتی در گرمای شدید خنک می ماند؟

در شهر بیابانی "جیسالمر" در شمال هند که به دلیل مجموعه ای از معماری های ماسه سنگی زرد به "شهر طلایی" نیز شهرت دارد دمای هوا در اوج تابستان به حدود 49 درجه سانتی گراد می رسد. در ان منطقه ساختمان ها مدت هاست که برای انطباق با گرما طراحی شده اند سنتی که "دایانا کلوگ" معمار نیویورکی نیز با کار خود در مدرسه دخترانه  "راجکوماری راتناواتی" در آن منطقه از آن دنباله روی کرده است.

به نقل از سی ان ان؛ این پروژه به منظور توانمندسازی زنان و دختران از طریق آموزش در منطقه ‌ای اجرا شده که نرخ باسوادی زنان در آنجا در پایین ترین سطح در مقایسه با دیگر نقاط هند است و توسط CITTA یک سازمان غیر انتفاعی امریکایی که حمایت اقتصادی و آموزشی به زنان را در مناطق دور افتاده و حاشیه نشین ارائه می کند اجرا شده است.

این اولین گام در یک پروژه معماری سه بخشی است که شامل یک مرکز تعاونی زنان و یک فضای نمایشگاهی نیز می شود.

به گفته کلوگ این مدرسه ماسه سنگی دوستدار محیط زیست که از سوی نشریه تخصصی حوزه معماری Architectural Digest India در سال 2010 میلادی به عنوان "سازه سال" نامگذاری شد در نوامبر 2021 میلادی افتتاح شده و در حال حاضر 120 دختر در برنامه درسی آن ثبت نام کرده اند.

خنک کننده طبیعی

طراحی یک فضای آموزشی راحت در قلب بیابان می تواند تصمیمی چالش برانگیز باشد به خصوص در جایی که  تغییرات آب و هوایی دوره های خشکسالی را طولانی تر و شدیدتر می سازد. کلوگ که معمولا پروژه های مسکونی پیشرفته را طراحی می کند در سال 2014 میلادی برای سفر به جیسالمر انگیزه پیدا کرد و قصد داشت این سازه را با ادغام جنبه های معماری سنتی آن منطقه با طراحی مدرن بسازد تا نماد امید و انعطاف پذیری کویر باشد.

او به "سی ان ان" می گوید:"روش ‌هایی برای خنک ‌کردن فضاها وجود دارد که قرن‌ ها مورد استفاده قرار گرفته‌ اند. کاری که من انجام دادم این بود که آن روش ها را با یکدیگر ترکیب کردم اقدامی که کارساز بود.

سقف های بلند و پنجره ها در این مدرسه به تخلیه گرمای محبوس شده در کلاس های درس کمک می کنند. ماسه سنگ به کار برده شده در ساخت این سازه کار را از نظر هزینه نیز معقول ساخت. ماسه سنگ باعث خروج گرما از سازه و هم چنین حفظ خنکی آن در شب می شود".

او برای طراحی این سازه استفاده از ماسه سنگ محلی را انتخاب کرد که ماده ای مقاوم در برابر آب و هوا است و مدت ها برای ساختمان‌ های آن ناحیه مورد استفاده قرار گرفته است از جمله در قلعه جیسالمر در بخشی از شهر که میزبان یک چهارم جمعیت آن است و در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.

از جمله تکنیک‌ های سنتی که در طراحی این مدرسه گنجانده شده پوشش دیوارهای داخلی با گچ آهکی است یک ماده خنک ‌کننده متخلخل و طبیعی که به رهاسازی هر گونه رطوبت به دام افتاده ناشی از رطوبت کمک می ‌کند.

او هم چنین با الهام از ساختمان‌ های دیگر آن منطقه یک دیوار "جالی" نصب کرد که شبکه ای از ماه سنگ است که باد را قادر می سازد در پدیده ‌ای به نام اثر ونتوری* سرعت بگیرد و فضای حیاط را خنک کرده و در عین حال سایه ای از خورشید ایجاد کند. سقف ‌های بلند و پنجره‌ ها گرمای فزاینده ‌ای را در کلاس‌ ها آزاد می ‌کنند در حالی که سایبان پنل خورشیدی سایه و انرژی را فراهم می کند.

این سازه که نسبت به بادهای غالب زاویه دار است شکلی بیضوی دارد که به دلیل توانایی آن در گرفتن و گردش هوای خنک و هم چنین به دلیل مفاهیم نمادین زنانگی مطابق با روح و هدف اجرای پروژه انتخاب شده است. کلوگ آن را یک "آغوش بزرگ و محکم" می نامد.

کلوگ اذعان می کند علیرغم آن که بسیاری از تکنیک های خنک کننده مورد استفاده در آن مدرسه قابلیت اجرا در نقاط دیگر را نیز دارند اما میزان و درجه اثربخشی و پایداری آن از ناحیه ای به ناحیه دیگر متفاوت است. او اشاره می کند که جهت های مختلف و خاص باد و ماسه سنگ های مختلف دما را به شکلی متفاوت از مواد یافت شده و مورد استفاده در جیسالمر در نقاط دیگر تنظیم می کنند.

در آن سازه تهویه مطبوع در هیچ کجای ساختمان استفاده نمی شود نه تنها به دلیل تاثیرات زیست محیطی آن بلکه به این دلیل که اصولا استفاده از تهویه مطبوع در آن منطقه رایج نیست. کلوگ معتقد است که با اتخاذ سازوکارهای خنک ‌کننده سنتی و طبیعی که دانش‌آموزان با آن آشنا هستند می‌توانند در محیط اطراف شان احساس راحتی کنند که همین موضوع باعث افزایش اعتماد به نفس آنان خواهد شد. 

او می گوید:"من این تغییر را در دانش آموزان دختر مشاهده کردم آنان از دخترانی خجالتی به استعدادهایی درخشان تبدیل شده اند که هر نوع اطلاعاتی را که در مقابل شان قرار دهید می بلعند"!

* اثر ونتوری اثر کاهش فشار در سیالی است که از یک لوله باریک عبور می ‌کند. اثر ونتوری به نام جیووانی باتیستا ونتوری دانشمند ایتالیایی نامگذاری شده ‌است.

محدودیت اثر ونتوری زمانی است که لوله ونتوری به قدری باریک شود که سیال به حالت خفگی برسد. در این حالت سرعت سیال به سرعت صوت می‌رسد. وقتی سیال به خفگی می‌ رسد دبی جرمی سیال با کاهش بیش تر فشار افزایش پیدا می‌ کند. هرچند در سیال تراکم پذیر سیال فشرده شده و چگالی آن زیاد می ‌شود سرعت نیز زیاد خواهد شد.

منبع: فرارو